صفر قائدرحمتی

مقدمه: شهر سالم شهری است که تمام شهروندانش را می بیند و نیازهای همه گروه ها و مردمش را برآورده می کند. امروزه، به معلولان به عنوان عضوی از جامعه که بخش عظیمی از نیروی فعال آن را نیز تشکیل می دهند و سالیانه بر جمعیت آن ها افزوده می شود، در برنامه های توسعه و کارشناسانه کم تر توجه می شود و شایسته است تحلیلی درخور، از چگونگی اوضاع و کمبودها و ویژگی های آن ها در استان های کشور صورت پذیرد. روش: این مقاله از نوع کاربردی و با هدف بررسی و مقایسه وضعیت معلولیت، کشف ارتباط معلولیت با وضعیت شاخص های بهداشتی درمانی در استان های کشور، رتبه بندی آن ها و مقایسه کمّی و کیفی آن میان گروه های سنی مختلف انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را همه معلولان استان های کشور تشکیل می دهند. روش جمع آوری داده ها به صورت اسنادی است. تحلیل های این پژوهش شامل آزمون های توصیفی، تحلیل های مقایسه ای، آزمون رتبه بندی TOPSISو آزمون ناپارامتریک هم بستگی است. یافته ها: با توجه به نسبت جمعیت کل هر استان، استان خراسان جنوبی و گیلان بیش ترین درصد معلولیت و استان های تهران و قزوین و قم کم ترین درصد معلولیت را دارند و بیش ترین درصد معلولان کشور مبتلا به اختلال ذهنی و نقص پا و کم ترین درصد آن متعلق به قطع دست هستند. همچنین، بیش ترین درصد انواع معلولیت مانند نابینایی، ناشنوایی، اختلال ذهنی و... نیز برای همه استان ها محاسبه و رتبه بندی شده است. درنهایت، میان خدمات بهداشتی درمانی و شیوع معلولیت در کل استان های کشور هم بستگی به عمل آمد و یافته ها نشان داد میان شاخص های بهداشتی درمانی و شیوع معلولیت در استان های کشور رابطه معنی داری وجود ندارد. بحث: بررسی رابطه بین توسعه مراکز و شاخص های بهداشتی درمانی در استان های کشور با معلولیت، نشان می دهد تفاوت های منطقه ای شیوع معلولیت در استان های کشور ممکن نیست از توسعه یافتگی یا توسعه نیافتگی استان ها نشئت گرفته باشد و علل و تعدد پراکنش آن را باید در مسائلی فراتر از توسعه شاخص های مختلف توسعه یافتگی جست وجو کرد؛ لذا می توان گفت میان کاهش تعداد معلولیت و میزان توسعه یافتگی شاخص های بهداشتی درمانی رابطه معنی داری وجود ندارد. به عبارت دیگر، با افزایش مراکز بهداشتی و درمانی، تعداد معلولان استان ها کاهش پیدا نکرده است

با توجه به رشد شهرنشینی درگستره محیطی، مساله محیط زیست و دست یابی به پایداری زیست محیطی شهر امری ضروری است. بنابراین هدف مقاله حاضر شناسایی و خوشه بندی پیشران های موثر بر توسعه زیست محیطی شهر خرم آباد با رویکرد فضایی راهبردی است. روش جمع آوری داده ها به صورت اسنادی- پیمایشی بوده که فرایند تجزیه و تحلیل آنها در دو بخش صورت گرفته است. در بخش اول جهت تحلیل توسعه فضایی شهر، در قالب نرم افزار ArcGIS 10.2 و ENVIتغییرات کاربری اراضی محدوده مورد مطالعه طی یک دوره 31 ساله مورد ارزیابی قرار گرفته و در بخش دوم جهت شناسایی پیشران های توسعه زیست محیطی شهر خرم آباد، از روش پیمایشی (پرسشنامه ای) در قالب نمونه گیری هدفمند استفاده شده که بر اساس آن 62 عامل موثر بر آینده زیست محیطی شهر خرم آباد در 5 بُعد کلی (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، نهادی و مدیریتی، زیست محیطی و کالبدی) گردآوری گردید. این عوامل در قالب یک ماتریس متاقطع 62 *62 در نرم افزار میک مک مورد تحلیل ساختاری قرار گرفته که از میان آنها 10 پیشران کلیدی با تاثیرگذاری بالا مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان داد که ارتقاء میزان پایداری زیست محیطی در شهر خرم آباد و شهر هایی همانند آن با عنایت به گستردگی ابعاد زیست محیطی، در گرو استفاده از تفکر بلندمدت و گذار از ملاحظات زودگذر با نگاه به اصول توسعه پایدار است، تا در قالب یک برنامه ریزی فضایی -راهبردی و مشارکت محور، بتوان به توسعه زیست محیطی مناسب دست یافت.

