مژگان فراهانی

نادیده گیری زنان در کشاکش تحولات سیاسی و اجتماعی در مطالعات تاریخی موجب شده تا غالباً نگارش زیست جهان آنان به قلم مردان امری بدیهی به نظر برسد. بنابراین، مطالعه وضعیت زنان در خلال روایت های تاریخی زن نگار از اهمیت بالایی برخوردار است. پژوهش حاضر ضمن مطالعه پیک سعادت نسوان (1307-1306) به این سؤال ها می پردازد که گزارش این نشریه از زنان زمانه خود چیست و به وضعیت کدام دسته از زنان می پردازد؟ محتوای غالب مطالب انتشاریافته شامل چه موضوعاتی بوده و برای کدام مخاطب نوشته شده است؟ نتایج کاربرد روش تحلیل محتوا در این بررسی نشان می دهد نشریه به بیان وضعیت گروه های مختلف زنان توجه داشته، ضمن مذمت بی سوادی و جهل، تحصیل در مدارس و کسب سواد و آموزش جدید را جهت تربیت فرزندان و مدیریت بهتر امور خانه برای زنان ضروری می دانسته است. نشریه، با مخاطب قرار دادن عموم جامعه، اهمیت جایگاه زنان را برشمرده و ضمن ترویج مؤلفه های مدرنیته از جمله برابرگرایی، علم گرایی و پیشرفت باوری، زنان را کارگزار تغییر اجتماعی در مسیر نیل به تجدد می داند. به زعم این نشریه، زنان باسواد و تحصیل کرده می توانند با تربیت فرزندانی وطن دوست، دخترانی هنرور و پسرانی بالیاقت، سعادت آتی ایران را رقم زنند.

خانواده ایرانی در عصر حاضر، به موازات تحولات بنیادین سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح کلان، دگرگونی های عمده ساختاری را تجربه می کند. امروزه، به دلیل تغییراتی که دائماً و به طور مستمر به وقوع می پیوندند و نوعی بی ثباتی را بر خانواده تحمیل می کنند، نمی توان شکل واحدی را برای خانواده ایرانی متصور شد و همزمان می توان ویژگی های فرهنگ سنتی، مدرن و پسامدرن را می توان در نهاد خانواده  مشاهده کرد. چنین مسئله ای سبب بروز تعارض های گوناگون در خانواده می شود و در نتیجه خانواده را به اتخاذ استراتژی های گوناگون برای حل این تضادها و تعارض ها وادار می کند.در این پژوهش، با مرور تجربی مفاهیم خانواده، بازاندیشی و فردیت تلاش شد با رویکرد نشانه شناسانه به مطالعه استراتژی های خانواده ایرانی در سینمای ایران بپردازیم. مطالعه سینما برای درک و دریافت کنش های بازاندیشانه و استراتژی های کنشگران مؤثر است؛ چرا که سینما را می توان یک نظام بازنمایی دانست که سعی در بازتولید واقعیت اجتماعی دارد. در این پژوهش سه فیلم «چهارشنبه سوری»، « زندگی مشترک آقای محمودی و بانو» و « سعادت آباد» مورد مطالعه قرار گرفتند. در جمع بندی سه فیلم یاد شده ابتدا به توصیف خانواده ایرانی در آنها پرداخته و در نهایت استراتژی هر یک برای حل و عبور از تعارض های خانوادگی بیان گردید. در خصوص استراتژی خانواده ها می توان از استراتژی های «تعلیق»، «برقراری موازنه میان موقعیت های ناسازگار» و «اهمیت دادن به فرم ها و صورت های اجتماعی» نام برد. با توجه به تحلیل فیلم ها می توان گفت خانواده مدرن بدون توجه به فردیت سوژه ها نمی تواند فهم شود؛ زیرا با سوژه های به شدت فردیت یافته مواجه هستیم که دائماً فردیت در بروز تعارض ها و مناقشات خانوادگی نقش دارد و همچنین به مثابه یک استراتژی برای سوژه ها فهم می شود. در پایان می توان نتیجه گرفت امروزه باید تعاریفی از خانواده را مدنظر قرار داد که با فردیت سوژه ها در فضای خانوادگی که یک گروه محسوب می شود، سازگار باشد.

