علی اکبر افراسیاب پور

علی اکبر افراسیاب پور

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۶۹ مورد.
۲۱.

جایگاه وحدت وجود در عرفان جامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توحید وحدت شخصی وجود تمثیل تجلی ابن عربی عرفان نظری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰ تعداد دانلود : ۱۱۴
جامی در عرفان اسلامی به نظریه وحدت وجود اعتقاد دارد و از ارادتمندان اهل بیت(ع) در میان طریقت نقشبندیه است که در این نظریه از ابن عربی پیروی می نماید. بر اساس این نظریه حقیقتِ وجود، یکی است و اصالت با وحدت می باشد. کثرت های ظاهری جهان، اموری اعتباری و جلوه های مختلف آن حقیقت واحد هستند. به بیانی دیگر این کثرت ها از جنس خواب و خیال و یا سایه و تصویرهای داخل آینه اند. هستی کتاب حقّ تعالی است و موجودات اسماءالله و کلمات الهی هستند. در این مقاله با روش تاریخی یا سندی و بررسی منابع دست اول به موضوع پرداخته می شود و جنبه نوآوری آن معرفی دیدگاه خاص جامی در نظریه وحدت وجود است که پرداخت جدیدی را با دسته بندی خاص خود از موضوع ارائه می دهد و در بیان تمثیل ها در مضمون و در قالب بیانی، از خود ابتکار نشان می دهد
۲۲.

نگرشی عرفانی به هستی شناسی امام علی(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: هستی شناسی عرفان تجلی وحدت وجود ولایت مطلقه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۷۴
جهان بینی امام علی(ع) یک نگرش عرفانی را نیز در بردارد. ایشان در هستی شناسی عرفانی خویش حقیقت وجود را مختص به خداوند می داند و جهان را تجلی اسماء و صفات الهی معرفی می نماید و در عین حال قانون علیت را نیز می پذیرد و آن را برای جهان ثابت می کند. حضرت علی (ع) با جمع بین تشبیه و تنزیه در حققیت وحدت در عین کثرت را تایید نموده و وحدت وجود که همان وحدت حقه حقیقت است را در بیانات خود به اثبات می رساند. ایشان با بیان جایگاه ویژه خود و سایر اهل بیت (ع)، واسطه فیض بودن ایشان، همچنین مقام خلافت و ولایت مطلقه کلیه را برای آن ها ثابت می نماید و بدین ترتیب پرده از اسرار عرفانی مراتب هستی بر می دارد.
۲۳.

«جلوه عرفانی امام علی (ع) در «گنج الله» فانی خویی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ولایت تشیع عرفان گنج الله امام حسین (ع) امام علی (ع) فنا و بقا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰ تعداد دانلود : ۵۹
سید میرزا حسن زنوزی (1225-1172 ق) دیوانی موسوم به «گنج الله» دارد که در آن با دیدگاهی عرفانی به شخصیت  امام علی (ع) نگریسته است. آن امام همام پیشوای عارفان و سرچشمه آموزه های آنان به شمار می آید که این امر در دیوان فانی خویی به خوبی جلوه گر شده است، یعنی موضوع اصلی سروده های او آموزه های عرفان اسلامی است و تکیه اصلی او در این مضامین به تفسیر باطن گرایانه و عرفانی از جایگاه مولای متقیان در حوزه معنویت می باشد. اشعاری که درباره آن پیشوای الهی سروده در دو نکته ایمان حقیقی و خلوص باطنی و عمل صالح و مراحل خودسازی و در نهایت تربیت انسان کامل قابل مطالعه است، در مجموع این آموزه ها را جهت الگوگیری مطرح می نماید و به تحلیل های دقیقی از حقایقِ معنویِ ایشان اشاره می نماید.
۲۴.