مقدمه: اعتیاد مسئله است که درحال حاضر، جامعه ایران با آن مواجه است. این پدیده مشکلات عدیده ای برای مصرف کننده و در نهایت کل جامعه به بار می آورد. باتوجه به فراگیری اعتیاد به عنوان یکی از معضلات و آسیب های مهم اجتماعی و گسترش قلمرو استفاده و خریدوفروش مواد مخدر ازسویی و افزایش شهرنشینی از سوی دیگر، بررسی این دو موضوع هدف مطالعه بود و مقاله به دنبال این است که آیا شهرنشینی باعث گسترش اعتیاد شده است. روش: پژوهش از نظر ماهیت و هدف کاربردی است، روش بررسی به صورت توصیفی، تحلیلی و در نهایت تبیین می باشد. داده ها به صورت ثانویه گردآوری از مراکز رسمی از جمله مرکز آمار ایران جمع آوری شده اند. داده ها به صورت مقطعی و گاهاً سری زمانی می باشند. متغیر وابسته وضعیت اعتیاد و متغیر مستقل ضریب شهرنشینی می باشد. برای سهولت تحلیل ها و رابطه سنجی داده ها به صورت سهمی بی مقیاس سازی شده اند. مقیاس مکانی داده ها استان های کشور می باشد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که ازنظر شهرنشینی، بیشترین درصد شهرنشینی در استان های قم، تهران، البرز، اصفهان و یزد مشاهده می شود. درحالی که در استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، گلستان و خراسان شمالی، کمترین جمعیت در شهرها زندگی می کنند قرار داشتند. در ادامه مقایسه بین رتبه شهرنشینی و رتبه دستگیرشدگان در ارتباط با مواد مخدر در استان های کشور، نشان می دهد که با بالارفتن درصد شهرنشینی میزان اعتیاد نیز بالا رفته است نتایج: تحلیل همبستگی بین رتبه جمعیت و رتبه کشف مواد مخدر بسیار پایین است و حتی درباره کشف مرفین این ضریب 002/0- است. در ضمن سطح معنی داری نیز بیش از ۰٫۰۵ است؛ بنابراین فرضیه صفر رد می شود و بین جمعیت و کشف مواد مخدر رابطه وجود ندارد و میزان کشف مواد مخدر به عامل جغرافیایی و موقعیت ژئوپلتیک بستگی دارد.

