فرهاد حسینعلی

فرهاد حسینعلی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۷ مورد از کل ۱۷ مورد.
۱.

بررسی الگوی انتخاب مسکن و محله در گروه های خاص شهر تهران؛ با مروری بر مدل های انتخاب مسکن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه ادوار زندگی مدل های انتخاب مسکن جدایی گزینی گروه های خاص مدل رگرسیون چندمتغیره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶ تعداد دانلود : ۶۹
خانوارها با تغییر شرایط زندگی، نیازهای متفاوتی پیدا می کنند که پاسخگویی به آن ها ضرورت جابجایی در شهر را بوجود می آورد که شامل تغییر در واحد مسکونی و بافت اجتماعی- اقتصادی ساکنین پیرامونی است. در این مقاله شناسایی الگوی انتخاب مسکن و تمایز ترجیحات خانوارها برمبنای نظریه ادوار زندگی تبیین می شود که چرخه عمومی تحولات زندگی و نیازهای مسکن برای تمامی خانوارها را بیان می کند. در توسعه نظریه مذکور، هر خانوار شهری به دسته های متمایزی با ویژگی های اجتماعی- اقتصادی تقسیم می شود که این تمایزها منشأ انتخاب های گوناگون مسکن است. شناسایی اثرات و ارتباط میان ویژگی های اجتماعی- اقتصادی خانوارها و ویژگی همسایه ها امکان تبیین گفتمان ها و جریان های اصلی شهر را فراهم می کند؛ مانند همگنی محلات و جدایی گزینی فضایی. در این مقاله به انتخاب مسکن گروه های خاص در شهر تهران با تاکید بر بافت اجتماعی- اقتصادی محله انتخابی آن ها پرداخته شده است. بنابراین گروه های خانوار هدف پژوهش مهاجران به شهر تهران، متولدین خارج از تهران، کارگران ساده، خانوارهای تک سرپرست، دارای معلول و اجاره نشین هستند. مدلسازی انتخاب مسکن بصورت انتخاب گسسته و با استفاده از روش «رگرسیونی چند متغیره کمی» انجام شده است که امکان تحلیل متغیرهای متعدد وابسته را ممکن می کند. داده های ورودی مدل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1390 شهر تهران و تسهیلات شهری تهران از طرح تفصیلی اخذ شده است. متغیرهای گروه واحد مسکونی شامل متراژ زیربنا و پایداری بنا است و متغیرهای گروه بافت اجتماعی- اقتصادی ساکنین شامل نرخ باسوادی در گروه زنان، نرخ اشتغال زنان، نرخ حضور ساکنین دارای تحصیلات عالی، سرانه وسیله نقلیه شخصی و نرخ حضور دانشجویان است. یافته های پژوهش نشان می دهد که متغیرهای گروه «واحد مسکونی» بیشترین نقش را در انتخاب مسکن ایفا می کند و از میان متغیرهای بافت اجتماعی- اقتصادی خانوارها، تمامی متغیرها ارتباط معناداری دارند که نشان از روایی مدل دارد و دو متغیر «سرانه اتومبیل شخصی خانوار» و «نرخ باسوادی زنان» بیشترین درصد تبیین در این گروه را ایفا می کنند. در گروه «واحد مسکونی» شانس انتخاب واحدهای مسکونی با متراژ زیربنای کمتر و بناهای ناپایدار در میان گروه های خاص بیشتر است و همچنین شانس انتخاب بافت اجتماعی- اقتصادی پایین ترِ ساکنین افزایش می یابد و تنها استثنای این روند، گروه هدف مهاجران 5 سال گذشته است. یافته های کلی پژوهش نشان می دهد که برای گروه های خاص انتخاب واحد مسکونی مناسب ارجح تر از محله است و تنها برای گروه مهاجران 5 سال گذشته است که انتخاب بافت اجتماعی- اقتصادی محله در اولویت قرار می گیرد.
۲.

تحلیلی از وضعیت انتخاب مسکن کارگران مهاجر در مقایسه با کارگران غیر مهاجر در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه ادوار زندگی کارگر مهاجر کارگر ماهر مدل رگرسیون چندگانه تحلیل ثانویه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۲۰
مطابق نظریه ادوار زندگی، انتخاب مسکن و به تبع آن جابه جایی افراد تحت تأثیر عوامل متعددی ازجمله وضعیت اجتماعی و اقتصادی خانوارها است. مهاجرت یکی از شرایطی است که در زیرمجموعه وضعیت اجتماعی و اقتصادی به صورت تفاوت بین گروه های شغلی ساکن و مهاجر در انتخاب مسکن اهمیت دارد. تهران به عنوان پایتخت سال هاست که با موضوع مهاجرت درگیر بوده است. از این رو موضوع پژوهش شناسایی تفاوت های انتخاب مسکن در گروه شغلی کارگران مابین مهاجران و ساکنین در شهر تهران است. بر این اساس پرسش اصلی به این صورت تنظیم می شود که آیا مهاجرت عامل تأثیرگذاری در انتخاب مسکن گروه های کارگری در شهر تهران است؟ و به عبارتی، مهاجرت در انتخاب مسکن گروه های کارگری تأثیرگذارتر است یا تعلق آنها به گروه شغلی مدنظر؟ الگوی انتخاب مسکن به صورت تابع رگرسیون لوجیت تعریف شده و داده های پژوهش به صورت تحلیل ثانویه از طرح رصد کیفیت محلات شهر تهران انجام شده است. نتایج نشان داد که مهاجرت عامل مؤثری در انتخاب محله در گروه های کارگری نیست ولی در خصوص شاخص های سرانه زیربنا و قدمت بنا، گروه های مهاجر در شرایط نامناسب تری نسبت به کارگران غیر مهاجر قرار دارند. تفاوت وضعیت در شاخص مالکیت در گروه کارگران ماهر مهاجر نشان دهنده نوعی الگوی رفتاری بارز است که به نظر می رسد برای ایجاد تداوم سکونت در کلانشهر، بدان توسل می جویند.
۳.