ملامتیه در غزلیات حزین لاهیجی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حزین لاهیجی ملامتیه غفلت در عشق هنجارگریزی تنویر افکار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷ تعداد دانلود : ۶۵
در میان اهل عرفان و تصوف گروهی سر برآوردند که هدف اصلی آنها مبارزه با ریا و تظاهر بود آن هم در جامعه ای که رسیدن به مناصب بالا بسیاری را در تکاپو انداخته بود، این گروه با وجود آن که در ملا عام اعمالی انجام می دادند که سرزنش و ملامت عوام را برمی انگیخت در خفا با اخلاص کامل به عبادت پروردگان بی چون می پرداختند و لحظه ای از یاد وی غافل نبودند. این گروه از صوفیه در شعر و ادب فارسی نمود فراوان یافته اند و شعرای بنام در مورد این طریقه داد سخن داده اند و مشرب و ذهنیّات آنها را به تدقیق بیان کرده اند و برخی از این شعرا خود این طریقه پیش گرفته اند و در گسترش چنین تفکّری کوشیده اند و آثار نظم و نثر خود را به این شیوه زینت داده اند از بین آنها می توانیم به شیخ محمدعلی حزین لاهیجی اشاره کنیم. نکته مهم آن که حزین در بین غزلیات خود معارفی ناب نسبت به این گروه آشکار کرده و پرده از اصل و درون مایه تفکرات آنها برداشته است که بسیار قابل توجه است و می تواند در بسیاری از تحقیقات تاریخی موثر واقع گردد.
۲۵.

«وحدت وجود» از دیدگاه اسیری لاهیجی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توحید عرفان شیعی ابن عربی وحدت شهود فنا احدیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۷۱
شمس الدین محمد اسیری لاهیجی (ح840- 912 ق) یکی از عرفای شیعی در عصر تیموری است که در آثار منظوم و منثور خود به بیان اندیشه های عرفانی در حوزه نظری و عملی پرداخته است. محوری ترین بحث در عقاید او طرح نظریه «وحدت وجود»است که تحت تأثیر ابن عربی و شیخ محمود شبستری آن را با بیانی زیبا ترسیم می کند. وحدت وجود که تفسیری عرفانی از توحید به شمار می آید، از قرن دوم هجری در عرفان اسلامی سابقه داشته و توسط ابن عربی به زبانی فلسفی روش مند گردیده است و اسیری لاهیجی یکی از شارحان نظریه وحدت وجود به شمار می آید که ضمن بهره گیری از مضامین مولوی و حافظ به عارفان اولیه نیز اشاره دارد و از «وحدت وجود» به «انسان کامل» می رسد و خداوند را وجود حقیقی و اصیل به شمار می آورد که دیگر موجودات جلوه های آن نور سرمدی هستند
۲۶.

اطوار دل در مثنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مولوی مثنوی اطوار دل صدر قلب شغاف فؤاد حبَّه القلب سویداء مهجهالقلب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲ تعداد دانلود : ۵۹
بی شک، مولوی بزرگترین شاعری است که سیر و سلوک باطنی را به سلک نظم درآورده؛ و شعر و تمثیل و حکایت را دست افزاری جهت بیانِ روشِ نیل به حقیقت، قرارداده است. کلید گشایش رمزهای مثنوی، دل در اطوار گوناگون است؛ در این پژوهش دل و اطوارِ آن در آثار برخی معاصران و اسلاف مولوی؛ و به تفصیل در مثنوی مولوی، طرح و بررسی می شود. در مثنوی هفت مفهوم برای اطوار دل یافت شد. سه طورِِصدر، قلب و شغاف که از رشّ نور بهره ای ندارند مربوط به جسم دل هستند؛ و مولوی جسم دل را در خور پایه دل نمی داند. نام قلب برای طورهای دیگر دل نیز به کار رفته؛ ولی طور دوم دل فقط با نام قلب مشخّص شده است. دل در اطوار فؤاد، حبَّهالقلب، سویداء و مهجهالقلب از رشِّ نور نصیبی دارد. جلال الدّین برای طور آخر دل نامی ذکر نکرده است؛ لکن معانیش در مثنوی وجود وتعابیر فراوانی به آن اشاره دارد.
۲۷.

مهدویت از دیدگاه عزیزالدین نسفی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان ولایت انسان کامل موعود خاتم اولیاء صاحب زمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱ تعداد دانلود : ۶۹
عزیزالدین نسفی عارف بزرگ قرن هفتم هجری، در عرفان نظری تحولی ایجاد کرده است و با گرایش های شیعی، بحث از ولایت و انسان کامل را در مرکز اندیشه های عرفانی خود قرار می دهد. او در آثار خود، ابتدا از معرفی عوالم هستی و مراتب ارواح و انسان کامل آغاز می کند و سپس به جایگاه ولایت می پردازد و آن را باطن نبوت به شمار می آورد. جمع بین ولایت و انسان کامل را در خاتم اولیاء و مهدی موعود می داند و با استناد به آیات و روایات و بهره گیری از اندیشه های ابن عربی و سعدالدین حمویه، خاتم ولایت را در ظهور صاحب زمان و ولیّ دوازدهم ارزیابی می نماند.
۲۸.