مکان های سوم به عنوان محل اجتماع توسط تعامل اجتماعی و شبکه ها شکل گرفته و می توانند در تعیین الگوهای انسجام و مشارکت در نهادها و فرایندهای اجتماعی تأثیر بسزایی داشته باشند. هدف این مقاله، ارائه مدل مناسب نقش مکان های سوم شهری در پایداری اجتماعی مناطق 3،4،6،8 و 9 شهر اصفهان است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف توسعه ای کاربردی و از لحاظ روش شناسی توصیفی تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانهای و بررسی های میدانی است. جامعه آماری این پژوهش کلیه ساکنان مناطق (3، 4، 6، 8 و 9) شهرداری شهر اصفهان هستند که به صورت هدفمند تعداد 374 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. برای دستیابی به اهداف تحقیق، مؤلفه های 16 گانه شامل (مکان های سوم، دسترسی، دعوت کنندگی، پویایی و سرزندگی، آسایش و امنیت، انعطاف پذیری، عملکرد، فرم، معنا و محتوا، پایداری اجتماعی، امنیت اجتماعی، تعامل اجتماعی، عدالت اجتماعی، مشارکت اجتماعی،حس تعلق اجتماعی و هویت اجتماعی) استخراج شد. برای کشف روند الگو جهت طبقه بندی مؤلفه های پایداری و نقش مکان های سوم بر آن ها از آزمون های T تک نمونه ای، همبستگی پیرسون، و آزمون فریدمن و برای تحلیل مسیر از مدل معادلات ساختاری Smart pls استفاده شد همچنین برای اثرگذاری مؤلفه های مکان سوم بر پایداری اجتماعی از ابزار رگرسیون وزن دار جغرافیای استفاده شد است. یافته ها نشان می دهد که میزان ضریب تعیین بین مؤلفه های یاد شده، مکان سوم به میزان 90/0 درصد بر پایداری اجتماعی تأثیر دارد. نتایج تحلیل رگرسیون وزن دار جغرافیایی حاکی از آن بود که مهم ترین مؤلفه تاثیرگذار بر متغیر پایداری اجتماعی، مؤلفه آسایش و امنیت با ضریب 91/0 درصد بود که این متغیر به خوبی وضعیت اثرگذاری مکان سوم بر پایداری اجتماعی را تبیین می کند. نتایج مدل رگرسیون وزن دار جغرافیایی نشان داد که منطقه 4 دارای پایین ترین اثر (03/0)، مناطق 3 و 8 دارای اثر متوسط (05/0) و مناطق 6 و 9 دارای اثر (07/0)زیاد کیفیت مکان سوم بر پایداری اجتماعی در سطح مناطق اصفهان هستند. مقایسه میانگین پایداری اجتماعی در بین مناطق مختلف شهری حاکی از آن است که بالاترین میزان پایداری اجتماعی مربوط به مناطق 3 و 4 شهری و پایین ترین میزان پایداری اجتماعی نیز مربوط به مناطق 6 و 8 شهری بوده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که با توجه به درهم آمیزی مؤلفه ها و شاخص های مفهوم مکان سوم با ابعاد مختلف شهر، نقش آن بر جوانب مختلف پایداری از جمله پایداری اجتماعی انکارناپذیر است و در زمینه پایداری اجتماعی به دلیل ماهیت غیرملموس آن و نیز محوریت انسان و تعاملات وی در تعیین میزان این جنبه از پایداری، اهمیت مکان های سوم شهری به سبب ویژگی هایی همچون تعاملات اجتماعی، قابل دسترس بودن و دعوت کنندگی، آسایش روانی و ذهنی و. . . نقش انکارناپذیر آن در پایداری اجتماعی مناطق شهری اصفهان به خوبی قابل استناد است.

شهر اصفهان از جمله شهرهای زیبای گردشگری است که به سبب موقعیت ممتاز جغرافیایی و ویژگی های تاریخی و فرهنگی، هرساله هزاران مسافر برای دیدار این شهر منحصر به فرد روانه آن می شوند. در ایام نوروز اقشار مختلفی از این شهر دیدار می کنند و هر کدام با توجه به شرایط و ویژگی های خود انواع مختلفی از محل های اقامتی خود را انتخاب می نمایند چرا که سفر از هر نوعی باشد در نهایت نیاز به مکانی جهت اقامت دارد و از میان انواع این اقامتگاه ها می توان به مدارس اشاره نمود که مورد استفاده گروه خاصی از جامعه یعنی کارکنان آموزش و پرورش و سایر مردم است. این مدارس هر ساله با استقبال بیشتری روبرو بوده به طوری که تعداد مدارس مورد استفاده