فاطمه محبی

تاب آوری اکولوژیک مفهومی است که بر قابلیت بازگشت پذیری ساختارها و کارکردهای اکولوژیکی در مقابل شوک های وارده دلالت دارد. پهنه شمالی تهران به مثابه مهم ترین پشتوانه های اکولوژیک این شهر در دهه های اخیر دچار تغییرات کاربری زیادی شده است. تحقیق حاضر تحلیل نقش تغییر کاربری در تاب آوری اکولوژیک زیرساخت های سبز (به عنوان یکی از ارکان ساختاراکولوژیکی) منطقه یک شهرداری تهران پرداخته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی تحلیلی محسوب می شود. از داده های ماهواره ای لندست (2021-1976) برای کشف تغییرات مورد نظر و از سنجه های سیمای سرزمین برای تحلیل وضعیت تاب آب وری اکولوژیک استفاده شده است. بر اساس یافته های تحقیق، سنجه اندازه لکه ها(CA) و تعداد لکه های(NP)، سبز در طی دوره مورد بررسی، از نظر وسعت کاهش یافته و از نظر تعداد دچار افزایش چشم گیری شده اند. این تغییرات بیانگر فرایند خرددانگی و از بین رفتن انسجام ساختاری لکه های سبز است. نتایج حاصل از متریک پیوستگی(ENN و GYRATE) نیز پیوستگی کمی بین لکه های سبز منطقه را نشان می دهد. بعلاوه نتایج سنجه CONTAG، بیان می کند که درصد سرایت به خاطر پیوستگی کم، پایین است. بنابراین می توان گفت که زیرساخت های سبز منطقه در مقابل تغییرات کاربری اراضی انسجام ساختاری خود را از دست داده و در نتیجه کارکردها و خدمات اکولوژیکی مورد انتظارِ آن ها نیز دچار نارسایی شده اند. بنابراین زیرساخت های سبز منطقه مورد مطالعه در مقابل تغییرات کاربری آسیب پذیر بوده و به نحو بارزی از تاب آوری اکولوژیک آن ها کاسته شده است.

اهمیت بالای حمل ونقل و تأثیرگذاری آن بر بسیاری از حوزه های اقتصادی، اجتماعی، محیط زیست باعث شده که برنامه ریزان تلاش کنند این موضوع را به عنوان ابزاری برای یکپارچگی منطقه ای به کارگیرند. آینده نگاری این امکان را برای متخصصان منطقه ای فراهم می کند تا تدبیری جهت یکپارچگی منطقه ای پیدا کنند. روش تحقیق حاضر بر اساس هدف کاربردی و بر اساس شیوه جمع آوری اطلاعات جزو پژوهش های اسناد ی است. به لحاظ فرایند پژوهش در مرحله مبانی نظری شامل شناسایی پتانسیل ها و پیشران های یکپارچگی منطقه ای فارس و اصفهان است . سپس در مرحله تحلیل از طر ی ق مصاحبه با کارشناسان وزن دهی پیشران ها صورت گرفته و با نرم افزار MICMAC تحلیل شده اند. به منظور تحلیل وضعیت موجود و تدوین راهبردها از تکنیک SWOT استفاده گردید. در پایان برای نوشتن سناریو از پیشران هایی استفاده شده که بالاترین میزان اهمیت و بالاترین میزان عدم قطعیت را داشته باشند. از برخورد پیشران ها و وضعیت های احتمالی 8 سناریو برای یکپارچگی منطقه ای تعریف شد که سناریو طلایه دار توسعه تحت بیرق اشتغال به عنوان پایدارترین سناریو شناسایی شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که تأثیرگذارترین متغیرها شامل مدیریت کارآمد با میزان اثرگذاری 73، تأثیر تحریم ها 71، نرخ اشتغال 65 هستند. ازاین رو بنا بر استفاده از مدیریت کارآمد یکپارچه و بهره گیری از سیاست های خنثی کننده یا کاهش دهنده اثر تحریم ها چنانچه در مسیر مناسب حرکت کند موجب توسعه بخش خصوصی، استفاده از نیروهای متخصص همچنین توسعه صنعت حمل ونقل که از ارکان اصلی یکپارچگی منطقه ای در حمل ونقل هستند را می توان ذکر کرد . لذا رویکرد سناریونویسی در حمل ونقل به صورت یکپارچه با رشد سریعی همراه خواهد بود که منجر به مشارکت نهادهای سرمایه گذار و بهبود شرایط عملکردی می گردد . شماره ی مقاله: 6

