حسن امین

دهه های نهائی قرن سیزدهم هجری ، شاهد جریانهای فکری و اجتماعی تشکلهای متعددی در جهت تجدید فکر دینی و اصلاحات اجتماعی بود. یکی از این نهضت های فرهنگی – اجتماعی ، تجمع « اصحاب سراچه » در خراسان به همراهی حاج میرزا حبیب خراسانی ، خدیو گیلانی ، فاضل خراسانی ، صید علی خان درگزی ، رئیس الطلاب سبزواری و یاران ایشان بود. اصحاب سراچه ، عموماً از طبقه عالمان و نخبگان فرهنگی مقیم خراسان بودند و در چهار چوبه التزام به اسلام و روح دیانت و پرهیز از تعصب و ریا ، بر تجدید و احیاء فکر دینی ، و لزوم اصلاحات فرهنگی و اجتماعی تأکید داشتند . این تشکل فرهنگی – اجتماعی که زیر چتر عرفان تجربی و تزکیه نفس پیدا شده بود ، با تحریک عوام بوسیله رهبران سنتی فرهنگی و سیاسی ، محکوم و سرکوب شد.

نویسنده در این مقاله، با برشمردن مبانى فلسفى حقوق بشر غربى و مقایسه آن با مبانى حقوق بشر از منظر اسلام، تلاش مى‏کند مطلق یا نسبى بودن این حقوق را بررسى کند. ایشان انسان‏مدارى، عقل‏محورى، نسبیت و عدم ثبات را از ویژگى‏هاى حقوق بشر غربى، و خداباورى، وحى محورى و ثبات را از ویژگى‏هاى حقوق بشر اسلامى مى‏داند.