شهر اصفهان درطی سال های 1386تا1388 از570 به654 و تعداد خانوار پذیرش شده از 36400 خانوار به 37730  خانوار و در سال 1389 به 39400 خانوار رسیده است. ولی از نظر جنبه های مختلف با مشکلات  رفاهی، امنیتی، دسترسی و ... روبرو هستند. به همین منظور پژوهش حاضر به تشریح شرایط موجود پرداخته و به دنبال راهکارهایی جهت شناسایی و رفع این مشکلات می باشد تا با ارائه  راه حل های  مناسب بتوان این مکان ها را از وضعیت موجود به وضعیت مطلوبتری رساند. دراین مقاله به بررسی  وضعیت مدارس و مسائل مدیریت اسکان آنها به عنوان یک اقامتگاه موقت گردشگری پرداخته شده است. نوع این پژوهش کاربردی است که با  اطلاعات آن با پرسش نامه، مشاهده و مصاحبه تکمیل شده است.  یافته های  این پژوهش نشان می دهد با توجه به پراکندگی مدارس در سطح شهر، و سازمان یافتگی آنها توسط نهاد آموزش و پرورش، در صورت بهبود شرایط موجود و رفع مشکلات می تواند به عنوان یک اقامتگاه موقت گردشگری به وضعیت مطلوبتری برسد و رضایت بیشتر مسافرین را به دنبال  داشته باشد  

مقدمه: جمعیت شناسان همواره در پی شناسایی عوامل مؤثر بر رشد جمعیت بوده اند تا با شناسایی این عوامل، رشد جمعیت را تحت کنترل درآورند. جمعیت و مسائل مربوط به آن، از جمله مسائل چند بعدی و پیچیده جوامع انسانی است که هم تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و... است و هم بر آن تأثیرگذار است. قطعیت و ثبات در مسائل جمعیتی، نظیر باروری، کاربرد چندانی ندارد و برای تعیین ابعاد آن نمی توان از یک علت خاص استفاده کرد و از طرف دیگر رابطه علی ثابت و همیشگی بین متغیرهای آن وجود ندارد. ممکن است علت خاصی در زمانی خاص باعث افزایش میزان باروری باشد و در یک زمان دیگر، آن علت جای خود را به علت یا علل دیگری بدهد. روش: این مقاله با هدف بررسی ارتباط بین شاخص های بهداشتی و درمانی و آموزشی با باروری کل در استان های کشور انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش را تمامی استان های کشور تشکیل می دهند. با بهره گیری از مدل TOPSIS، ابتدا استان های کشور را از نظر میزان باروری کل رتبه بندی شده و بعد از آن وضعیت بهداشتی و آموزشی هر استان رتبه بندی می شود. درنهایت هم بستگی بین رتبه های بهداشتی و آموزشی با سطح باروری کل تعیین شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد 1 بالاترین میزان باروری کل، مربوط به استان های سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی و هرمزگان است و کم ترین این میزان به استان های مازندران و تهران و گیلان تعلق دارد. 2 استان های تهران و خراسان رضوی و مازندران اولین رتبه های استانی را از نظر برخورداری از شاخص های بهداشتی و درمانی دارا هستند و پایین ترین رتبه ها مربوط به استان های آذربایجان شرقی و اردبیل و آذربایجان غربی است. 3 بیش ترین میزان برخورداری استان ها از نظر شاخص های آموزشی به استان های گیلان و تهران و همدان تعلق دارد و کم ترین میزان آن مربوط به استان های آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل است. ۴- با توجه به ضریب هم بستگی، میان متغیرهای آموزشی و بهداشتی و درمانی با باروری کل رابطه مثبت و معناداری وجود ندارد. نتایج: نتیجه نهایی نشان می دهد که ضریب هم بستگی بین شاخص های بهداشتی و میزان باروری کل برابر با 170/0- و همچنین ضریب هم بستگی بین شاخص های آموزشی و سطح باروری کل برابر با 169/0- است. مقدار p نیز بین شاخص های بهداشتی و درمانی و آموزشی با میزان باروری کل به ترتیب برابر با 370/0 و 373/0 بوده که از 05/0 بزرگ تر است. پس درنهایت فرضیه صفر تأیید می شود و بین شاخص های آموزشی و بهداشتی با متغیر باروری کل رابطه ای وجود ندارد.

در بسیاری از منابع علمی، چنین استدلال می شود که تحلیل گفتمان انتقادی، یک مفهوم پیچیده با طیف وسیعی از معانی است که ریشه در زبان شناسی و نظریه اجتماعی دارد. تحلیل گفتمان انتقادی به عنوان روشی کاربردی در تحلیل و نقد گفتمان های شهری در زمینه های بازآفرینی شهری، سیاست مسکن، رابطه بین برنامه ریزی شهری و سیاست شهری و فرایند تغییرات اجتماعی در آن در نظر گرفته می شود. هدف مقاله این است که کارکردهای تحلیل گفتمان انتقادی در مطالعات شهری و رویکردهای صرفاً نظری که از ساختار اجتماعی شهری غالب شروع می شود؛ و تحلیل اینکه کجا و چگونه تحلیل گفتمان انتقادی در مطالعات شهری کاربرد دارد. تحلیل گفتمان انتقادی؛ به عنوان یک روش کیفی در مطالعات شهری، در یافتن نوعی تحلیل عناصر شهری مانند تجزیه و تحلیل « متن» استفاده می شود. این مقاله آنچه تحلیل گفتمان انتقادی، به محققان شهری که در گفتمان شهری جستجو می کنند؛ در سه زمینه ساخت اجتماعی، تحلیل نشانه شناسی شهری و گفتمان نابرابری شهری، ارائه می دهد.

مقدمه: امروزه شهرسازی با تبعیت از الگوی کلاسیک توسعه شهری شرایط ناپایداری را در شهرها و محله های شهری نیز به دنبال داشته است. بنابراین در سال های اخیر جنبش نوشهرگرایی به عنوان یک رویکرد جدید طراحی و برنامه ریزی شهری در انتقاد به شهرسازی معاصر که دارای الگویی پراکنده، غیر انسانی و ماشینی است، شکل گرفته است.داده و روش: هدف اصلی از انجام این پژوهش، شناسایی اولویت های اجرایی در راستای تحقق الگوی نوشهرگرایی در محلات شاخص شهر اصفهان (سنبلستان، جلفا، خانه اصفهان و سپاهان شهر) بود. از این رو روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی انتخاب شد. در ابتدا  فهرستی از عوامل اولیه که در نوشهرگرایی نقش دارند، به عنوان متغیرهای تحقیق، شناسایی شدند. در گام بعدی با استفاده از روش تحلیل اثرات متقابل و نرم افزار Micmac، میزان تأثیرگذاری عوامل اولیه بر روی یکدیگر در قالب پرسشنامه کارشناسان ارزیابی شد. در نهایت با استفاده از روش تحلیل دو بعدی و تلفیق نمرات تأثیرگذاری و نمرات میانگین، اولویت های اجرایی مشخص شدند.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که در محله سنبلستان، یازده عامل، محله جلفا نیز یازده عامل، محله خانه اصفهان هشت عامل و نهایتاً در محله سپاهان شهر دوازده عامل اولویت اجرایی برای تحقق الگوی نوشهرگرایی دارند. از بین عوامل مهم و شاخص نوشهرگرایی در محلات می توان به مبلمان مناسب شهری در سطح محله، حس سرزندگی و نشاط در محله، برنامه های منظم رفاهی جهت رفاه و نشاط ساکنین، امنیت و  ایمنی در هنگام شب در برخی نقاط دور از دسترس، کیفیت مسیرهای ویژه عابران پیاده اشاره کرد.نتیجه گیری: امروزه تکیه بر الگوهای نوین شهرسازی، در برنامه ریزی و توسعه محله های شهری، اجتناب ناپذیر است. موضوعی که برای مدیران و برنامه ریزان شهری ضرورت دارد، آن است که هر محله از ویژگی های متفاوتی برخوردار بوده و باید شاخص ها و عوامل در هر محله ای بومی سازی شده و به صورت اختصاصی مورد مطالعه قرار گیرند. با این حال براساس نتایج پژوهش پنج عامل شامل مبلمان مناسب شهری در سطح محله، حس سرزندگی و نشاط در محله، برنامه های منظم رفاهی جهت رفاه و نشاط ساکنین، امنیت و  ایمنی در هنگام شب در برخی نقاط دور از دسترس، کیفیت مسیرهای ویژه عابران پیاده به صورت مشترک در بین تمام محلات مورد مطالعه از اولویت دارند.