هیوا فاروقی

امروزه اغلب کشورهای پیشرفته و در حال توسعه، باتوجه به وجود بازارهای رقابتی از یک سو ومحدودیت منابع در دسترس از سوی دیگر، به منظور استفاده ی بهینه از این منابع و کسب سود بیشتر در بازار رقابتی، به دنبال ریشه یابی علل تأخیر در پروژه ها بوده و تلاش می کنند با ارائه راهکارهایی از میزان تأخیر در پروژه های آتی بکاهند. در این مقاله ضمن مرور مفاهیم مرتبط با تأخیر ، مدیریت ریسک پروژه و روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و آثار آن و بررسی پروژه های عمرانی اداره ی کل نوسازی مدارس استان کردستان ، یک چهار چوب کلی بر اساس روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و آثار آن در حالت فازی و مدل فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای شناسایی و مدیریت مهمترین ریسک های موجود در این پروژه ها پیشنهاد شده است. پس از شناسایی مهمترین ریسک ها ، میزان تأثیر هر یک از آن ها بر اهداف اصلی پروژه یعنی زمان، هزینه و کیفیت و احتمال وقوعشان تعیین شده و با استفاده از این اطلاعات راهکارهایی جهت پیشگیری از تاثیر عوامل یا کاهش اثرات مخرب آنها پیشنهاد داده شده است.

نهادهای مالی و به طور خاص بانک ها به عنوان منابع اصلی مبادلات مالی و دروازه ای برای پرداخت ها از دیرباز نقش به سزایی در توسعه و رشد اقتصادی کشورها ایفا نموده اند. علاوه بر اهمیت اقتصادی بانک ها، وجود بازارهای به شدت رقابتی، اهمیت اجرای سیستم هایی را به منظور افزایش کارایی بانک ها از یک سو و ارزیابی عملکرد انها را از سوی دیگر برجسته می سازد. در این مقاله ابتدا به تشریح اصول، مفاهیم، کاربردها، مزایا و معایب، وهمچنین مراحل اجرای مدل کارت امتیازی متوازن به عنوان یک روش ارزیابی عملکرد پرداخته شده است و سپس تحقیقات انجام شده در زمینه مدل مفهومی تحقیق بررسی و مرور گردیده است. به منظور اجرای ارزیابی عملکرد شعب بانک ملی واقع در شهرستان سنندج، شاخص ها ارزیابی به تفکیک برای منظرهای چهارگانه مدل کارت اعتباری متوازن انتخاب گردیده و سپس با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی، شاخص های کلیدی و مهم برای ارزیابی شعبی که بیشترین سهم در ایجاد تغییرات و واریانس مولفه ها را دارند، نهایی گردید. به منظور دستیابی به نتایج دقیق تر و امکان مقایسه آنها با یکدیگر، برای اولویت بندی و ارزیابی عملکرد شعب مورد مطالعه، از روش تحلیل عاملی، استفاده شده است و رتبه بندی شعب بر اساس این روش ارائه شده است. در بخش انتهایی نتایج رتبه بندی بر اساس روش تحلیل عاملی با وضعیت موجود شعب مقایسه شده و پیشنهاداتی نیز برای تحقیقات آتی ارائه شده است.

امروزه دغدغه های مدیران در پروژه های نفت،گاز و پتروشیمی،تکمیل پروژه ها در موعد مقرر با بالاترین سطح کیفیت اجرای فعالیت ها، صرف کمترین هزینه های مالی و کمترین اثرات مخرب زیست محیطی می باشد. از این رو برقراری موازنه بین چهار هدف متضاد زمان، هزینه،کیفیت و اثرات زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برای مدیران برخوردار است. با نگاهی عمیق تر به اهداف مذکور مشخص می شود تمرکز بر روی هر کدام از اهداف چهارگانه منجر به ایجاد تغییراتی بر روی سایر اهداف خواهد شد به عبارتی دیگر بین اهداف مذکور تناقض وجود دارد. به همین منظور در این مطالعه سعی شده است مدلی ریاضی برای موازنه اهداف چهارگانه ارائه گردد که خواسته ها و نیازهای مدیران پروژه را برآورد سازد و به مسائل دنیای واقعی نزدیکتر باشد. مدل ارائه شده از نوع مدل ریاضی چند هدفه صفر و یک است که در این مدل فعالیت های پروژه دارای ماهیتی چند حالته و غیرقابل انقطاع هستند و ظرفیت منابع محدود و مشخص و روابط پیش نیازی فعالیت ها از نوع روابط پیش نیازی کلی در نظر گرفته شده است. جهت اعتبارسنجی، مدل پیشنهادی با استفاده از نرم افزار GAMS و حل کننده CPLEX توسط روش محدودیت اپسیلون توسعه یافته بر روی داده های واقعی یک پروژه نفتی حل شده و جواب بهینه آن به دست آمده است و نتایج حاصل از تحلیل حساسیت های مختلف گزارش شده است.

امروزه بحث بازآوری و استفاده مجدد محصولات مصرفی اهمیت خاصی یافته است. از آن جا که زنجیره تأمین حلقه بسته نه تنها جریان روبه جلو بلکه شامل جریان معکوس نیز می شود، لذا شرکت هایی موفق هستند که بین زنجیره تأمین مستقیم و معکوس یکپارچگی بوجود آورند در تحقیق حاضر پس از بررسی ادبیات موضوع، مدل جامع تر و کامل تری نسبت به مدل های گذشته ارائه شده است. مدل بصورت چند هدفه، چند سطحی و تک محصولی با بازگشت محصول در شرایط عدم اطمینان است. توابع هدف مدل شامل حداقل کردن هزینه ها، افزایش سود حاصل از محصول بازیافتی، افزایش صرفه جویی هزینه های حاصل از بازیافت و اثرات زیست محیطی می باشد. به منظور حل مسأله چند هدفه، از رویکرد (TH) که یکی از روش های تبدیل توابع چند هدفه به تک هدفه می باشد استفاده شده است. برای اعتبار سنجی مدل پیشنهادی، یک مثال عددی طرح و با استفاده از نرم افزار GAMS حل و مورد بررسی قرار گرفت. و نتایج حاصل از تحلیل حساسیت در ادامه تشریح گردید

هدف: هدف این پژوهش ارائه مدل و حل مسئله زمان بندی پروژه با محدودیت منابع با اهداف چندگانه قابلیت اطمینان، ریسک، زمان و هزینه پروژه در حالت گسسته، با لحاظ کردن قابلیت فشرده سازی چندگانه و همچنین حالت های اجرای یکسان زیرمجموعه فعالیت هاست. روش: با بررسی و مطالعه ادبیات موضوع، یک مدل برنامه ریزی ریاضی برای مسئله ارائه شد و به دلیل NP-hard بودن مسائل زمان بندی در حالت گسسته، برای حل مسئله، از الگوریتم های فراابتکاری NSGA-II، MODA و NSGA-III در ابعاد متفاوت، استفاده شده است. پس از ارائه نتایج، عملکرد الگوریتم های ذکرشده با استفاده از تعدادی معیارهای عملکردی ارزیابی شده است. یافته ها: استفاده از مفاهیم فشرده سازی چندگانه و حالت های اجرای یکسان زیرمجموعه فعالیت ها و به تبع آن انتخاب بهترین حالت برای اجرای فعالیت ها در هر زیرمجموعه، با تعیین تعداد مناسب واحدهای زمانی فشرده سازی، سبب می شود در رابطه با اهداف پروژه به نتایج بسیار بهتری دست یافته و در نتیجه، قابلیت اطمینان پروژه حداکثر و ریسک، زمان و هزینه تکمیل پروژه حداقل شود. نتیجه گیری: در نظر گرفتن مفاهیم قابلیت اطمینان و ریسک پروژه تا حد بسیار زیادی می تواند در هرچه بهتر انجام شدن پروژه ها کمک کند، در حالی که در بیشتر تحقیقات انجام شده، صرفاً به زمان و هزینه به عنوان اهداف پروژه توجه می کنند. علاوه بر آن با لحاظ کردن قابلیت هایی همچون فشرده سازی چندگانه و حالت های اجرای یکسان زیرمجموعه فعالیت ها، علاوه بر نزدیک کردن مسئله به دنیای واقعی، می توان به جواب های بهتری نیز دست یافت.

در پژوهش حاضر یک مسئله تولید اقتصادی با درنظرگرفتن محصولات معیوب حین تولید و همچنین خرابی ماشین و تقاضای متغیر بررسی شده است. در این پژوهش فرض شده است که محصولات با نرخ ثابتی تولید می شوند؛ ولی ماشین حین تولید ممکن است دچار خرابی شود. خراب شدن ماشین در حین تولید، یک متغیر تصادفی است که از توزیع نمایی با پارامتر مشخص پیروی می کند. همچنین فرض شده است زمان تعمیر ماشین یک مقدار ثابت و مشخص است. برخلاف مدل های کلاسیک، تقاضا برای محصول تولیدی به صورت تابعی غیر افزایشی از زمان بیان شده است. هدف اصلی، تعیین سیاست های بهینه بازپرسازی مسئله بیان شده به گونه ای است که کل هزینه سالیانه حداقل شود. به این منظور ابتدا یک مدل ریاضی ارائه می شود؛ سپس مقدار متوسط هزینه در واحد زمان تعیین شده و بر اساس مفاهیم بهینه سازی سراسری، مقادیر بهینه مشخص خواهد شد. درنهایت با حل یک مثال عددی به تجزیه وتحلیل مسئله بیان شده پرداخته می شود. بر اساس نتایج، مدت زمان تعمیر تأثیر بسزای در هزینه کل سیستم دارد و در صورت افزایش آن هزینه های سیستم روند افزایشی به صورت نمایی خواهد داشت.