تحلیل مکان مبنا و چندجانبه نوع کشت بهینه در قطعات مزروعی دشت قیقاج(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوی کشت برنامه‌ریزی خطی AHP TOPSIS SWOT فیزیولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۱۰۶
تخصیص بهینه منابع آب به کشاورزی مخصوصاً در مناطق خشکی چون ایران امری ضروری است. یکی از عوامل مهم در تخصیص بهینه منابع آب، تعیین الگوی بهینه کشت در مزرعه است. در پژوهش حاضر، هم خصوصیات فیزیولوژیکی زمین در تناسب کشت مد نظر بوده است و هم جنبه های اقتصادی کشت و هم میزان امکان پذیر بودن کشت هر محصول در هر قطعه زمین از نظر تمایل کشاورزان به آن. به این منظور از تکنیک های مختلف برنامه ریزی خطی و تصمیم گیری چندمعیاره در کنار مدل تحلیلی SWOT استفاده شد. منطقه مورد مطالعه این تحقیق دشت قیقاج در استان آذربایجان غربی می باشد. در ابتدا هشت محصول مناسب کشت در این منطقه شناسایی و تناسب هر یک از زمین ها براساس خصوصیات فیزیولوژیک زمین، برای این محصولات بررسی شد. استفاده تلفیقی از دو مدل تصمیم گیری چندمعیاره AHP و TOPSIS براساس نُه شاخص مهم تأثیرگذار در محصول، نشان داد که در بین این محصولات، کشت گندم، کلزا و جو در این منطقه ایده آل می باشد. سپس برای بهینه سازی کشت از برنامه ریزی خطی با اعمال محدودیت های موجود تحت چهار سناریوی مختلف با هدف به حداکثر رساندن سود اقتصادی، استفاده شد. نتایج پیاده سازی سناریوها نشان داد که با حذف برخی از محصولات آب بر نظیر سیب زمینی و ذرت دانه ای که رتبه های پایینی را در رده بندی تناسب کشت کسب کرده اند، سود اقتصادی افزایش و مصرف آب کاهش می یابد. مرحله انتهایی کار تعیین کشت مناسب برای هر قطعه زمین است. بنابراین با در اختیار داشتن نتایج روش ها که حاصل تصمیم گیری چندمعیاره، بررسی فیزیولوژیکی و چهارسناریوی برنامه ریزی خطی بود و اولویت های کشت در منطقه و مساحت های مناسب کشت هر محصول را دربرداشت، با اتخاذ رویکردی عمل گرایانه و تحلیلی همه جانبه و بهره گیری از نظر کارشناسان، مدل تحلیلی SWOT به خدمت گرفته شد و محصول مناسب برای کشت به هر یک از قطعات زمین تخصیص یافت، به صورتی که در آن سابقه و اولویت کشت کشاورزان بر اساس دانش کشت هم در نظر گرفته شد. الگوی مناسب به دست آمده نسبت به وضع موجود موجب 2,052,120,000 ریال افزایش سود و 90.770.6 متر مکعب کاهش مصرف آب می شود. از مزایای اصلی روش استفاده شده، بهره گیری هم زمان از نتایج مدل های تصمیم گیری چندمعیاره، برنامه ریزی خطی و شرایط کشت در منطقه در راستای پیشنهاد یک الگوی کشت عملیاتی و همه جانبه است.
۴.

مقایسه اثر کالای عمومی در انتخاب مسکن، میان تمامی خانوارهای شهر و گروه درآمدی بالا نمونه موردی: شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه ادوار زندگی انتخاب مسکن کالای عمومی محلی بهینه سازی چندمعیاره عامل مبنا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۲ تعداد دانلود : ۱۳۶
خانوارها برای مسکن بهتر در شهر جابه جا می شوند و کالای عمومی یکی از عوامل مهم در این جابه جایی است اما این کالا برای تمامی خانوارهای شهر اهمیت یکسانی ندارد و توزیع فضایی آن در شهر یکنواخت نیست. به منظور بررسی تقصیلی کالای عمومی به دو گروه خالص و ناخالص تفکیک شده است و هدف اصلی پژوهش سنجش تأثیر این کالا درمیان تمامی خانوارها و گروه درآمدی بالا است. روش پژوهش به صورت کمّی و مدل سازی عامل مبنا انجام شده است. داده های اولیه مدل از سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1395) و طرح رصد کیفیت محلات (95-1394) شهرداری تهران اخذ شدند. نتایج نشان داد گروه کالای عمومی ناخالص در انتخاب مسکن کلِ خانوارهای شهر مؤثر است. ازمیان متغیرهای این گروه، برای تمامی خانوارهای شهر، بیشترین تأثیر را «دسترسی به سیستم حمل ونقل عمومی» دارد، ولی این متغیر در انتخاب خانوارهای بادرآمد بالا تأثیرگذار نیست. متغیر «دسترسی به فضای آموزشی» نیز کمترین تأثیر را میان تمامی خانوارها دارد، ولی در گروه درآمدی بالا، این کالا بیشترین تأثیر را دارد. در گروه کالای عمومی خالص، تمامی متغیرها در انتخاب مسکن کلِ خانوارهای شهر مؤثر است و متغیر «امنیت» بیشترین میزان تأثیر را دارد. در مقام مقایسه با گروه درآمدی بالا، به جز «فاصله تا فضای آموزشی»، سایر متغیرها تأثیر معناداری در انتخاب مسکن ندارند که نشان از توزیع فضایی نامتوازن کالای عمومی خالص در سطح شهر و همگنی توزیع فضایی در محل سکونت خانوارهای با درآمد بالا دارد، هم چنین براساس پیشینه پژوهش، فضای آموزشی در گروه درآمدی بالا به عنوان معیاری از کیفیت محله مطرح است. 
۵.

