میترا قیاسی

هدف: توانایی های اینترنت اشیاء تاثیر مستقیم بر مدیریت اطلاعات و توسعه خدمات در کتابخانه ها دارد و همچنین موجب دسترس پذیری و یافت پذیری اطلاعات در کتابخانه ها می شود. برهمین اساس، هدف این پژوهش، تبیین بسترها و پیامدهای کاربردپذیری اینترنت اشیاء در کتابخانه ها بوده است. روش پژوهش: این پژوهش با روش شناسی کیفی و به شیوه گرندد تئوری انجام شده است. مشارکت کنندگان این پژوهش 13  نفر متخصص و خبره حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی بودند که به شیوه نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. داده ها  به وسیله مصاحبه نیمه ساختار یافته تا رسیدن به کفایت و اشباع نظری گردآوری و با استفاده از مراحل کدگذاری باز، محوری و انتخابی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: پس از  تجزیه و تحلیل و کدگذاری داده ها در سه مرحله باز، محوری و انتخابی براساس گراندد تئوری استراوس و کوربین، 28 مقوله اصلی در 6 طبقه استخراج گردید که مؤلفه های آن عبارتند از: مدیریت اطلاعات، توسعه خدمات، نوآوری، چابک سازی، انگیزه سازی و سهولت و دسترسی است. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که کلیه مؤلفه های پیامد مستخرج، ناشی از استقرار اینترنت اشیاء در کتابخانه هستند، به گونه ای که  این مؤلفه ها حضور مثبت فناوری اینترنت اشیاء در کتابخانه ها را برای ارائه خدمات بهینه شده اثبات می کنند. همچنین از طرف مصاحبه شوندگان پیامدهای مکشوفه مورد تاکید قرار گرفته و مفید ارزیابی شده اند.

هدف: تعیین مؤلفه های اطلاع یابی زندگی روزمره کُردهای کرمانشاه در شبکه های مجازی است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر تحلیل داده ها کیفی با رویکرد دلفی است. پژوهش با فن دلفی و پنلی شامل 26 نفر از خبرگان علم اطلاعات و دانش شناسی، جامعه-شناسی، علوم تربیتی و روانشناسی به اجرا درآمد.روش نمونه گیری از روش غیراحتمالی، قضاوتی و هدفمند بود. پرسش نامه های دو دور دلفی در طیف 5 گزینه ای تنظیم و از میانگین و انحراف معیار رتبه ها برای سنجش توافق استفاده شد. یافته ها: با انجام دو مرحله دلفی، 6 مؤلفه رفتاراطلاع یابی (اوقات فراغت، سرمایه فرهنگی، اطلاعات علمی، سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و الگوی مصرف) و 2 مؤلفه هویت (زبان ، آداب و رسوم) و 6 مؤلفه شبکه های مجازی (شبکه های مورد استفاده، میزان استفاده، هدف و انگیزه، گروه های مورد استفاده، اعتماد، و چالش ها) شناسایی شدند. نتایج مطالعه دو مرحله دلفی نشان دهنده تأیید مؤلفه های کشف شده توسط خبرگان با ضریب کندال 844/0 بود. نتیجه گیری: بنا بر نظر خبرگان ، مؤلفه های اطلاع یابی کردهای کرمانشاه در شبکه های مجازی در مؤلفه های اصلی و فرعی شامل: شبکه های مجازی (میزان استفاده، هدف و انگیزه،عضویت در گروه ها، اعتماد و چالش ها)، اطلاع یابی زندگی روزمره (اوقات فراغت، سرمایه فرهنگی، اطلاعات علمی، سرمایه اقتصادی، سرمایه اجتماعی و الگوی مصرف) و هویت (زبان و آداب و رسوم ) قرار می گیرد. همچنین برای سنجش مؤلفه های مورد نظر، 79 گویه به تأیید خبرگان رسید که می توان آن ها را به  عنوان معیاری برای پژوهش های آتی جهت ساخت ابزاری برای انجام پژوهش های مرتبط مورد استفاده قرار داد.

هدف پژوهش: تعیین ویژگی های ساختاری و محتوایی وب سایت کتابخانه های ده دانشگاه برتر در آسیا و ایران و مقایسه آنها با یکدیگر است. روش شناسی پژوهش: روش این پژوهش پیمایشی تطبیقی است. ابزار پژوهش سیاهه وارسی محقق ساخته است. جامعه آماری مورد مطالعه شامل وب سایت کتابخانه های ده دانشگاه برترایران و ده دانشگاه برتر آسیا به تأیید سایت وبومتری است. یافته های پژوهش: بین ویژگی های ساختاری وب سایت کتابخانه های ده دانشگاه برتر ایران و آسیا در هیچ موردی تفاوت معنی دار مشاهده نشد. بین ویژگی های محتوایی وب سایت کتابخانه های ده دانشگاه برتر ایران و آسیا در سه مورد شامل معرفی برنامه های آینده کتابخانه (02/0=p) و وجود خدمات رزرو و امانت به صورت پیوست (02/0=p) تفاوت معنی دار وجود دارد. بین دسته بندی محتوایی و ارجاع به منابع الکترونیکی بین وب سایت کتابخانه های دانشگاه های برتر ایران وآسیا تفاوت قابل ملاحظه ای وجود ندارد. نتیجه گیری: از نظر ساختاری اگرچه تفاوت معنی داری وجود ندارد اما ضعف عمده وب سایت های ایرانی نسبت به همتایان آسیایی مورد بررسی در وجود موتور جستجو در صفحه اول است. از نظر محتوایی ضعف عمده وب سایت های ایرانی مورد بررسی نسبت وب سایت های آسیایی عدم وجود "فهرست مشترک موضوعی" در وب سایت های ایرانی است. در کل تفاوت های محتوایی بین وب سایت های مورد بررسی بیش از تفاوت های ساختاری است اما تفاوت های محتوایی و ساختاری موجود بین وب سایت های کتابخانه های مورد بررسی در ایران و آسیا درحد معنی دار نبودند.  