سیل یکی از مخاطرات طبیعی است که هر ساله خسارات مالی و جانی فراوانی را به دنبال دارد. نقشه های پهنه بندی سیلاب،حاوی اطلاعات پایه و مهم در مطالعات طرح های عمرانی  دنیا می باشند و قبل از هر گونه سرمایه گذاری و یا اجرای طرح های توسعه، بررسی آن در دستور کار سازمان های ذی ربط قرار دارد. رودخانه طالقان طی سالیان متمادی با بروز سیلاب های متعددی مواجه بوده است.  اما تاکنون مطالعات جامعی در این ارتباط صورت نگرفته است. با توجه به اینکه  ب دون توجه به مخاطره سیل، سکونتگاه های چندی در حاشیه شاخه های فرعی و اصلی رودخانه احداث گردیده و حتی ش هرک طالق ان اص لی ت رین استقرارگاه جمعیتی در منطقه در حاشیه آن قرار دارد، همچنین ساخت و ساز بناه ای مس کونی و تجاری در حاش یه رودخان ه رو به گسترش است پ ژوهش حاضر به دنبال این است تا  ب ا ه دف تعی ین پهن ه ه ای با خطر سیل گیری در محدوده حوضه آبخیز طالقان به تعیین مناطقی که بیشترین آسیب از خطر سیل دارند،  پرداخته و با اس تفاده از ن رم اف زار ARC GIS این اراضی را به صورت نقشه پهنه بندی مشخص نماید. تهیه نقشه پهنه بندی خطر سیل با استفاده از روش FuzzyVIKOR و با تعیین وزن از طریق critic برای 7 معیار مؤثر در ارزیابی پهنه های سیل گیر شامل: ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهات شیب، کاربری اراضی، زمین شناسی، فاصله از آبراهه و میانگین بارش، انجام شد. نتایج این پژوهش که در پنج طبقه تهیه گردیده است، نشان می دهد 83 درصد از کل مساحت حوضه شامل پهنه های بی خطر یا با خطر کم می باشد. اما 17 درصد از اراضی آن، دارای خطر سیل گیری متوسط و بالا هستند که شامل عرصه های اطراف آبراهه اصلی و آبراهه های فرعی با کاربری های مسکونی و کشاورزی در حوضه می باشند. بنابراین لزوم رعایت حریم رودخانه طالقان در اراضی پست با شیب کم و متوسط، در توسعه کاربری های شهری روستایی منطقه، به منظور کاهش آسیب های ناشی از سیل، باید اجرایی گردد.

آدمی در طول تاریخ همواره برای تأمین نیازهای اصلی خود به محیط زیست خود متکی بوده است اما اثراتی را بر سرزمین به خاطر اعمال مدیریت ها و مداخلات درست یا نادرست وارد می نماید؛ به همین جهت، بررسی توان بوم شناختی برای توسعه آینده سرزمین اهمیت می یابد. از طرفی توسعه پایدار هنگامی محقق می شود که از سرزمین به تناسب ظرفیت های آن استفاده گردد.  این مسئله در حوضه آبخیز طالقان که دارای قابلیت های بالقوه فراوان و تنوع زیست محیطی است، اهمیت دوچندان دارد و شایسته است از این قابلیت ها به شکل بهینه استفاده شود. به همین منظور فرآیند ارزیابی بوم شناختی جهت تعیین مطلوبیت این حوضه برای گسترش کاربری های جنگلداری، اکوتوریسم گسترده و کاربری شهری و روستایی با استفاده از مدل تصمیم گیری چندمعیاره و GIS انجام گردید. فرآیند عملی پژوهش پس از مطالعات کتابخانه ای، جمع آوری و پردازش اطلاعات مورد نیاز آغاز گردید. تمامی معیار ها براساس مدل اکولوژیک دکتر مخدوم استخراج شد، میزان مطلوبیت هر معیار، جداگانه برای هر کاربری و با تشکیل تابع عضویت فازی به دست آمد؛ سپس با استفاده از نظرات کارشناسان و با به کار گیری روش تحلیل سلسله مراتبیAHP، وزن معیار ها تعیین شدند. در مرحله بعد عملیات همپوشانی نقشه های معیار کاربری بهینه انجام گردید و در نهایت محدودیت های حوضه آبخیز از آن خارج شدند. نتیجه نهایی به صورت نقشه هایی است که منطقه مورد مطالعه را برای توسعه انواع کاربری های مورد نظر ارزیابی کرده است. طبق نتایج به دست آمده 9% از مساحت حوضه برای توسعه شهری و روستایی، 5% برای کاربری اکوتوریسم گسترده و 86% برای کاربری جنگلداری مناسب است؛ همچنین 70% از مساحت حوضه برای توسعه شهری، 85% برای کاربری اکوتوریسم گسترده و 12% برای کاربری جنگلداری نامناسب ارزیابی شدند. توجه به نتایج به دست آمده می توان چنین تحلیل کرد که حوضه آبخیز طالقان با داشتن محدودیت به لحاظ دارا بودن شیب بالا، ارتفاع زیاد و پتانسیل  لرزه خیزی نسبتا زیاد، از لحاظ طبیعی قابلیت محدودی جهت توسعه در حوزه شهر و روستا و همچنین صنعت اکوتوریسم دارد.

قسمت سوم : در طول تاریخ، حوادث تلخ و خشونت آمیز همراه با مصائب و آلام بسیار به وقوع پیوسته است و امروزه در اوایل قرن بیست و یکم علیرغم پیشرفتهای علمی، هنوز معضل خشونت، وجدانهای بیدار را می‏آزارد. با گذشت زمان نه تنها، خشونت به عنوان یک مسئله حاد اجتماعی باقی است، بلکه خشونت مدرن، با مصادیق و وجوه جدیدی مطرح گردیده است؛ بطوریکه تحقیقات وسیعی از سوی دولتها جهت شناسایی ابعاد انسانی خشونت در حال انجام است تا از دامنه فجایع وخیم خشونت جلوگیری به عمل آید و راهکارهایی جهت پیشگیری و کاهش آسیبهای آن ارائه گردد.

به اعتقاد جامعه‏شناسان، ازدواج، پیوند دوجنس مخالف بر پایه روابط پایای جنسی است. لذا رابطة دو فرد از یک جنس، چه به طور موقت و چه دائم، ازدواج خوانده نمی‏شود. از سوی دیگر در تعریف ازدواج، روابط جسمانی بین دو انسان از دو جنس مخالف، به خودی خود کافی نبوده و مستلزم انعقاد قراردادی اجتماعی می‏باشد که روابط جسمانی را مشروعیت بخشد. به بیان دیگر تحقق ازدواج، منوط به تصویب اجتماعی است. به اعتقاد «کارلسون» ازدواج فرآیندی است از کنش متقابل دو فرد (زن و مرد) که برخی شرایط قانونی را تحقق بخشیده و مراسمی را برای برگزاری زناشویی خود بپا داشته اند و عمل آنان مورد پذیرش قانون قرار گرفته است.

آسیب شناسی یا پاتولوژی (Pathologie) از جمله اصطلاحات زیست شناسی و پزشکی می باشد که در جامعه شناسی بکار گرفته شده است. این اصطلاح حاصل تشبیه جامعه به یک کالبد زیستی و بررسی موضوعات اجتماعی همانند موضوعات زیستی می باشد. آسیب شناسی اجتماعی به مطالعه بی نظمی ها و نابسامانی های اجتماعی و اعمال و رفتاری می پردازد که در اجتماع غیر طبیعی تلقی می گردد و نیز شرایطی را مورد بررسی قرار می دهد که اصول و هنجارهای ارزشمند جامعه مورد بی توجهی و یا تخطی قرار می گیرد و اهداف متعالی زندگی فردی و اجتماعی انسان تحقق نمی یابد.