تحلیل تغییرات دسترسی به خدمات بیمارستانی شهر زنجان با استفاده از روش اندازه گیری دسترسی مکانی بالقوه در فاصله زمانی 1385- 1395(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دسترسی حوزه پوشش شناور زنجان بیمارستان GIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۱۰۳
با توجه به اهمیت سلامت در سطح جامعه، دسترسی مکانی بالقوه به بیمارستانها موضوع این تحقیق است. بدین منظور میزان دسترسی به بیمارستانهای شهر زنجان در سطح بلوک با سه روش حوزه پوشش شناور دو مرحله ای، حوزه پوشش شناور دو مرحله ای بهبود یافته و حوزه پوشش شناور سه مرحله ای در دو مقطع زمانی 1385 و 1395 مورد بررسی قرار گرفته است. مبنای این سه روش، عرضه و تقاضا و در روش سوم عرضه و تقاضا به علاوه رقابت بین تسهیلات می باشد. از سوی دیگر از آنجا که ماهیت دسترسی به صورت اصولی بر مبنای شبکه خیابانها تعریف میشود، محاسبات دسترسی متکی بر تحلیل شبکه بوده است و از این رو تحلیلها با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی به انجام رسیده است. نتایج کار نشانگر اختلاف دسترسی بلوک ها و در نتیجه نابرابری فضایی در سطح شهر در هر دو مقطع مورد بررسی است. همچنین میزان دسترسی در مقایسه دو مقطع نیز متفاوت بوده، به طوری که دسترسی به بیمارستان های شهر در هر سه روش در سال 95 بیشتر از سال 85 بوده است. تفاوتهای مورد انتظاری نیز بین نتایج سه روش دیده میشود به این صورت که به دلیل اعمال رقابت بین مراکز خدماترسان، مقادیر دسترسی حاصل از روش سوم کمتر از دو روش دیگر میباشد. با توجه به نتایج تحقیق، علیرغم بهبود کلی وضعیت شهر از نظر دسترسی به بیمارستان، شاهد نابرابری دسترسی به تسهیلات بیمارستانی در سطح شهر هستیم. راهکار کاهش این نابرابریها، ساخت بیمارستانهای جدید در نواحی مواجه با کمبود یا توسعه شبکه دسترسی این نواحی است.
۶.

اثر ویژگی خانوار در انتخاب مسکن: واحد مسکونی و کیفیت دسترسی به خدمات (مطالعه موردی: شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نظریه ادوار زندگی انتخاب گسسته رگرسیون لجستیک چند جمله ای انتخاب مسکن شهر تهران تسهیلات شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۰ تعداد دانلود : ۱۹۱
نظریه «ادوار زندگی» مهم ترین ابزار برای درک صحیح از ویژگی های مسکن و خانوارها است که رفتار خانوارها در سطح شهر را منعکس می کند. در این نظریه، خانوارها براساس ویژگی هایی نظیر بعد خانوار، تعداد فرزندان محصل، وضعیت اشتغال سرپرست، دهک درآمد و ... تعریف می شوند و در نتیجه هر خانوار اولویت های متفاوتی در انتخاب مسکن دارد. هدف این پژوهش تحلیل ویژگی های مؤثر خانوارها بر انتخاب مسکن است که در دو بخش واحد مسکونی و کیفیت دسترسی به خدمات تدوین شد. به منظور سنجش متغیرها، شهر تهران به عنوان نمونه موردی انتخاب شد و داده های پژوهش از طرح هزینه-درآمد مرکز آمار و برداشت کاربری طرح تفصیلی شهر تهران اخذ شده است. در ابتدا و با استفاده از روش مولتی نامینال تک متغیره و تحلیل خوشه ای، از میان دو گروه ویژگی های «واحد مسکونی» و «کیفیت دسترسی به خدمات»، ویژگی های مؤثر در مدل انتخاب مسکن شناسایی شدند، متغیرهای مؤثر در انتخاب «واحد مسکونی» شامل متراژ زیربنا، نوع اسکلت بنا و متغیرهای مؤثر در «دسترسی به خدمات» شامل دسترسی به خدمات آموزشی و سیستم حمل ونقل عمومی بودند که در مجموع 6 حالت برای انتخاب واحد مسکونی و 8 حالت برای دسترسی به خدمات ایجاد شد. سپس ارتباط میان ویژگی خانوار و انتخاب مسکن با استفاده از روش رگرسیونی مولتی نامینال چند متغیره در نرم افزار R اجرا شد. تحلیل نتایج مشخص کرد، (1) واحدهای مسکونی با متراژ 60–90 مترمربع برای خانوارهای دارای محصل بیشترین جذابیت را دارد، هرچند در پیشینه پژوهش، رابطه میان محصلان و متراژ واحد مسکونی اثبات شده است لیکن در این پژوهش مساحت مشخصی برای خانوارهای دارای محصل مشخص شده است و در سایر متراژ زیربناها، این رابطه وجود ندارد. (2) با افزایش دهک درآمدی تمایل خانوارها به سکونت در نزدیکی فضاهای آموزشی و فاصله گرفتن از سیستم حمل ونقل عمومی بیشتر می شود. (3) خانوارهای با وضعیت اشتغال سرپرست در گروه کارگر غیرساده در مقایسه با خانوارها با سرپرست کارگرساده، تمایل بیشتری به انتخاب سکونت در نزدیکی به سیستم حمل ونقل عمومی دارند که نشان دهنده ی اختلاف استطاعت مالی این دو گروه خانوار است. نتیجه ی مهم دیگر در گروه متغیرهای «محل سکونت» و «ویژگی خانوار» آن است که تنها متغیرهای مرتبط با شغل و درآمد در انتخاب محل سکونت مؤثر است و سایر ویژگی های اجتماعی و جمعیتی خانوارها رابطه ی معناداری با محل سکونت خانوار ندارد که خود می تواند بازتابی از شرایط سکونت، نداشتن هویت و پرستیژ محله های شهر، جدایی گزینی اجتماعی در شهر تهران، سیاست گذاری های نادرست در حوزه کالای عمومی و شرایط نامناسب توزیع مسکن در این شهر است.
۷.