بررسی تطبیقی عرش در عرفان اسلامی و عرفان یهود(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرش عرفان اسلام یهود مرکبه قبالا حسیدیسم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰ تعداد دانلود : ۶۸
یکی از ویژگی های مشترک در دین اسلام و یهود موضوع عرش می باشد که در این تحقیق به شناخت و تشابهات و تفاوت آن در این دو دین می پردازیم. در عرفان اسلامی موضوع عرش، بسیار دقیق در آموزه های قرآنی روشن گردیده است و دیدگاه برخی از بزرگان صوفیه درباره عرش بدانجا رسید که عرش را قلب مؤمن می دانند و استوای الهی را بر این عرش حضور خداوند در دل مؤمن می انگارند و قلب انسان کامل را عرش الرحمن معرفی می کنند. عرفان مرکبه (عرفان عرشی) قدیمی ترین نوع عرفان بوده است که روح برای بازگشت به اصل خدایی باید از هفت آسمان یا هفت قصر یا هفت فلک عبور کند که نهایتاً شهود خداوند بر عشر یا «ارابه» می انجامد. سالک در جستجوی خدا مانند شاهد درگاه شاهانه باید از راه ها و تالارهای باشکوه عبور کند تا به شهود عرش الهی نایل شود. کسی که مشتاق ورود به عرش و قصرهای ملائکه است می بایست روزهای متوالی روزه دار باشد و سرش را بین دو زانو قرار دهد، و مزمورات و ادعیه روحانی و سروده های ربّانی تلاوت کند و در عرفان یهود توصیف انسان وار پروردار در آن بسیار مشهود است.
۲۹.

مناظره با ابلیس در ادب عرفانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: شیطان ادبیات تعلیمی مناظره حدیث نفس توحید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۸۲
ابلیس در متون نظم و نثر فارسی هم مطرح گردیده است و گفتگو یا مناظره با ابلیس به گونه ای اختصاصی در ادبیات عرفانی قابل شناسایی است. عارفان با الگو گرفتن از قرآن کریم و دیگر کتاب های آسمانی، در قالب حکایات و مجادله هایی که بین ابلیس و پیامبران و یا عارفان ترسیم نموده اند که در ضمن آن به پرسش و اشکال هاییعقیدتی هم پاسخ داده اندجنبهبرجسته ای از ادبیات تعلیمی را به نمایش گذاشته اند و ابلیس در اغلب مناظرات تلاش دارد که عمل خود را توجیه کند و خود را عاشق راستین معرفی نماید. برخی ابلیس را مظهر اخلاق ناپسندی چون تکبر و غرور و تند خویی و نمادی برای قهر الهی دانسته اند، از طرفی چون خداوند را احسن الخالقین می دانسته اند که همه چیز را حکیمانه و خیرخواهانه آفریده است، برای خلقت ابلیس هم حکمت هایی سودمند جستجو نموده اند که ناآشنایان گمان کرده اند از ابلیس دفاع شده است، چنانکه او را کارگزار الهی برای آزمایش انسان ها خوانده اند. در اینجا مناظره با ابلیس در پنج شیوه مناظره با خداوند، انبیا، عرفا، باخود و افراد ناشناس بررسی گردیده است و نمونه های آن از ادبیات عرفانی استخراج شده است.
۳۰.

زن از دیدگاه جامی «لیلی و مجنون»

کلید واژه ها: جامی لیلی ومجنون زن نظامی دهلوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۴۶۹
بررسی جایگاه زن در ادبیات فارسی با مطالعه ی متون برجسته ی نظم و نثر امکان پذیر است. یکی از آثار کم نظیری که بیش از همه به زن پرداخته، مثنوی هفت اورنگ جامی و داستان لیلی و مجنون در آن، است. در این داستان عاشقانه، لیلی در مقام زن، معشوق و محبوبی است که دارای ویژگی هایی چون زیبایی، عقلانیت، عزت نفس، وفاداری، لطافت، روحیه بخشی و مانند آن است.روایت جامی با نظامی، مکتبی و دهلوی تفاوت هایی دارد که شاخصه ی اصلی آن دیدگاه مثبت نسبت به زن می باشد و در آن واژه ی زن بسامدی بسیار بالاتر از مرد دارد.
۳۱.

