سید محمد میرباقری

اسلامی بودنِ یک علم یا معرفت را تنها از طریق روش‏شناسی مناسب و منطق استناد به وحی می‏توان دریافت. ازاین‏رو، حتی دانش‏های حسی و کاربردی نیز از دایره حجیت خارج نیست و علوم دینی همه عرصه‏های معرفتی بشر را می‏پوشاند. برای دست‏یابی به علوم کاربردی، نخست باید «فلسفه‏شدن» تولید شود تا بر آن اساس، منطق مناسب، مدل و معادله‏های اسلامی تولید گردد.

ملاصدرا با استناد به چند اصل مهم از جمله تجرد قوه خیال و نیز قدرت نفس بر ایجاد خارجیِ صُوَر خیالی، مُدعای خود مبنی بر جسمانی بودن معاد و نیز آفرینش بدن اُخروی توسط نفس را تبیین کرده است و نحوه تحقق و کیفیتِ این بدن اُخروی را بیان می کند. بررسی و شناخت مختصات نظام حاکم بر دنیا و آخرت، ما را به این نکته رهنمون می کند که در دنیا، علیت علاوه بر علت فاعلی، به علل قابلی و مادی نیز نیازمند است. در حالی که در آخرت،علیت فقط متوقف است بر علت فاعلی. نفس نیز، از همین حیث، با اتکا بر نظام فاعلی حاکم بر آخرت،در آنجا دست به خلق هر آنچه اراده کند (از جمله بدن اُخروی خود) می زند. در عالم طبیعت، نفس این قدرت را دارد که با کاستن واردات بیرونی، به خلق صُور دست زند و اگر این نفس بتواند به مراحل تزکیه کامل برسد، می تواند همین صُور را در عالم خارج نیز ایجاد کند. همانند فعل انبیا و اولیای الهی از قبیل معجزات و کرامات. حال در آخرت، افرادی که به بهشت راه می یابند این توانایی را دارند که باتوجه به نظام فاعلیِ حاکم بر آنجا،آنچه را که پیامبران در دنیا به عنوان معجزه انجام می دادند،آنها را در بهشت به اِذن الهی انجام دهند.  همچنین نفس به این علت که مجرد است و هر مجردی نسبت به مادون علیت دارد، می تواند مراحل مادون را از نظر علّی بر عهده گیرد و به آفرینش صُوَر دست بزند. این خلق صُور در عالم آخرت،بی نیاز از علل مادی و قابلی و تنها متکی بر علت فاعلی است. به همین دلیل از نظام حاکم بر آخرت، به نظام فاعلی و اراده تعبیر می شود.

هر ممکن الوجودی در نظام خلقت الهی، نیازمند دو چیز می باشد.یکی فاعل برای ایجاد شدن و دیگری هدف و غایتی برای حرکت و سیر به سوی آن. اساساً مقتضای نظام علّی و معلولی نیز ، چیزی جز این، نیست.حرکت به سوی غایت وهدف،فارغ از نوع موجودات،ویژگی ذاتی هرممکن الوجودی است. بر اساس امتناع تسلسل در دایره علل، این غایت نهایتا به غایتی منتهی می شود که خود، دیگر غایتی ندارد و آن غایت الغایات و همان واجب الوجود می باشد. حیوانات نیز به علت وجود امکانی شان،از این قاعده مستثنی نیستند. بر اساس آیات قرآن و احادیث وارده از معصومین(ع) نیز، این اَمر به طُرُق مختلف بیان شده است. این بازگشت به سوی غایت نهایی که از آن به «حشر» تعبیر می شود، در مورد حیوانات بر اساس سیرت شان به دو گونه تقسیم می شود. یا در عالم با حیواناتی مواجهیم که دارای قوه خیال و حافظه اند، که حشر اینها بصورت مستقل صورت می گیرد و یا حیواناتی که فقط در مرتبه حس بوده و از آن بالاتر نمی روند، که اینها حشری مستقل نداشته و بازگشت اینها صرفا به ربّ النوعشان می باشد. بدین ترتیب وجه اشتراک همه حیوانات ، حشر به سوی غایت نهایی و وجه تمایز آنها در استقلال و یا عدم استقلال حشرشان بر اساس نحوه وجودی شان می باشد. انسانهایی که نفس و سیرت شان ، در این عالم، حیوانی شده است نیز، دارای حشری مستقل خواهند بود و ظهور صورت متناسب با آن سیرت، در قیامت خواهد بود.

هدف این مقاله این است که با استفاده از تجارب کشورهای دیگر و در نظر گرفتن اقتضائات جمهوری اسلامی ایران، الگوی همپایی در صنعت هوایی ایران با تأکید بر هواپیمای مسافربری ترسیم و راهبردها و اقدامات مورد نیاز در این مسیر شناسایی گردد. این کار با مطالعه تطبیقی و اکتشافی صنعت هوایی کشورهای چین، ژاپن، کانادا و برزیل که بازه زمانی برنامه های توسعه صنعت هوایی آنها به ما نزدیک تر بوده انجام شده است. راهبرد این مطالعه، چندموردی و روش تحقیق آن کیفی بوده که به دنبال روش ها و شیوه های جذب و همپایی فناوری کشورهای متأخر در صنعت هواپیمای مسافربری می باشد. در ابتدای مقاله، وضعیت 24 سال اخیر صنعت هوایی کشورهای مدنظر مورد بررسی قرار گرفت. برای این بررسی، مقالات پربازدید مرتبط با چهار کشور کانادا، برزیل، چین و ژاپن که از متأخرین در این صنعت هستند انتخاب و از هر کدام آنها در همپایی انجام شده، یک شرکت یا برند خاصی از هواپیما - شرکت های بمباردیر از کانادا و امبرائر از برزیل و برندهای C919 و ARJ21 هواپیما از چین و MRJ از ژاپن - ارزیابی و نتایج آن ارائه گردیده است. با بررسی موارد فوق، اقدامات قابلیت ساز کشورهای منتخب شناسایی و از طریق مقایسه تطبیقی با وضعیت ایران، فاصله فناوری کشور در این حوزه شناسایی شد. یافته ها حاکی است که به منظور اکتساب فناوری در کشورهای مورد بررسی بر سه عامل تحقیق و توسعه بومی، تمرکز بر صادرات و نهایتاً قابلیت سازی و ایجاد ظرفیت تأکید شده است.

این پژوهش بدنبال تبیین زیر ساخت های قابلیت ساز درون بنگاهی از طریق بررسی سیر تاریخی کشورهای کانادا، برزیل، چین و ژاپن می باشد. با مرور سیر تاریخی اکتساب فناوری ساخت هواپیما در این کشورهاو نحوه ورود آ نها به این حوزه پیچیده، ملاحظه می شود که هر کدام از این کشورها ابتدا خود را به یک سطح آستانه ای از قابلیت و توانمندی رساندند. به عبارتی ظرفیت توسعه را در کشور خود ایجاد نمودند. لازمه توسعه ظرفیت ایجاد زیر ساخت های قابلیت ساز می باشد. با بررسی سیر تاریخی ایجاد قابلیت در این کشورها و مقایسه آن ها با قابلیت های ایران در این زمینه و تحلیل آنها، شکاف فناوری ایران با کشورهای هدف تبیین شد. و در نهایت با ترازیابی و مطالعه تطبیقی سیر تاریخی این کشورها، زیر ساخت های لازم در سطح بنگاه به عنوان مقدمه و پیش نیاز همپایی فناوری تدوین گردید. لازم به ذکر است زیر ساخ تهای قابلیت ساز طیف گسترده ای است ولی ما در این مقاله تمرکز به قابلیت های سطح بنگاه داشتیم و پرداختن به همه آنها از ظرفیت یک مقاله خارج است.