پایش گسترش و واکاوی پراکنش شهر زنجان در طول چهار دهه با تحلیلهای آماری و مکانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: آنتروپی نسبی شانون پراکندگی افقی شهری سیستم های اطلاعات جغرافیایی شهر زنجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴ تعداد دانلود : ۶۱
پدیده پویای رشد شهری از نشانه های رشد جمعیت، توسعه اقتصادی و همچنین افزایش اهمیت شهر است. مطالعات شهری و همچنین برنامه ریزی های آتی برای شهرسازی نیازمند داده های فعلی و تاریخی مربوط به ادوار گذشته از شهر است. هدف از پژوهش حاضر مطالعه، بررسی و ارزیابی گسترش مکانی-زمانی شهر زنجان در پنج برهه زمانی به کمک سیستم های اطلاعات جغرافیایی (GIS) و با به کارگیری مدل آماری آنتروپی نسبی شانون است. در این پژوهش از عکس های هوایی مربوط به سه دوره زمانی سال های 1352، 1361، 1377 و دو دوره تصاویر ماهواره ای 1387 و 1395 استفاده شد. پس از آماده سازی اطلاعات مکانی مورد نیاز، سیستم اطلاعات جغرافیایی برای تعیین میزان توسعه نواحی شهری و رشد شهرنشینی در زنجان ده جهت مختلف به کار گرفته شد. فرضیه به کاررفته برای تقسیم بندی نواحی در آنتروپی نسبی شانون، دید خوبی از رشد کلی شهر، جهت رشد شهر و رشد شهر در دوره های زمانی متفاوت ارائه می کند. براساس نتایج به دست آمده از این تحقیق، شهر زنجان دارای پراکندگی افقی شدید نیست، چراکه میزان آنتروپی نسبی شانون محاسبه شده برای شهر از 5/0 تجاوز نکرده است. از سوی دیگر یکی از مهم ترین نتایج به دست آمده از این تحقیق این است که گسترش شهری در شهر زنجان از افزایش جمعیت پیشی گرفته است و به عبارت دیگر، افزایش سطح شهر فراتر از افزایش جمعیت بوده است. این خود مؤید پراکنده تر شدن تدریجی شهر است که معمولاً در اثر ماشینی شدن شهرها اتفاق می افتد. با توجه به روند طولانی مدت بررسی شده در زنجان، نتایج به دست آمده راهنمای خوبی برای مدل سازی فرایند پراکندگی افقی (اسپرال) شهری، درک عوامل شهرنشینی و پیش بینی الگوهای توسعه شهر در آینده است.
۸.

ارزیابی بوم شناختی جهت برنامه ریزی استفاده بهینه از سرزمین مطالعه موردی:حوضه آبخیز طالقان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ارزیابی بوم شناختی حوضه آبخیز طالقان GIS فرآیند تحلیل سلسله مراتبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۱۳۱
آدمی در طول تاریخ همواره برای تأمین نیازهای اصلی خود به محیط زیست خود متکی بوده است اما اثراتی را بر سرزمین به خاطر اعمال مدیریت ها و مداخلات درست یا نادرست وارد می نماید؛ به همین جهت، بررسی توان بوم شناختی برای توسعه آینده سرزمین اهمیت می یابد. از طرفی توسعه پایدار هنگامی محقق می شود که از سرزمین به تناسب ظرفیت های آن استفاده گردد.  این مسئله در حوضه آبخیز طالقان که دارای قابلیت های بالقوه فراوان و تنوع زیست محیطی است، اهمیت دوچندان دارد و شایسته است از این قابلیت ها به شکل بهینه استفاده شود. به همین منظور فرآیند ارزیابی بوم شناختی جهت تعیین مطلوبیت این حوضه برای گسترش کاربری های جنگلداری، اکوتوریسم گسترده و کاربری شهری و روستایی با استفاده از مدل تصمیم گیری چندمعیاره و GIS انجام گردید. فرآیند عملی پژوهش پس از مطالعات کتابخانه ای، جمع آوری و پردازش اطلاعات مورد نیاز آغاز گردید. تمامی معیار ها براساس مدل اکولوژیک دکتر مخدوم استخراج شد، میزان مطلوبیت هر معیار، جداگانه برای هر کاربری و با تشکیل تابع عضویت فازی به دست آمد؛ سپس با استفاده از نظرات کارشناسان و با به کار گیری روش تحلیل سلسله مراتبیAHP، وزن معیار ها تعیین شدند. در مرحله بعد عملیات همپوشانی نقشه های معیار کاربری بهینه انجام گردید و در نهایت محدودیت های حوضه آبخیز از آن خارج شدند. نتیجه نهایی به صورت نقشه هایی است که منطقه مورد مطالعه را برای توسعه انواع کاربری های مورد نظر ارزیابی کرده است. طبق نتایج به دست آمده 9% از مساحت حوضه برای توسعه شهری و روستایی، 5% برای کاربری اکوتوریسم گسترده و 86% برای کاربری جنگلداری مناسب است؛ همچنین 70% از مساحت حوضه برای توسعه شهری، 85% برای کاربری اکوتوریسم گسترده و 12% برای کاربری جنگلداری نامناسب ارزیابی شدند. توجه به نتایج به دست آمده می توان چنین تحلیل کرد که حوضه آبخیز طالقان با داشتن محدودیت به لحاظ دارا بودن شیب بالا، ارتفاع زیاد و پتانسیل  لرزه خیزی نسبتا زیاد، از لحاظ طبیعی قابلیت محدودی جهت توسعه در حوزه شهر و روستا و همچنین صنعت اکوتوریسم دارد.
۹.