انسان کامل از دیدگاه حکیم سنائی غزنوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: انسان کامل حیرت فنا و بقاء طریقت حقیقت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۸ تعداد دانلود : ۱۴۱
موحد واقعی همان انسان کامل است که به مقام شهود و تجلی رسیده که بالاترین مرتبه آن متعلق به حضرت ختمی مرتبت (ص) است. یکی از افرادی که به این موضوع پرداخته در عین عدم به کارگیری اصطلاح «انسان کامل» آن را به صورت محوری در اشعار خود بیان نموده، سنایی غزنوی، شاعر و عارف قرن ششم هجری قمری است. وی در بیان مرتبه انسان کامل از پیامبران الهی و نقش آنان در هدایت بشر به سوی معرفت الهی بسیار سخن گفته و راه رسیدن به مقصد نهایی را در پیروی از آنان می داند. ایشان به مقام «حیرت» به عنوان خواسته انبیاء الهی در معرفت و وصول به حق و مقام فناء فی الله و بقاء بالله و نقش عقل بشر در رسیدن به این مقام اشعار پر محتوایی دارد. همچنین ایشان معتقد به پیروی از شریعت در مسیر طریقت تا وصول به حقیقت می باشد و آن را روش انسان کامل در رسیدن به حق می داند
۳۲.

نقش زن در زندگی پیامبران الهی

کلید واژه ها: رسالت دین، مذهب و فقه نبوت انبایی حضرت مریم مادر موسی (ع ) حضرت خدیجه حضرت زهراء (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۳ تعداد دانلود : ۳۲۱
یکی از نقش های جهانی و معنوی زنان، حضور مؤثر در زندگی پیامبران الهی است که از این طریق بر گسترش توحید و پیشبرد ادیان آسمانی نقش با ارزش ایفا نمودهاند. نه تنها در پرورش و حمایت های مادی از این رسولان تلاش نموده اند که با طهارت و پاکدامنی زمینهی مناسب جهت پیدایش این رحمت های الهی را فراهم کرده اند. در مطالعه ی تاریخ پیامبران از آدم (ع) تا خاتم این امر مشاهده می شود. حضرت حوا، مادر، خواهر حضرت موسی (ع)، آسیه همسر فرعون، مادرحضرت مریم، مادر حضرت یحیی و حضرت مریم تا حضرت خدیجه و حضرت زهرا (ع) نمونه هایی از این زنان سرنوشت ساز در ادیان الهی هستند.
۳۳.

تعلیم دوستی در شاهنامه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: صلح مهر اخلاق فضایل اخلاقی ادبیات تعلیمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲۹ تعداد دانلود : ۱۰۱۲
شاهنامه»، یکی از نخستین شاهکارهای ادبیات تعلیمی به شمار می آید که با مضامین اخلاقی، دینی، حکمی و تربیتی در کنار جنبه حماسی و غنایی، فضایل انسانی را آموزش می دهد. یکی از این آموزه ها «دوستی» و آشتی جویی است که جنبه های مختلف فردی و اجتماعی آن در «شاهنامه» مورد توجه قرار گرفته است و جایگاه مهر و محبت، بهترین دوست، راه های دوست یابی، شرایط دوستی، راه های استحکام دوستی و حتی نتیجه دوستی از دیدگاه فردوسی در آینه «شاهنامه» ارائه شده است و دوراندیشی ها و اندرزهای ابتکاری و راهگشایی دارد که از تعالیم انسانی و جهانی برای همه دوران ها به شمار می آید.
۳۵.

ریشه های عرفانی در اساطیر ایرانی

کلید واژه ها: اسطوره سوشیانت میترا عرفان و تصوف امشاسپندان ضحّاک زروان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱۰ تعداد دانلود : ۱۸۱۲
اسطوره ها گنجینه ای رمزی و قدسی برای بررسی سرچشمه معنویت گرایی و حافظه جمعی انسان ها هستند و ایران به عنوان یکی از تمدن های باستانی، زادگاه اسطوره های بزرگ و بی مانند است که در دیگر فرهنگ ها نیز رسوخ نموده و تا به امروز عناصر هویت بخشی و فرهنگ سازیِ خود را حفظ کرده است. یکی از بن های اساطیر ایرانی مبانیِ رمزی و عرفانی است. در اسطوره های مهر، زروان، امشاسپندان، ضحاک، سوشیانت و مانند آن عناصر عرفانی، حکمت اشراقی و طریقت باطنی به چشم می خورد و به ظهور مکتب ها و طریقت های مختلف معنوی انجامیده است. هنگامی که اندیشه ورزی بشر با اسطوره آغاز گردیده است، پس ریشه های جریان های معنوی و عرفانی نیز در همین اسطوره ها قابل جستجو هستند.
۳۸.