هدف: تعیین وضعیت چابکی سازمانی درکتابخانه های دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه 3. روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی – تحلیل از نوع کاربردی است. جامعه پژوهش 18کتابخانه مستقر در دانشگاه های آزاد اسلامی منطقه 3. شرکت کنندگان در پیمایش کتابداران کتابخانه های مذکور به تعداد 40 نفر،  نمونه گیری به روش سرشماری انجام شده است. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است که روایی صوری آن توسط اساتید علم اطلاعات و دانش شناسی و مدیریت تأیید گردیدو پایایی آن براساس آزمون آلفای کرونباخ 8/0 تعیین شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از آمار توصیفی(شاخص های پراکندگی) و تحلیلی (آزمون های تی استیودنت تک نمونه، دونمونه مستقل، تحلیل واریانس یک طرفه و فریدمن) با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. یافته ها: میانگین چابکی سازمانی 98/2 بدست آمد. کمترین میانگین بدست آمده مربوط به مؤلفه پاسخگویی (93/2) و بیشترین مربوط به مؤلفه انعطاف و انطباق (04/3) است. بین سطح چابکی سازمانی و مؤلفه های آن با سطح متوسط تفاوت معنی داری وجود ندارد. بین کتابخانه های مورد بررسی از نظر بهره مندی از چابکی سازمانی و مؤلفه های تفاوت معنی دار وجود ندارد. نتیجه گیری: سطح چابکی سازمانی و مؤلفه های آن در کتابخانه های مورد بررسی در سطح متوسط است و تا سطوح زیاد و خیلی زیاد فاصله دارد.

هدف: شناسایی میزان رضایت اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس از محیط رابط کاربر کتابخانه دیجیتال دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس بر اساس مدل نیلسن است.  روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی – تحلیلی است. جامعه آماری شامل، 310 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، است. شیوه ی نمونه گیری از نوع تصادفی نظام مند است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 172 نفر تعیین گردید. از ابزار پژوهش پرسش نامه پیش ساخته برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. پایایی پرسش نامه بر اساس آزمون آلفای کرونباخ 76/0 اخذ گردید. برای تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آمار توصیفی و آزمون ها ی تی استیودنت و آزمون های ناپارامتری یو من ویتنی و ویلکاکسون و از نرم افزار اس پی اس اس استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که میانگین 10 مؤلفه رابط کاربر مدل نیلسن در نرم افزار مورد بررسی از نظر اعضای هیأت علمی بالاتر از سطح متوسط هستند. بین میزان رضایت اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس از محیط رابط کتابخانه دیجیتال دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس و میزان آشنایی آنها با این محیط رابط کاربر رابطه معناداری وجود دارد، به جز در مؤلفه (کمک به کاربران برای شناخت، اصلاح خطاها) که بین میزان رضایت و میزان آشنایی اعضای هیأت علمی از محیط رابط کاربر رابطه معناداری وجود ندارد. هم چنین آزمون فرضیه نشان داد که تفاوت معنی داری بین دیدگاه های اعضای هیأت علمی در گروه های مختلف آموزشی نسبت به محیط رابط کاربر در نرم افزار مورد بررسی وجود ندارد. نتیجه گیری: براساس دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، محیط رابط کاربر نرم افزار کتابخانه دیجیتال نشان دهنده رضایتی بیش از سطح متوسط است. میزان رضایت اعضای هیأت علمی وابسته به میزان آشنایی آنها با محیط رابط کاربر است، اما بین گروه های مختلف آموزشی از این نظر تفاوت معنی داری مشاهده نمی شود.

هدف: ابهام زمانی پدید می آید که از کلمه ای، عبارتی و یا جمله ای بیش از یک معنی و مفهوم قابل برداشت باشد و درک این امر توسط سیستم بازیابی اطلاعات ضروری است. از این رو، پژوهش حاضر با  هدف مرور بر پژوهش های انجام شده در مورد عوامل ابهام زا و ابهام زدا با رویکرد نظام مند انجام شد.روش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی و با رویکرد کیفی است. شیوه گردآوری داده ها از نوع مرور نظام مند (استاندارد پریزما) و جامعه آماری مقالات نشریات، همایش ها و پایان نامه های نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی ایران است. از بین 175 منبع علمی بازیابی شده، پس از غربال گری تعداد 37 منبع مورد بررسی قرارگرفت.یافته ها: بیشترین موضوع غالب پژوهش ها «ابهام معنای کلمات» (53 درصد) و «ابهام زدایی واژگان» (44 درصد) بود. روش پژوهش غالباً با رویکرد «شبکه عصبی» (22 درصد)، بیشترین تعداد منابع مربوط به مقالات همایش ها و کنفرانس های ملی و بین المللی (48 درصد) و رشته های کامپیوتر و زبان شناسی (27 درصد) بیشترین تولیدات علمی را در این رابطه داشتند.نوآوری: پژوهش حاضر از این نظر که به موضوع ابهام و ابهام زدایی در بازیابی اطلاعات با رویکرد مرور نظام مند پرداخته است، نوآورانه محسوب می شود.نتیجه گیری: بیشتر پژوهش های ایرانی متمرکز بر ابهام زدایی بودند که اکثرأ در کنفرانس ها و همایش های ملی و بین المللی ارائه شده بودند. تولیدات علمی بیشتر متعلق به رشته های کامپیوتر و زبان شناسی بود. ابهام معنایی کلمات و ابهام زدایی از واژگان دغدغه غالب در پژوهش های ایرانی بوده است.