ارزیابی قابلیت داده های مکانی داوطلبانه در ایجاد منظر سه بعدی شهر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اطلاعات مکانی داوطلبانه مدل سازی سه بعدی نقاط ناپدید شونده استاندارد CityGML

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۶ تعداد دانلود : ۲۳۴
روند رو به رشد جمعیت جهان به خصوص در نواحی شهری بر اهمیت مدل سازی سه بُعدی می افزاید؛ چراکه مدل های سه بُعدی برنامه ریزی شهری، تجسم شهر، مدیریت سیستم های حمل ونقل هوشمند، مدیریت بحران شهری و پهنه بندی آلودگی ها را تسهیل می کنند. هرچند استفاده از مدل های سه بُعدی شهری که بر اساس استانداردهای موجود همچون CityGML طراحی شده اند، سبب افزایش کارایی و بهبود نتایج بسیاری از تحلیل های مکانی در شهر می شوند، اما به طور طبیعی کارایی، اثربخشی و به طور کلی کیفیت این مدل ها به شدت به داده های ورودی وابسته است. جمع آوری داده های سه بُعدی که معیارهای کیفیت را برآورده سازد، به صورت تجاری و سنتی با صرف هزینه و زمان بسیار همراه خواهد بود. گسترش فناوری و ظهور امکانات جدید در حوزه اینترنت، بستری را برای تولید داده های مکانی توسط عموم مردم و به صورت داوطلبانه فراهم کرده و باعث گسترش مفهوم اطلاعات مکانی داوطلبانه ( VGI ) شده است. پدیده VGI پس از ظهور به شدت مورد استقبال پژوهشگران و توسعه دهندگان قرار گرفت؛ به شکلی که امروزه پروژه های متعددی همچون OpenStreetMap نه تنها داده های دوبعدی بلکه امکان استخراج داده های سه بُعدی را از مشارکت مردم فراهم نموده اند. در این تحقیق روشی برای دستیابی به مدل سه بُعدی ساختمان در سطح چهارم جزئیات بر اساس استاندارد شناخته شده CityGML و به کمک اطلاعات مکانی داوطلبانه پیشنهاد شده است. به منظور ارزیابی قابلیت روش پیشنهادی، این روش برای تهیه مدل سه بُعدی یک ساختمان پیاده سازی شد و بر اساس نتایج به دست آمده، ارتفاع ساختمان مطالعه شده با خطای 9 سانتی متر نسبت به ارتفاع دقیق آن اندازه گیری شد که این مقدار بهتر از حداقل دقت لازم برای تهیه مدل سه بُعدی ساختمان در سطح چهارم جزئیات می باشد.
۱۰.

مکان یابی مراکز بیمارستانی با تکیه بر مخاطرات طبیعی و با بهره گیری از مدل تحلیل شبکه ای (ANP) نمونه موردی (منطقه پنج شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکان یابی مراکز بیمارستانی مخاطرات طبیعی سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تحلیل شبکه ای ANP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۲ تعداد دانلود : ۹۹
مکان یابی کاربری های مهم شهری ازجمله تصمیمات تأثیرگذار در مقیاس فضاهای درمانی به شمار می رود که اغلب با تصمیمات پیچیده مدیران شهری مواجه می شود، در این پژوهش بر آنیم به مکان یابی مراکز بیمارستانی با تکیه بر مخاطرات طبیعی و با استفاده از مدل تحلیل شبکه ای(ANP) بپردازیم. در این تحقیق از روش توصیفی _تحلیلی استفاده شده که در آن فهرستی از معیارهای مکان یابی مراکز بیمارستانی استخراج شد، سپس به دلیل وجود تفاوت در میزان تأثیرگذاری معیارها و داشتن رابطه درونی برخی از شاخص ها، با استفاده از تکنیک ANP، مقایسات زوجی مؤلفه ها توسط بیست نفر از اساتید و کارشناسان خبره درزمینه شهرسازی، برنامه ریزی شهری، معماری و مخاطرات طبیعی، صورت گرفت و وزن هر یک از آن ها محاسبه گردید. در ادامه با توجه به تعداد معیارها و وزن نهایی زیرمعیارها، لایه های موردنیاز در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) ایجاد گردید. یافته های پژوهش حاکی از آن است که مکان یابی فعلی بیمارستان های فعلی در سطح منطقه 5 شهر تهران ازنظر توجه به مخاطرات طبیعی بخصوص زلزله نامطلوب بوده. همچنین بر اساس یافته های حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی سه نقطه جدید برای ایجاد مراکز بیمارستانی ارائه شد و از این میان با تشکیل جدول SWOT و با نظر کارشناسی شده توسط متخصصین مکان مناسب برای احداث یک بیمارستان ارائه شد. یافته های پژوهش می تواند به مدیران شهری در زمینه درک و اولویت بندی مسائل مدیریت شهری و یافتن راه حل هایی در این زمینه کمک کند
۱۱.