«عرفان یهودی»(قبالا)

کلید واژه ها: تصوف وحدت وجود گنوستیسیزم مرکاوا زوهَر ماشیح گرایی اشکنازی حسیدیم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۴۲ تعداد دانلود : ۲۰۷۵
آیین قبالا، تصوف یهودی است. در ابتدا به معنای شریعت شفاهی بوده و بعدها به سنت رمزی و باطنی برای رسیدن به خداوند اطلاق شده و شامل عرفان نظری و عملی گردیده است. وحدت وجود و نظریه تجلی در کنار تاثیرپذیری از آموزه های گنوسی و ایرانی نیز دیده می شود. این آیین از قرن دوازدهم میلادی به مجموعه ای از تفسیرهای عرفانی از کتاب مقدس تبدیل شده و باهیر و زوهر دو اثر باارزش در این آیین به شمار می آیند. اسحق لوریا با آموزش مریدان به این اندیشه انسجام داد و آئینی به نام قبالای لوریایی معروف گردید که ادامه راه زوهر بود. بخشی از این آموزه ها درباره ماشیح گرایی یا انتظار مسیح بود. قبالا به دین یهود محدود نمانده و در دین مسیحیت نیز انتشار یافته و طرفدارانی را داشته است.
۳۹.

عارف بزرگ نهاوندی

کلید واژه ها: مکتب بغداد : عرفان و تصوف مکتب صحو جنید نهاوندی اخی فرج زنجانی باباکوهی شیرازی شیخ عمو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۵۰ تعداد دانلود : ۳۶۹۱
یکی از بزرگترین عرفای ایران و اسلام در نیمه دوم قرن چهارم هجری، احمدبن محمد بن فضل، معروف به شیخ ابوالعباس نهاوندی است که در شهر نهاوند (که امروز در استان همدان واقع شده است) به دنیا آمده و در همین شهر از دنیا رفته است. عطار نیشابوری او را «محتشم روزگار»، «کعبه مروت» و «قبله فتوت» خوانده و عبدالرحمن جامی از او به عنوان «پیر» و «مرشدی» که یگانه عهد بوده سخن گفته است. شیخ ابوالعباس با عارف نامدار بابا کوهی شیرازی (متوفی 442 هـ .ق) رابطه دوستانه داشته و پیر و مرشد شیخ اخی فرج زنجانی می باشد. او مرید شیخ جعفر خلدی از مشاهیر عرفاست. گفتارها و جملاتی چند از او در منابع کهن عرفانی نقل گردیده و حکایاتی از کرامات و حالات او نیز در منابع آمده که عطار نیشابوری در تذکره الاولیاء و جامی در نفحات الانس و دیگران آنها را نقل کرده اند.
۴۰.

عرفان سنایی

کلید واژه ها: عشق مثنوی عرفان و تصوف خرابات مکتب جمال قلندریات ادبیات زهد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی کلیات شخصیت ها[زندگینامه ها؛ اندیشه ها و..]
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی تصوف و عرفان اسلامی عرفان ادبی
  3. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات بررسی مفاهیم عرفانی و اصطلاحات تصوف در ادبیات
تعداد بازدید : ۵۳۴۵ تعداد دانلود : ۲۳۸۶
سنایی، پدرِ ادبیات عرفانی فارسی است که برای نخستین بار مضامین عرفانی را با فرهنگ عامیانه و حکایتِ تمثیلی درآمیخته و منظومه های تعلیمی خَلق کرده و راهی نو گشوده است. او مبتکر شعرهای قلندری و عاشقانه و خراباتی بوده و اکثر آموزه های صوفیانه را با بیانی زیبا و آموزنده ارائه نموده است. در این مقاله مکتب عرفانی سنایی، طریقت عشق و جمال، معرفی می گردد و دلایل آن نیز آورده می شود. مطالعه ای درباره دین و مذهب سنایی و اندیشه های او در اخلاق اجتماعی و نوآوری در ادبیات زهد و تاثیر او در شاعران و عارفانِ پس از خود به ویژه عطار و مولوی بررسی شده و مثنوی معنوی را فرزند حدیقه الحقیقه و بلکه شرحی بر آن نشان داده است.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان