سنخ شناسی انواع روش های مقایسه ای در پژوهش های اجتماعی با تأکید بر تحلیل های تجمیعی در مقایسه های درون کشوری(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
اهداف: این مقاله معطوف به معرفی یکی از روش های مقایسه ای بسیار کاربردی و مفید در پژوهش های اجتماعی با سطح تحلیل کلان است که اصطلاحاً روش مقایسه ای درون کشوری با استفاده از تحلیل تجمیعی نامیده می شود. بدین منظور، پس از بیان چیستی روش های مقایسه ای و همچنین ایضاح مزیت های آن ها بر پژوهش های پیمایشی، اقدام به طبقه بندی و سپس سنخ شناسی انواع روش های مقایسه ای در پژوهش های اجتماعی با پنج معیار محدوده مقایسه، موارد مقایسه، آماج مقایسه، زمان مقایسه و واحد مشاهده شد تا جایگاه و خصایص روش مورد اشاره، با ارجاع به معیارهای مذکور، مکان یابی و ردیابی شود. روش مطالعه: با توجه به اینکه مقاله حاضر به معرفی یکی از روش های تحقیق در علوم اجتماعی می پردازد؛ از نظر روشی، یک کار روش شناسانه محسوب می شود. یافته ها: این مطالعه نشان داد که روش مقایسه ای درون کشوری با تحلیل تجمیعی اولاً معطوف به مقایسه موارد زیاد می باشد و لذا متغیرمحور است تا موردمحور؛ ثانیاً واحد تحلیل آن، واحد های جغرافیایی سیاسی در درون یک واحد ملّی است؛ ثالثاً دارای واحد مشاهده فردی می باشد و رابعاً از نظر زمانی لااقتضا است؛ یعنی هم می تواند برای مقایسه های مقطعی به کار آید و هم برای مقایسه های طولی. این روش در مقام مشاهده و گردآوری داده ها، هم می تواند معطوف به خصایل فردی (ویژگی های ذهنی) و هم خصایص فردی (ویژگی های عینی) کنش گران اجتماعی باشد. لذا خود به دو نوع مقایسه های پیمایشی و غیرپیمایشی قابل تقسیم است. وجه مشترک هر دو نوع از این روش مقایسه ای، بهره گیری آن ها از "تحلیل های تجمیعی" می باشد. نتیجه گیری: مطالعه حاضر به معرفی مزایای مقایسه های درون کشوری نسبت به مقایسه های بین کشوری و نیز تحلیل تجمیعی نسبت به تحقیقات پیمایشی منتج شد. در پایان و در مقام جمع بندی، عطف به شرایط واقعی و موجود فراروی پژوهش گران اجتماعی در ایران، محاسن و مزایای استفاده از روش مقایسه ای درون کشوری با استفاده از تحلیل های تجمیعی مورد اشاره و تأکید قرار گرفته است.