مقالة حاضر با هدف نشانه شناسی تبلیغات کودکان، آگهی های تجاری که کودکان را مخاطبان هدف خود قرار داده اند، مورد خوانش قرار می دهد. تکنیک های به کار رفته و همچنین ارزش های مورد تبلیغ در این آگهی ها از اهداف پژوهش حاضر است. نمونه های مورد بررسی پنج آگهی تجاری پخش شده در سال های دهة 90 از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران است. نتایج نشان می دهد که آگهی های تجاری که مخاطب هدف آنان کودکان هستند از جاذبه هایی نظیر طنز و احساسات و تکنیک هایی همچون رؤیاپردازی، رتوسکوپ، انیمیشن، موزیکال و ... بهره جسته اند. همچنین در این آگهی ها، سازندگان عمدتاً با تأکید بر قوه تخیل کودکان، روایتی داستان گونه را بیان می کنند که در آن کودک به راحتی نمی تواند به اهداف سازندگان کالاها پی ببرد. در همه آگهی های مورد خوانش، کالا عمدتاً رهایی بخش، جبرانی برای کسالت ها و سردرگمی ها و کمبودهای فردی و اجتماعی و  هویت بخش معرفی می شوند

در نظریه های مربوط به اعمال قدرت، عده ای از اندیشمندان معتقدند قدرت عموماً از طریق مکانیسم های «متنی» بر جامعه اعمال می شود. این پژوهش سعی در شناخت مکانیسم های متنی اعمال قدرت جنسیتی دارد. پرسش پژوهش حاضر این است که سینما با چه مکانیسم هایی در راستای انقیاد زنان حرکت می کند و به تحکیم گفتمان مردسالاری می پردازد؟ همچنین، در سینما چگونه گفتمان زنان به واسازی این الگوی اعمال قدرت می پردازد؟ برای پاسخ به پرسش های پژوهش، با بهره گیری از تحلیل انتقادی گفتمان و رویکرد ترکیبی پل گی و وداک و مفاهیمی همچون منازعه گفتمانی، سوژه سازی بر مبنای استیضاح، خلق فانتزی و آلوده انگاری، چگونگیِ اعمال قدرت جنسیتی را در آثار تهمینه میلانی و رخشان بنی اعتماد تفسیر کردیم. یافته های پژوهش نشان می دهد آثار تهمینه میلانی متونی تک صدایند و اعمال قدرت و بهره گیری از مکانیسم های اعمال قدرت عمدتاً از جانب گفتمان مردسالاری برای اعمال سلطه استفاده شده است. آثار رخشان بنی اعتماد فرم دموکراتیکی دارد و امکان سخن گویی برای همه گفتمان ها فراهم است. همچنین، قدرت در میان گفتمان های مختلف توزیع شده و همه گفتمان ها از مکانیسم های اعمال قدرت بهره می برند و زنان نیز با بهره گیری از آن ها از امکان های مقاومت برخوردارند.

چکیده هدف از مطالعه حاضر بررسی میزان مهارتهای ارتباطی در دانش آموزان پایه سوم دبیرستان از دیدگاه دبیران آنها بود. روش اجرای تحقیق توصیفی (پیمایشی) بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه دبیران پایه سوم دبیرستان شهر تهران (2400N=) بود. حجم نمونه مطابق با جدول مورگان 331 n=نفر برآورد گردید که به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته در مقیاس لیکرت بود. سؤالات این پرسشنامه با هدف جمع آوری داده ها در خصوص میزان مهارتهای ارتباطی درحوزه های(مهارت تیمی وگروهی، مهارت میان فردی، مسئولیت فردی، مسئولیت اجتماعی، ارتباط تعاملی) تدوین گردید. میزان پایایی و روایی پرسشنامه از طریق ضریب آلفای کرونباخ(91/0) محاسبه شد. داده های بدست آمده براساس شاخص های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، جدول، نمودار) و آمار استنباطی (تحلیل واریانس مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی) مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که از دیدگاه دبیران: دانش آموزان به ترتیب در مهارتهای تیمی و گروهی، ارتباط تعاملی و میان فردی بیشترین مهارت ودر مهارت مسئولیت اجتماعی و مسئولیت فردی کمترین مهارت را دارا می باشند.