شبیه سازی تغییرات پوشش کاربری اراضی کشاورزی با استفاده از سامانه های چندعامله مبتنی بر برنامه ریزی ریاضی (MP-MAS) در شهرستان بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگوسازی مبتنی بر عامل بابلسر برنامه ریزی ریاضی مثبت تغییر پوشش کاربری اراضی نظام چندعامله مبتنی بر برنامه ریزی ریاضی (MP-MAS)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۳۴۲
با توجه به نگرانی ها در مورد تغییرات زیست محیطی، تغییرات پوشش کاربری اراضی در دهه های اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته است. یکی از رویکردهای مشهور در زمینه ی شبیه سازی، الگوسازی مبتنی بر عامل (ABM) است. ABM مجموعه ای از الگوهای محاسباتی برای شبیه سازی کنش و واکنش های عامل های خودمختار است. هدف از این تحقیق در سال 1395، شبیه سازی وضعیت تغییرات پوشش کاربری اراضی کشاورزی شهرستان بابلسر طی 30 سال آتی با استفاده از نظام چندعامله مبتنی بر برنامه ریزی ریاضی (MP-MAS) است. نتایج نشان داد که محصولات دیم منطقه از الگوی کشت منطقه حذف خواهد شد و توسعه ی کشت مکانیزه محصول شلتوک اتفاق خواهد افتاد. سطح زیر کشت محصولات باغی منطقه از 3195 هکتار فعلی به بیش از 5585 هکتار رشد خواهد کرد. نتایج، کمک شایانی به مدیرانِ دارای نگاه استراتژیک به آینده ی تغییرات پوشش کاربری اراضی کشاورزی، خواهد کرد چراکه بازخورد سیاست ها و تصمیم های اقتصادی خود را می-توانند شبیه سازی نمایند.
۱۲.

مکان یابی مراکز بیمارستانی با رویکرد پدافند غیرعامل نمونه موردی: (منطقه پنج شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مکان یابی مراکز بیمارستانی پدافند غیرعامل سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تحلیل شبکه ای (ANP)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۷۱
مکان یابی مناسب کاربری های شهری یکی از راهکارهای اساسی در بحث پدافند غیرعامل به شمار می رود دراین بین مکان یابی مناسب مراکز بیمارستانی ، نقش موثری را در گرو سلامتی یک جامعه دارد. این پژوهش به مکان یابی مراکز بیمارستانی و مشخص نمودن یک سایت مستعد برای احداث بیمارستان در منطقه پنج شهر تهران پرداخته است. در روش توصیفی – تحلیلی این پژوهش، فهرستی از معیارهای مکان یابی مراکز بیمارستانی استخراج شد سپس به دلیل وجود تفاوت در میزان تاثیرگذاری معیارها و داشتن رابطه درونی برخی از شاخص ها، با استفاده از تکنیک ANP، مقایسات زوجی مولفه ها توسط بیست نفر از اساتید خبره در زمینه برنامه ریزی شهری و پدافند غیرعامل، انجام شد و وزن هر یک از آن ها محاسبه گردید در ادامه با توجه به تعداد معیارها و وزن نهایی زیر معیارها، لایه های موردنیاز در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS ایجاد گردید. در ادامه با تحلیل های صورت گرفته از نقشه اولویت تهیه شده برای ارزیابی بیمارستان های موجود استفاده شد و مشاهده شد که مکان گزینی فعلی بیمارستان ها در منطقه پنج شهر تهران در وضعیت موجود ازنظر توجه به اصول پدافند غیرعامل نامطلوب بوده و خدمات رسانی آن ها در مواقع بحران دچار نارسایی ها و مشکلاتی جدی می گردد. بر اساس یافته های حاصل از تلفیق لایه های اطلاعاتی در نرم افزار GIS سه نقطه جدید برای ایجاد مراکز بیمارستانی ارایه شد و از این میان با تشکیل جدول SWOT و با نظر کارشناسی شده توسط متخصصین مکان مناسب برای احداث یک بیمارستان ارایه شد. یافته های پژوهش می تواند به مدیران شهری در زمینه درک و اولویت بندی مسایل مدیریت شهری و یافتن راه حل هایی در این زمینه کمک کند.
۱۳.

تبیین انگیزش های کشاورزان جهت تغییر پوشش کاربری اراضی کشاورزی در شهرستان بابلسر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: بابلسر تغییر پوشش کاربری اراضی (LUCC) الگوی توبیت روش دو مرحله ای هکمن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۹۸ تعداد دانلود : ۶۹۴
تغییر در پوشش و کاربری اراضی، علاوه بر آثار اقتصادی و اجتماعی تأثیر عمده ای بر ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژی خاک، کمیت و کیفیت منابع آبی و کیفیت هوا می گذارد. در این مطالعه، در گام نخست به تعیین انگیزش-های کشاورزان برای تغییر پوشش کاربری اراضی کشاورزی بین دو بخش زراعی و باغداری در شهرستان بابلسر در سال 1395 پرداخته شده است. در گام بعدی با استفاده از رهیافت اقتصادسنجی توبیت و روش دو مرحله ای هکمن مشخص شد که آیا عوامل مؤثر بر تصمیم بهره برداران به انتخاب فعالیت باغداری و یا زراعی از عوامل مؤثر بر میزان سطح زیر کشت متفاوت است. نتایج نشان داد که نیاز به تفکیک این عوامل به روش دو مرحله ای هکمن نیست و الگوی توبیت به درستی می تواند شرایط موجود در منطقه را تبیین نماید. در نهایت پیشنهاد می شود تا دولت با اتخاذ سیاست های حمایتی کارآمد از زیربخش زراعت به خصوص محصول گندم و برنج؛ نظیر قیمت های تضمینی، تسویه به موقع مطالبات گندم کاران و یا کنترل واردات این محصولات در زمان عرضه این محصولات، بر انگیزه های کشاورز برای ادامه تولید محصولات زراعی و عدم تغییر کاربری اراضی از زراعی به باغی تأثیرگذار باشد.
۱۴.

مدل سازی رشد شهری با استفاده از تصاویر ماهواره ای متوسط مقیاس و مبتنی بر روش خودکاره های سلولی (مطالعة موردی: شهر تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تهران مدل سازی رشد شهری خودکاره های سلولی طبقه بندی شئ پایه

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی جغرافیا فنون جغرافیایی روش های کمی در جغرافیا
  2. حوزه‌های تخصصی جغرافیا جغرافیای انسانی جغرافیای شهری جغرافیای توسعه
تعداد بازدید : ۸۸۱ تعداد دانلود : ۶۶۹
مد ل سازی رشد شهری و تغییرات صورت گرفته د ر کاربری اراضی جزء جد ایی ناپذیری از برنامه ریزی برای توسعه پاید ارند . تحقیق حاضر نیز د ر نظر د ارد رشد و توسعه شهری را برای کلان شهر تهران از بعد زمانی و توزیع مکانی، مد ل سازی نماید . بد ین منظور ابتد ا با استفاد ه از تصاویر سری زمانی ماهواره لند ست، نقشه های کاربری اراضی برای سال های 1988، 2002 و 2013 با رویکرد شئ پایه مورد طبقه بند ی قرار گرفت. د ر گام بعد ی با بهره گیری از مد ل رگرسیون لجستیک میزان تأثیر متغیرهای مستقل د ر رابطه با گسترش شهری شامل چهارد ه متغیر د ر قالب د و گروه متغیرهای محیطی-طبیعی و اجتماعی – اقتصاد ی د ر د وره 1988 تا 2002، به صورت ضریب د ر معاد له رگرسیون محاسبه شد ه و نقشه پتانسیل گسترش شهری تولید گرد ید . ارزیابی عملکرد رگرسیون لجستیک با استفاد ه از د و شاخصPseudo R2 و ROC با مقاد یر به ترتیب 32/0 و 89/0 نشانگر برازش خوب رگرسیون و قابلیت تشریحی مناسب آن بود . د ر اد امه مساحت تغییرات برای سال مورد انتظار با استفاد ه از تحلیل زنجیره مارکوف به صورت کمی پیش بینی شد . د ر نهایت با استفاد ه از خروجی های د و مد ل رگرسیون لجستیک و تحلیل زنجیره مارکوف، با بهره گیری از مد ل خود کاره های سلولی ، رشد شهری برای سال 2013 مد ل سازی گشت که مقایسه آن با تصویر طبقه بند ی شد ه سال 2013 نشان می د هد مد ل مورد استفاد ه با د قت نسبی برآورد مساحت93/0 و ضریب کاپای 87/0 یک مد ل موفق بود ه است. بر این اساس از همین مد ل برای برآورد رشد شهری د ر سال 2025 استفاد ه گرد ید و برای این کار از تصاویر سال های 2002 و 2013 استفاد ه شد .
۱۵.

Assessing Urban Land-Use Expansion in Regional Scale by Developing a Multi-Agent System(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۲۹۱ تعداد دانلود : ۲۱۱
Expansion of urban area is a well-known phenomenon in developing countries with population growth and the migration from villages to cities being two major factors. Those factors reduce the influence of efforts to limit the cities boundaries. Thus, spatial planners always look for the models that simulate the expansion of urban land-uses, and enable them to prevent unbalanced expansions of cities, and guide the developments to the desired areas. Several models have been developed and evaluated for simulating urban land-use expansions. Although these models are numerous, most of them have focused to simulate urban land-use expansions in sub-urban areas. The regional models that cover wider area are equally important. In this study, a new agent-based model has been developed and implemented to simulate urban land-use expansion in Qazvin and Alborz regions of Qazvin province, which cover 1620 square kilometres. In this model, land-use developers have been treated as computer agents that move in the landscape explicitly, and assess the state of parcels for development. The environment of the model is raster. The agents are categorized based on two scenarios. In the first scenario, all agents are of similar category and in the second scenario the agents are divided into five categories with different objectives. Then, the results of the two scenarios are compared. Due to the spatial essence of the problem, Geographical Information Systems (GIS) were used to prepare the environment of agents’ movement and search, and to aggregate and analyze the results. To evaluate the model, data of year 2005 were used as the input and data of year 2010 were used for checking the results. By calibrating the parameters, the most desired configuration of the model was found in the second scenario, since the results were close to the reality as the Kappa index raised up to 78.17 percent. These results showed that the precision of the model to simulate land-use developments are of considerable quality. Thus, the model is able to detect the area that faced rapid urban expansions. Moreover, a comparison between the results of the two scenarios revealed that dividing the agents into categories with different aims and parameters will improve the outcome of the model. However, it is vitally important to determine the number of the agents in each category as well as their parameters precisely.
۱۶.

توسعه مدلی عامل-مبنا برای شبیه سازی گسترش کاربری اراضی شهری (مطالعه موردی: قزوین)

کلید واژه ها: رقابت GIS مدل سازی عامل-مبنا گسترش کاربری اراضی شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵۶ تعداد دانلود : ۹۱۶
گسترش شهرها و مناطق شهری پدیده ای آشنا در کشورهای در حال توسعه به شمار می رود. افزایش جمعیت و مهاجرت روستاییان به شهرها دو عامل اصلی در بروز این پدیده است. وجود این عوامل باعث کم اثر شدن اقداماتی شده است که؛ به صورت قهری و جبری سعی در محدود نگه داشتن کران شهرها دارند. از این رو برنامه ریزان همواره به دنبال مدل هایی بوده اند که گسترش کاربری اراضی شهری را به خوبی شبیه سازی کند تا بتوان با برنامه ریزی صحیح از رشد نامتوازن شهرها و پیامدهای مشکل ساز آن جلوگیری نموده و توسعه را به سمت و سویی مطلوب هدایت نمایند. تا کنون مدل های زیادی برای شبیه سازی گسترش کاربری اراضی شهری پیشنهاد و آزمایش شده است. گرچه این مدل ها دارای تنوع زیادی هستند، صرف نظر از قدرت و دقت های حاصل شده، می توان گفت که بیشتر آنها بر شبیه سازی گسترش کاربری اراضی در اطراف یک شهر متمرکز بوده اند بنابراین، مدل های منطقه ای که محدوده های وسیع تر از یک شهر را در نظر بگیرند نادرند. در این تحقیق یک مدل عامل- مبنای نوین برای شبیه سازی گسترش کاربری اراضی شهری و مسکونی در شهرستان های قزوین و البرز به مساحت 1620 کیلومتر مربع واقع در استان قزوین ایجاد و پیاده سازی شده است. در این مدل، توسعه دهندگان زمین به صورت عامل هایی در نظر گرفته شده-اند که در منطقه به صورت مشخص به حرکت و کاوش می پردازند و شرایط نقاط مختلف را برای توسعه سنجیده، مطلوب ترین آنها را توسعه می دهند. محیط حرکت عامل ها سلولی است و عامل های مورد استفاده که به پنج دسته با سلایق و اهداف مختلف تقسیم شده اند ممکن است برای توسعه برخی سلول ها وارد رقابت شوند. علاوه بر این، نظر به ماهیت مکانی مسأله، برای فراهم سازی بستر حرکت و جستجوی عامل ها و نیز جمع بندی و تحلیل نتایج به دست آمده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده گردیده است. برای سنجش عملکرد مدل از داده های مربوط به سال 1384 به عنوان ورودی مدل و از داده های سال 1389 به منظور ارزیابی نتایج استفاده شد. با تنظیم پارامترهای مدل، حداکثر میزان نزدیکی پاسخ های مدل به توسعه های حادث شده به دست آمد که بر مبنای شاخص کاپا به اندازه %17/78 محاسبه گردید. این نتایج نشان می دهد که دقت مدل در تخمین توسعه های صورت گرفته مناسب است و با توجه به ابعاد محیط شبیه سازی، مدل به خوبی توانسته است مناطقی را که دارای توسعه سریع شده اند تشخیص دهد.
۱۷.

بررسی روش های وزن دهی اطلاعات مکانی در GIS (مطالعه موردی: تهیه نقشه پتانسیل معدنی)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳۳ تعداد دانلود : ۲۸۹۰
اکتشاف معادن جدید دارای اهمیت زیادی برای انسان هاست. سامانه های اطلاعات جغرافیایی (GIS) می توانند به شکل موثری در جمع آوری، وزن دهی، تجزیه و تحلیل و نمایش اطلاعات مکانی در جهت کمک به فرایندهای اکتشافی عمل کنند. موفقیت اکتشافات معدنی بستگی زیادی به عواملی چون تعیین عناصر تاثیرگذار، تعیین میزان تاثیر آنها و تعیین مدل های مناسب برای تلفیق عناصر مذکور دارد. هنگام تلفیق اطلاعات به منظور نشان دادن میزان اهمیت نسبی این عوامل، از اعدادی به نام وزن استفاده می شود و این اعداد تاثیر مستقیم و بسزایی در نتایج هر مدل تلفیق اطلاعات دارند. روش های وزن دهی به دو دسته عمده دانش ـ مبنا و داده ـ مبنا تقسیم می شوند. در این مقاله، دو روش وزن دهی معرفی شده و مورد ارزیابی قرار گرفته اند که عبارت اند از: پردازش تحلیلی سلسله مراتب و شبکه های عصبی مصنوعی، که روش نخست در زمره روش های دانش ـ مبنا جای دارد و روش دوم در حوزه روش های داده ـ مبنا قرار می گیرد. به منظور ارزیابی مدل ها، اطلاعات یک کانسار مس در علی آباد یزد مورد استفاده قرار گرفت. مطالعات اکتشافی این کانسار شامل مطالعات زمین شناسی، ژئوشیمیایی و ژئوفیزیکی به همراه 26 چاه اکتشافی حفر شده در قالب نقشه های مختلف، آماده شد و برای وزن دهی مورد استفاده قرار گرفت. نتیجه هر روش مورد استفاده، تهیه نقشه پتانسیل معدنی است. در آزمون روش ها، روش شبکه های عصبی مصنوعی، روش دقیق تری برشمرده شده است، زیرا این روش توانست پتانسیل ماده معدنی را در تمامی چاه ها به درستی پیش بینی کند، در حالی که موفقیت روش پردازش تحلیلی سلسله مراتب در این زمینه حدود 88 درصد بوده است. این تحقیق نشان داد که شبکه های عصبی مصنوعی قابلیت انطباق پذیری زیادی با داده ها دارند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان