مطالب مرتبط با کلیدواژه

رفتار محیط زیستی


۱.

بررسی نقش سبکهای تفکر در نگرش و رفتار محیط زیستی دانش آموزان دبیرستانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: جنسیت سبکهای تفکر نگرش محیط زیستی رفتار محیط زیستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۷۴ تعداد دانلود : ۱۱۷۰
بحرانهای محیط زیستی ایران یکی از شدیدترین بحرانهای محیط زیستی در جهان شناخته شده است. بخش اساسی این بحرانها به سبب نبود آگاهیهای لازم درباره حفاظت از محیط زیست و ارتباط انسان با طبیعت است که در واقع نوعی مشکل فرهنگی به شمار می آید. از این رو نیازمند عزم ملی و بین المللی برای فرهنگ سازی درباره حفاظت از محیط زیست در میان اقشار گوناگون جامعه، به ویژه دانش آموزان هستیم. پژوهش حاضر به منظور تعیین رابطه سبکهای تفکر با نگرش و رفتار محیط زیستی بر اساس تفاوت در جنسیت انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش تمام دبیرستانهای شهر تهران در سال 94-1393 است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 375 نفر بوده که از میان دانش آموزان دبیرستانی شهر تهران به روش تصادفی انتخاب شده است. شرکت کنندگان پرسشنامه سبکهای تفکر استرنبرگ– واگنر و پرسشنامه محقق ساخته نگرش و رفتار زیست محیطی را پاسخ داده اند. داده های پژوهش با روشهای آماری ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t مستقل و تحلیل واریانس مورد تحلیل قرار گرفته اند. یافته ها نشان می دهند که میان سبکهای تفکر و نگرش محیط زیستی رابطه معنادار وجود دارد، اما میان سبکهای تفکر و رفتار محیط زیستی رابطه معنادار وجود ندارد. همچنین براساس بررسی همبستگی میان جنسیت دانش آموزان و رابطه سبکهای تفکر با نگرش و رفتار محیط زیستی، هیچ گونه ارتباط معناداری میان آنها مشاهده نشد. با چنین مطالعاتی می توان عوامل مؤثر بر گرایشهای انسان را در حفاظت از محیط زیست شناسایی کرد و برای تغییر دادن رفتارهای مخرب و تشویق کردن به رفتارهای مناسب محیط زیستی راه حلهایی را پیشنهاد داد.
۲.

نقش هنجارهای فردی و اجتماعی در شکل گیری رفتار حامی محیط زیست(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: نگرش محیط زیستی رفتار محیط زیستی مناطق شهری مازندران هنجارهای فردی هنجارهای جمعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲۱ تعداد دانلود : ۶۴۰
برای تحریک رفتار های حامی محیط زیست مردم درک بهتر هنجارهای فردی و جمعی که بر تمایل فرد برای کنش حامی محیط زیست تأثیرگذار است، ضروری است. بنابراین تحقیق حاضر در پی پاسخ به این سؤال است که این هنجارها تا چه حد تسهیل کننده رفتار محیط زیستی هستند و تا چه حد می توانند شکاف بین نگرش و رفتار محیط زیستی را کاهش دهند؟ مطالعه حاضر در بین ساکنان مناطق شهری استان مازندران در سال 1394 و با استفاده از روش پیمایشی صورت پذیرفته است. برای تعیین نمونه، از شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده و تعداد 467 نفر به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفتند. ابزار این تحقیق پرسشنامه بوده و برای سنجش اعتبار و روایی سؤالات، به ترتیب از اعتبار صوری و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد در جامعه مورد مطالعه هنجارهای فردی و جمعی از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند. با این وجود این هنجارها علاوه براین که بر رفتارهای محیط زیستی تأثیرگذار هستند می توانند به کاهش شکاف بین نگرش و رفتار محیط زیستی کمک کنند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که هنجارهای جمعی بیشترین تأثیر را بر رفتار محیط زیستی دارد و پیش بینی کننده قوی تری نسبت به سایر متغیرهاست. در نهایت به تبیین ضعف هنجارها در جامعه مورد مطالعه پرداخته شد.
۳.

بررسی رابطه بین آگاهی، نگرش و رفتار حامی محیط زیست دانشجویان دختر دانشگاه قم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محیط زیست نگرش محیط زیستی رفتار محیط زیستی آگاهی محیط زیستی تمایل به رفتار محیط زیستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲۳ تعداد دانلود : ۳۸۳۱
رفتار حامی محیط زیست یکی از عوامل مؤثر حفظ محیط زیست است که به میزان زیادی به آگاهی محیط زیستی شهروندان بستگی دارد. این تحقیق بر اساس نظریه بامبرگ و موزر درباره عوامل تأثیرگذار بر رفتار محیط زیستی، تأثیر «آگاهی محیط زیستی» بر «نگرش» و «رفتار محیط زیستی» دانشجویان دختر دانشگاه قم را بررسی می کند. روش تحقیق پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران، 370 نفر و روش نمونه گیری طبقه ای است. نتایج توصیفی تحقیق نشان می دهد: آگاهی بیشتر پاسخ گویان (9/57 درصد) درباره محیط زیست در حد متوسط است. نتایج استنباطی این تحقیق نشان می دهد بین متغیرهای «آگاهی محیط زیستی»، «نگرش محیط زیستی»، «تمایل به رفتار محیط زیستی» و «رفتارهای حامی محیط زیست» رابطه معنی دار وجود دارد؛ بین «منابع آگاهی بخش» و «آگاهی محیط زیستی» رابطه معنی دار نیست. «آگاهی محیط زیستی» به صورت مستقیم، غیرمستقیم و کلی بر رفتار محیط زیستی تأثیر قابل قبولی دارد. نتایج تحلیل رگرسیونی نشان می دهد که سه متغیر مستقل باقی مانده در مجموع  فقط 6/20 درصد از واریانس متغیر وابسته را تبیین می کنند. به طور کلی یافته های این تحقیق چارچوب نظری ای را که بر اساس آن مُدل تحقیق ترسیم شد تأیید می کنند. برای بهبود رفتارهای حامی محیط زیست لازم است منابع آگاهی بخش تقویت شوند؛ فرایند «جامعه پذیری محیط زیستی» به کمک همه سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی و خانواده ها انجام شود و کیفیت آموزش ها ارتقا یابند.
۴.

سنجش آگاهی و رفتار زیست محیطی روستاییان (مطالعه موردی: دهستان زنگلانلو)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: آگاهی محیط زیستی رفتار محیط زیستی توسعه زیست محیطی توسعه روستایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۹ تعداد دانلود : ۲۷۶
اغلب مسائل زیست محیطی ریشه در رفتارهای نادرست انسان دارد. از جمله عوامل تأثیرگذار در بروز این رفتارها کمبود آگاهی و سواد زیست محیطی است که ناپایداری و تخریب محیط زیست و منابع را به دنبال داشته است. در این میان بررسی و تحلیل رفتار و آگاهی زیست محیطی در جوامع روستایی که همواره با محیط پیرامون خود ارتباطی تنگانگ دارند، بیشتر اهمیت دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل دانش و آگاهی زیست محیطی روستاییان در دهستان زنگلانلو انجام شده است. روش شناسی پژوهش توصیفی - تحلیلی و بر پایه مطالعات اسنادی و داده های میدانی است. براساس نمونه گیری با روش کوکران با خطای 08/0، تعداد 136 خانوار برای نمونه انتخاب شدند و اطلاعات موردنیاز با ابزار پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شد. پایایی کلی مدنظر در این مطالعه 8/0 به دست آمده است و کارشناسان و اعضای هیئت علمی روایی آن را تأیید کرده اند. طبق یافته های به دست آمده از بررسی شاخص های پژوهش، میانگین اغلب شاخص ها، به جز سه شاخص آگاهی از مزایای استفاده از انرژی های پاک، آگاهی از مضرات سموم کشاورزی و بسته بندی محصولات، بیشتر از سطح متوسط (بر مبنای طیف پنج گزینه ای لیکرت) است. بررسی همبستگی بین متغیرهای پژوهش (سطح تحصیلات و میزان شرکت در دوره های آموزش محیط زیست) نیز نشان دهنده رابطه ای مثبت و معنادار است. در ادامه، با بهره گیری از آزمون همبستگی پیرسون، رابطه میان میزان آگاهی زیست محیطی و رفتار زیست محیطی تحلیل شد. نتایج تحلیل نشان می دهد میان این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد. همچنین براساس اولویت بندی شاخص ها و روستاها در الگوی ویکور مشخص شد در روستای زنگلانلو نسبت به سایر روستاها، روستاییان ازنظر آگاهی و رفتار زیست محیطی از وضعیت بهتری برخوردارند و روستای کلاته توت ازنظر میزان آگاهی و رفتار زیست محیطی روستاییان در آخرین بخش الگوی ویکور قرار می گیرد.
۵.

عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی کشاورزان: مطالعه موردی بوم نظام های گلخانه های تولید خیار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی کشاورزان تولیدکنندگان خیار تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۱ تعداد دانلود : ۳۷۱
هدف اصلی این مطالعه تبیین عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی کشاورزان تولیدکننده خیار در بوم نظام های پاکدشت و ورامین استان تهران است. در این تحقیق بر اساس نظریه سلامت مزرعه، رفتار محیط زیستی کشاورزان در چهار محور مدیریت تلفیقی آب، آفات، خاک و مواد مغذی تبیین و عوامل مؤثر بر آن با استفاده از مدل رفتار برنامه ریزی شده واکاوی گردید. در این رابطه، مطالعه پیمایشی با نمونه ای 124 نفری از کشاورزان که با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند اجرا گردید. یافته ها نشان داد که در کشت بوم های گلخانه ای خیار، کشاورزان بیشتر در زمینه های مدیریت تلفیقی و مدیریت مواد مغذی و خاک به رفتار سازگار با محیط زیست مبادرت کرده اند. نتایج تحقیق در مورد عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی با رگرسیون گام به گام، نشان داد که رفتارهای محیط زیستی کشاورزان تحت تأثیر عوامل بیرونی مثل خدمات ترویجی و همچنین سن، سطح تکنولوژی، مشارکت اجتماعی و باور به عملی بودن رفتارها هستند. با این وجود اثر عوامل فردی مانند نگرش و شرایط اقتصادی بر رفتارهای محیط زیستی تولیدکنندگان خیار به ترتیب معنی دار تر بود. در پایان با توجه به تأثیر عوامل تبیین شده، رهیافت سیاستی هدفمند شامل دو پیشنهاد برای ارتقای رفتارهای محیط زیستی کشاورزان ارائه گردید.
۶.

تحلیل مدل رفتار محیط زیستی، میان بازدیدکنندگان منطقه گردشگری شورابیل در استان اردبیل(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی نیت محیط زیستی گردشگری پایدار منطقه گردشگری شورابیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۱ تعداد دانلود : ۲۳۸
هدف اصلی این تحقیق، تحلیل مدل رفتار محیط زیستی و بررسی روابط بین متغیرهای اثرگذار در آن، میان بازدیدکنندگان منطقه گردشگری شورابیل در استان اردبیل بود. روش این تحقیق، توصیفی- پیمایشی می باشد. جامعه آماری، شامل کلیه بازدیدکنندگان مراجعه کننده به منطقه گردشگری شورابیل بودند. به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران در شرایط با حجم جامعه نامعلوم استفاده شد که حجم نمونه به تعداد 320 نفر تعیین شد (n= 320). با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده جمع آوری داده ها در سه مقطع زمانی مختلف (به روش چندمرحله ای)، طی ماه های تیر، مرداد و شهریور (سال 1396) انجام گرفت. روایی محتوایی ابزار تحقیق (پرسشنامه) با استفاده از نظرات متخصصان و محاسبه شاخص AVE مورد بررسی و تأیید قرار گرفت. همچنین مقادیر محاسبه شده روایی تشخیصی و پایایی ابزار پژوهش نیز با استفاده از مقادیر آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی (CR) انجام گرفت که از مقادیر قابل قبولی برخوردار بود. تحلیل داده ها توسط نرم افزارهای SPSS و AMOS انجام شد. یافته ها نشان داد که غالب بازدیدکنندگان (8/32 درصد) دارای رفتار نسبتاً مطلوب محیط زیستی بودند. مطابق نتایج تحلیل معادلات ساختاری، متغیرهای دانش، نگرش، نیت و ادراک محیط زیستی به همراه متغیرهای سطح تحصیلات و رضایت از امکانات و فرصت ها، 59 درصد از تغییرات واریانس متغیر رفتار محیط زیستی را تبیین می کنند. همچنین مهم ترین متغیرهای تبیین کننده رفتار محیط زیستی به ترتیب اهمیت، شامل نیت محیط زیستی (ضریب مسیر: 7/55 درصد) در نقش متغیر میانجی، تحصیلات (ضریب مسیر: 1/38 درصد) و رضایت از امکانات و فرصت ها (ضریب مسیر: 8/30 درصد) بود.
۷.

تبیین رفتار محیط زیستی کشاورزان گندم کار آبی: کاربرد تئوری ارزش-اعتقاد-هنجار(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: اخلاق محیط زیستی دهستان شهیدآباد رفتار محیط زیستی کشاورزان گندم کار مدل استرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۱ تعداد دانلود : ۳۱۹
هدف این پژوهش بررسی رفتار محیط زیستی کشاورزان و عوامل مؤثر بر آن بر مبنای تئوری ارزش-باور- هنجار استرن بود. جامعه آماری پژوهش، گندم کاران آبی دهستان شهیدآباد از توابع شهرستان خرم بید در استان فارس به تعداد 170 نفر بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان، 110 گندم کار به شیوه ی نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب و داده ها گردآوری شدند. پژوهش حاضر به شیوه پیمایش و با ابزار پرسش نامه اجرا شد. روایی صوری پرسش نامه توسط پانلی از متخصصان تأیید و پایایی آن نیز با انجام مطالعه راهنما و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد. یافته ها نشان داد ارز ش های زیست بوم محور و خدامحور و همچنین متغیرهای تعلق به مکان، دلبستگی به مکان، جهان بینی اکولوژیکی، آگاهی از نتایج مضر فعالیت ها و توانایی درک شده برای کاهش تهدید بیشترین تأثیر را بر اخلاق محیط زیستی کشاورزان داشته اند، لیکن در نهایت اخلاق محیط زیستی در تبیین رفتار محیط زیستی قاصر ماند. لذا، چنین به نظر می رسید که برخی از متغیرهای تعدیل گر این رابطه را مخدوش نموده اند. ازاین رو، با کنکاش بیشتر، دو متغیر هنجار ذهنی- اجتماعی و دسترسی به منابع کشاورزی شناسایی شدند. آنگاه با حضور این متغیرها به تحلیل رابطه اخلاق و رفتار محیط زیستی پرداخته شد که آزمون کوواریانس برای این منظور استفاده گردید. یافته های آزمون کوواریانس نشان داد که اخلاق محیط زیستی در حضور متغیر گروه بندی شده جدید بر رفتار محیط زیستی تأثیر داشته و تعامل اخلاق محیط زیستی و متغیر گروه بندی شده بر رفتار محیط زیستی معنی دار است. ازاین رو پیشنهاد می شود با افزایش آگاهی در کشاورزان نگرش، اخلاق و رفتار محیط زیستی آنها بهبود یابد.
۸.

رابطه بین رفتار محیط زیستی با میزان تفکر سیستمی و مسئولیت پذیری اجتماعی (موردمطالعه: کارکنان محیط زیست خراسان شمالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: تفکر سیستمی رفتار محیط زیستی مسئولیت پذیری اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۰ تعداد دانلود : ۵۰۳
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین تفکر سیستمی و رفتار حفاظت از محیط زیست و مسئولیت پذیری اجتماعی می باشد. روش تحقیق، توصیفی از نوع پیمایشی است که با تکنیک تحلیل همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان اداره کل محیط زیست خراسان شمالی به تعداد 98 بود و از روش تمام شماری استفاده گردید. ابزار جمع آوری اطلاعات سه پرسشنامه تفکر سیستمی گلدمن (2005)، رفتار حفاظت از محیط زیست آجزن و فیش بین (1975) و مسئولیت پذیری اجتماعی میلیمان و همکاران (2003) بود. برای تعیین اعتبار پرسشنامه ها از روش آلفای کرونباخ استفاده شد که برای تفکر سیستمی، 94/0 رفتار محیط زیستی 96/0 و همچنین مسئولیت پذیری اجتماعی 96/0 به دست آمد. روایی ابزار از نوع محتوایی بوده که مورد تأیید اساتید و خبرگان قرار گرفت. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (توزیع فراوانی، درصد و میانگین) و آمار استنباطی آزمون توزیع نرمال کلوموگروف – اسمرینوف، آزمون همبستگی پیرسون، آزمون رگرسیون گام به گام با استفاده از بسته نرم افزاری SPSS نسخه 19 استفاده شده است. نتایج نشان داد بین تفکر سیستمی و مسئولیت پذیری اجتماعی و نیز بین رفتار محیط زیستی و مسئولیت پذیری اجتماعی در سطح معنی داری 99% رابطه معناداری وجود دارد.
۹.

عوامل تبیین کننده نگرش و رفتار محیط زیستی هنرجویان هنرستان کشاورزی شهید مطهری شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی نگرش محیط زیستی هنرجویان کشاورزی هنرستان کشاورزی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۳ تعداد دانلود : ۲۸۷
هدف این پژوهش، بررسی عوامل تبیین کننده نگرش و رفتار محیط زیستی هنرجویان هنرستان کشاورزی شهید مطهری شیراز بود. برای این منظور از روش پیمایش و ابزار پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شد. پرسشنامه حاوی آزمون پارادایم اکولوژیکی نوین دانلپ و همکاران و تعدادی سؤال باز و بسته بود. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه توسط متخصصان و کارشناسان مورد تأیید قرار گرفت. جهت تأیید پایایی پرسشنامه، مطالعه راهنما صورت گرفت که مقدار آلفای کرونباخ آن برای بخش های مختلف بین 61/0 تا 83/0 به دست آمد. جامعه موردمطالعه شامل کلیه هنرجویان رشته های مختلف کشاورزی در مقطع دیپلم در هنرستان کشاورزی شهید مطهری شیراز در سال تحصیلی 93-92 بودند. در زمان انجام پژوهش تعداد هنرجویان در کلاس های دوم و سوم در رشته های مختلف کشاورزی 98 نفر بود که از این میان بر اساس جدول کرجسی و مورگان تعداد 80 نفر آنها با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج پژوهش حاکی از وجود نگرش و رفتار محیط زیستی نسبتاً مطلوبی در بین هنرجویان بود. از طرفی تماس با منابع اطلاعاتی مرتبط با محیط زیست هنرجویان در حد پایینی قرار داشت. فزون بر آن، تفاوت معنی داری در نگرش محیط زیستی هنرجویان سال دوم و سال سوم مشاهده نگردید. نتایج حاصل از رگرسیون نشان داد هنجارهای گروه مرجع، دسترسی به اطلاعات و فرزند کشاورز بودن مهم ترین تبیین کننده های نگرش محیط زیستی هنرجویان هستند.
۱۰.

بررسی عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی: مطالعه ای کیفی در مناطق شهری ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی مسکن محیط زیست

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۲ تعداد دانلود : ۳۳۵
مطالعه عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی مدخل مهمی برای کنترل پیامدهای محیط زیستی در یک اجتماع، شهر یا یک سکونتگاه است. رفتار محیط زیستی تحت تأثیر عوامل انسانی و محیطی متفاوتی قرار دارد که درک آنها نیاز به بررسی دقیق و نزدیک موقعیت های فردی و اجتماعی دارد. در این مقاله با استفاده از پیمایش های صورت گرفته؛ (مصاحبه های عمیق و مشاهده) و تحلیل داده های حاصل با استفاده از روش داده بنیاد؛ تلاش شده است تا عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی در نمونه ای از جامعه ایران بررسی شود. پیمایش های صورت گرفته بر تجربیات مشارکت کنندگان در بستر سکونتگاه متمرکز بوده است. نتایج حاصل از این مطالعه که با استفاده از پارادایم چهار گانه استرن ارائه شده است، نشان می دهد عوامل نگرشی (ارزش ها، عقیده و هنجار) دارای بیشترین تنوع از موضوعات تأثیرگذار بر رفتار محیط زیستی هستند؛ بر همین اساس ارزش های انسان محور یکی از مهم ترین عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی است. یافته نهایی این تحقیق (مقوله مرکزی) که با عنوان «رویه ارزشی» نام گذاری شده است، نشان می دهد جریان های اجتماعی به عنوان رویه های رایج رفتاری، در کنار ارزش های تثبیت شده، تأثیر بسزایی بر رفتار محیط زیستی جامعه موردمطالعه دارد. رویه ها شکل مرسوم و عملی رفتار هستند که به وسیله ارزش ها پشتیبانی و تقویت می شوند و توان نفوذ به اکثر قرارگاه های رفتاری از جمله مسکن را دارند.
۱۱.

تحلیل رفتارهای محیط زیستی روستائیان بر اساس نظریه انگیزه حفاظت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی خودکارآمدی شدت خطر درک شده پیمایش استان مازندران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۸ تعداد دانلود : ۴۵۲
هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان مسئولانه بودن روستاییان نسبت به رفتارهای محیط زیستی و شناسایی عوامل اجتماعی مؤثر بر آن بود. برای تبیین این مسئله از چهارچوب نظری انگیزه حفاظت استفاده شد. از نظر روش شناسی، از روش پیمایش و پرسشنامه برای گردآوری داده ها استفاده شد. جامعه آماری تحقیق حاضر را روستائیان استان مازندران تشکیل دادند که با استفاده از نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای 536 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از ضریب آلفا کرونباخ برای ارزیابی پایایی و اعتبار صوری و اعتبار سازه برای سنجش روایی استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که رفتارهای مسئولانه محیط زیستی روستائیان در سطح متوسط است. افراد موردبررسی از نظر این رفتارهای مسئولانه برحسب سن، جنس و تأهل، مدت اقامت در روستا، تحصیلات و اشتغال، تفاوتی با هم نداشتند. همچنین، نتایج تحقیق نشان داد که خودکارآمدی و شدت خطر درک شده، بیشترین تأثیر را روی رفتار مسئولانه محیط زیستی داشتند. با توجه به چهارچوب نظری تحقیق- انگیزه حفاظت- می توان نتیجه گرفت که عناصر ارزیابی مقابله (خودکارآمدی) بیش از عناصر ارزیابی  تهدید (شدت خطر درک شده) روی رفتار مسئولانه محیط زیستی تأثیر داشتند.
۱۲.

رسانه، فرهنگ و رفتار های محیط زیستی (مطالعه موردی: شهروندان سنندج)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: مصرف رسانه ای فرهنگ محیط زیستی رفتار محیط زیستی پیمایش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۲ تعداد دانلود : ۲۶۶
رسانه ها در دنیای امروز نقش بی بدیلی در شکل دهی و هدایت افکار عمومی و جریان سازی رویدهای محیط زیستی دارند. درک عمومی از مسائل محیط زیستی وابسته به میزان توجه رسانه های جمعی و میزان تاثیرپذیری مخاطبان است. هدف مقاله حاضر بررسی تاثیر مصرف رسانه ای بر رفتارهای محیط زیست است. پرسش اصلی مقاله این است که "آیا مصرف رسانه ای می تواند تغییری در فرهنگ محیط زیستی (نگرش، ارزش، دغدغه، آگاهی) و رفتار محیط زیستی ایجاد کند؟". برای پاسخگویی به این سوال، ابتدا نظریه های مرتبط، مطرح و سپس "نظریه کاشت" در جامعه شناسی ارتباطات، به عنوان چارچوب نظری انتخاب گردید. روش تحقیق در این مطالعه پیمایش و جامعه آماری آن شهروندان شهر سنندج در سال 1398 است. حجم نمونه برابر با 437 نفر بوده و نمونه های مورد مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه و با روائی و پایایی مطلوب جمع آوری شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که میزان مصرف رسانه ای بر نگرش، ارزش و رفتار محیط زیستی تاثیر دارد. با این اوصاف، مصرف رسانه ای بر دغدغه ها و آگاهی محیط زیستی تاثیری ندارد. به نظر می رسد صدا و سیما با کمبود کارشناسان و متخصصانی روبرو است که بتوانند مشکلات محیط زیستی را به "گونه ای دیگر" عرضه کنند. به عبارت دیگر، به نظر می رسد برنامه ها نوعا، به صورت مستقیم و خام به مسائل محیط زیستی می پردازند و کمتر به جنبه های اجتماعی و فرهنگی آن می پردازند. این مشکل در جامعه شناسی محیط زیست تحت عنوان "حادثه_ محوری" شناسایی شده است.
۱۳.

بررسی نقش میانجی نیت در تحلیل عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی پایدار کشاورزان شهرستان زنجان: کاربرد تئوری رفتار برنامه ریزی شده(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی هنجارهای ذهنی رفتار برنامه ریزی شده نگرش محیط زیستی نیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۷۹ تعداد دانلود : ۳۲۷
امروزه تخریب محیط زیست و عدم آگاهی کشاورزان در مسائل مربوط به آن یکی از چالش های مهم در مناطق روستایی است؛ لذا رفتارهای محیط زیستی پایدار در این مناطق، در تحقق اهداف توسعه ملی بسیار حائز اهمیت است. ازاین رو این پژوهش با هدف بررسی نقش میانجی نیت در تحلیل عوامل مؤثر بر رفتار محیط زیستی پایدار کشاورزی صورت پذیرفت. جامعه آماری پژوهش کشاورزان شهرستان زنجان بودند که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 300 نفر از آن ها از طریق نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شد. برای گردآوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده گردید. روایی ظاهری و محتوایی پرسشنامه با نظر پانلی از متخصصان و کارشناسان قبل از پیش آزمون مورد تأیید قرار گرفت. پایایی ابزار تحقیق نیز از طریق انجام پیش آزمون بین 30 نفر خارج از نمونه آماری و محاسبه آلفای کرونباخ برای مقیاس های اصلی پرسشنامه (در دامنه بین 72/0 تا 88/0) ارزیابی شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزارهای SPSS24 و AMOS22 انجام گرفت. داده های گردآوری شده با استفاده از تکنیک مدل سازی معادلات ساختاری تجزیه وتحلیل گردید. نتایج مدل ساختاری مستقیم نشان داد بین متغیرهای هنجار ذهنی، کنترل رفتار درک شده و نگرش محیط زیستی با متغیر وابسته رفتار محیط زیستی پایدار در کشاورزی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد؛ همچنین، بر اساس نتایج مدل ساختاری میانجی مشخص شد که متغیر نیت محیط زیستی در رابطه بین متغیرهای مستقل با رفتار محیط زیستی پایدار در کشاورزی دارای نقش میانجی می باشد و این متغیرها 39 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین می کنند.
۱۴.

بررسی و مقایسه عملکرد دانش آموزان دختر و پسر پایه چهارم در حل مسائل کلامی ریاضی براساس مدل نیومن

کلیدواژه‌ها: آگاهی محیط زیستی رفتار محیط زیستی محیط زیست نگرش محیط زیستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۷ تعداد دانلود : ۱۶۴
هدف پژوهش حاضر بررسی و مقایسه عملکرد دانش آموزان دختر و پسر پایه چهارم در حل مسائل کلامی ریاضی براساس مدل تحلیل خطای نیومن است. روش پژوهش، توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری، دانش آموزان پایه چهارم منطقه  12تهران است که 399 نفر از این دانش آموزان به روش تصادفی خوشه ای به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری، آزمونی محقق ساخته شامل چهار پرسش تشریحی است که روایی صوری و محتوایی آن توسط توسط چند تن از استادان و صاحب نظران آموزش ریاضی تأیید شد. پایایی ابزار با توجه به ضریب آلفای کرونباخ 8/0 به دست آمد که در سطح مطلوبی بود. براساس نتایج، تفاوت معناداری در عملکرد دختران و پسران در حل مسائل کلامی ریاضی وجود دارد و به طور کلی، دانش آموزان پسر در حل این نوع مسائل با مشکلات کمتری مواجه بودند. نتایج نشان داد اتکای بیش از حد دانش آموزان به دانش رویه ای خود و سطحی بودن دانش مفهومی شان می تواند از علل ضعف آن ها در حل مسائل کلامی باشد. همچنین، شمار اندک مسائل کلامی ارائه شده در کتاب های درسی ریاضی پایه های اول تا چهارم ابتدایی و در نتیجه آموزش ناکافی در این راستا از دیگر عوامل منفی مؤثر در دستیابی دانش آموزان به حل مسائل کلامی محسوب می شود.
۱۵.

بررسی رابطه هویت ملی و رفتار محیط زیستی در بین دانشجویان رشته های علوم انسانی دانشگاه شیراز(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۴۰۵ تعداد دانلود : ۱۹۶
تخریب محیط زیست زندگی بشر را تهدید می کند. این مقاله با بهره گیری از روش  پیمایشی به بررسی رفتار محیط زیستی دانشجویان رشته های علوم انسانی دانشگاه شیراز (در سال تحصیلی 99-1398) و رابطه آن با هویت ملی و ابعاد آن (سرزمینی، سیاسی، تاریخی و فرهنگی) پرداخته است. تعداد 400 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم نمونه ها انتخاب شدند. پرسشنامه رفتار محیط زیستی بکار گرفته شده توسط میرفردی و همکاران (1396) و پرسشنامه هویت ملی به کار گرفته شده توسط میرفردی و ولی نژاد (1397) استفاده شد. برای ارزیابی اعتبار پرسشنامه از اعتبار سازه و صوری و برای تعیین پایایی آن، از هماهنگی درونی ابزار به روش آلفای کرونباخ استفاده شده است. داده ها به وسیله نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان داد که متغیر رفتار محیط زیستی با متغیرهای هویت ملی و بعد سیاسی هویت ملّی در سطح 95 درصد و با بعد تاریخی هویت ملّی در سطح 99 درصد رابطه مستقیم و معناداری دارد. همچنین رفتار محیط زیستی با توجه به مقطع تحصیلی در سطح 99 درصد دارای تفاوت معناداری بود. متغیرهای مستقل 10 درصد از تغییرات متغیر وابسته را تبیین نمودند. نتیجه اینکه هویت ملی و به ویژه بعد تاریخی آن نقش مهمی در رفتار محیط زیستی مسئولانه دارد.
۱۶.

شهروندی محیط زیستی و تحلیل رفتار شهروندی در شهر قزوین(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: شهروندی محیط زیستی رفتار محیط زیستی شهروندان شهر قزوین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۷ تعداد دانلود : ۱۱۶
شهروندی محیط زیستی به معنای داشتن دانش، نگرش ها و مهارت هایی در زمینه محیط زیست شهری است، به طوری که این موارد به رفتار طرفدار محیط زیست منجر شود. شهروندان با رفتارهای محیط زیستی، بیشترین مسئولیت را در قبال محیط شهری و بنابراین حفظ ارزش های طبیعی، تاریخی و میراثی آن دارند. این پژوهش، با هدف کلی شناسایی و تحلیل زمینه های شکل دهنده رفتار محیط زیستی شهروندان، در زمره تحقیق های پیمایشی و همبستگی قرار می گیرد. جامعه آماری آن کلیه شهروندان شهر قزوین هستند که بر اساس فرمول کوکران تعداد اعضای نمونه، 233 نفر تعیین شده است. به منظور تحلیل سؤال های پرسش نامه از آزمون کای دو یک بعدی و جهت استخراج روابط همبستگی میان متغیرها از آزمون همبستگی اسپیرمن و کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج حاصل از پژوهش، بیان گر پایین بودن سطح رفتار شهروندی محیط زیستی شهروندان است. مهم ترین عوامل مؤثر در این موضوع، پایین بودن سطح دانش محیط زیستی شهروندان و ناکارآمدی عوامل زیرساختی و قانونی کافی جهت بروز این رفتارها است.
۱۷.

رابطه بین کیفیت زندگی و هویت ملی با فرهنگ محیط زیستی (مورد مطالعه: شهر کرمان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: کیفیت زندگی هویت ملی رفتار محیط زیستی هویت طبقاتی دانش محیط زیستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۴۲
مطالعه حاضر با هدف رابطه بین کیفیت زندگی و هویت ملی با فرهنگ محیط زیستی در شهر کرمان انجام گرفت. روش مطالعه در این پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه می باشد. جامعه آماری افراد ۱۶سال به بالای شهر کرمان است که بر اساس سرشماری سال 95 برابر ۶۳۴۱۳۲ نفر بوده است. نمونه گیری براساس فرمول کوکران انجام و پس از گردآوری داده ها 374 پرسشنامه با استفاده از دو نرم افزار SPSS و AMOS مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل نشان می دهد که رابطه بین کیفیت زندگی محیط زیستی پاسخگویان با میزان فرهنگ محیط زیستی (در ده سال پیش) (05/0=r) و در زمان حاضر (24/0=r) و با هویت ملی در زمان حاضر (03/0=r) و در ده سال پیش(26/0=r) می باشد. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان می دهد که کیفیت زندگی با مقدار (91/4 T=) و ضریب معنی داری (000/0Sig.T=) و مقدار 25/0 درصد از تغییرات درونی فرهنگ محیط زیستی در شهر کرمان را تبیین نمایند. نتایج حاصل از مدل معادله ساختاری (AMOS) نشان می دهد که متغیر کیفیت زندگی با مقدار ضریب رگرسیون 245/0 و هویت طبقاتی با مقدار ضریب رگرسیون استاندارد برابر 194/0- بر متغیر وابسته تأثیر معنادار دارند. می توان استنباط کرد که با ارتقای کیفیت زندگی افراد، آگاهی، نگرش و رفتارهای محیط زیستی آن ها ارتقا پیدا کرده است. از طرفی هویت ملی افراد در خصوص توجه به فرهنگ محیط زیستی برای نسل های قبل بیشتر از الان بوده و این نگاه طبیعت دوستی در بین آن ها نسبت به نسل کنونی بیشتر بوده است.
۱۸.

رفتار محیط زیستی دانشجویان دانشگاه شیراز و ارتباط آن با نگرانی محیط زیستی و منابع اطلاعاتی آگاهی محیط زیستی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: محیط زیست رفتار محیط زیستی نگرانی محیط زیستی منابع اطلاعاتی آگاهی محیط زیستی جنسِت شیراز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۸ تعداد دانلود : ۱۳۳
این مقاله با بهره گیری از روش پیمایشی به بررسی رفتار محیط زیستی دانشجویان دانشگاه شیراز و رابطه آن با نگرانی محیط زیستی، استفاده از منابع اطلاعاتی آگاهی محیط زیستی و برخی متغیرهای جمعیت شناختی پرداخته است. جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشگاه شیراز بوده اند که تعداد 400 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای متناسب با حجم نمونه ها انتخاب شدند. متغیر رفتار محیط زیستی با استفاده از مقیاس رفتار محیط زیستی بکار گرفته شده توسط میرفردی و همکاران (Mirfardi et al., 2017)، متغیر منابع اطلاعاتی آگاهی محیط زیستی با استفاده از مقیاس منابع اطلاعاتی آگاهی محیط زیستی بکار گرفته شده توسط پازوکی نژاد و صالحی (Pazokinejad & Salehi.,2014) و متغیر نگرانی محیط زیستی با استفاده از مقیاس محقق ساخته سنجیده شدند. برای تعیین اعتبار پرسشنامه از اعتبار سازه و صوری استفاده شده است . برای تعیین پایایی مقیاس رفتار محیط زیستی و نگرانی محیط زیستی، از هماهنگی درونی ابزار به روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که مقدار آن برای رفتار محیط زیستی برابر با 55/0، منابع اطلاعاتی آگاهی محیط زیستی برابر با 68/0 و برای نگرانی محیط زیستی برابر با 74/0 بوده است. داده های پرسشنامه به وسیله نرم افزار SPSS تجزیه وتحلیل شد. یافته های تحقیق نشان داد که متغیر وابسته (رفتار محیط زیستی) با متغیرهای نگرانی محیط زیستی، منابع اطلاعاتی آگاهی محیط زیستی و سن در سطح 99 درصد رابطه مستقیم و معناداری دارد. همچنین رفتار محیط زیستی زنان و مردان در سطح 95 درصد دارای تفاوت معناداری بود. نتیجه اینکه نگرانی محیط زیستی و سن افراد، نقش مهمی در رفتار محیط زیستی دارند.
۱۹.

تأثیر رهبری مسئولیت پذیر بر رفتار محیط زیستی کارکنان در راستای نقش تعهد سازمانی، چشم انداز مشترک سبز و منبع کنترل درونی؛ موردمطالعه: کارکنان سازمان اتوبوس رانی شهر اصفهان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رهبری مسئولیت پذیر رفتار محیط زیستی تعهد سازمانی چشم انداز مشترک سبز منبع کنترل درونی محیط زیست کارکنان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۰۴ تعداد دانلود : ۱۵۵
این مطالعه با هدف بررسی تأثیر رهبری مسئولیت پذیر بر رفتار محیط زیستی کارکنان در راستای نقش تعهد سازمانی، چشم انداز مشترک سبز و منبع کنترل درونی محیط زیست در کارکنان اتوبوس رانی شهر اصفهان انجام شد. پژوهش حاضر ازلحاظ هدف، کاربردی و ازلحاظ روش، توصیفی-پیمایشی است. داده ها با استفاده از پرسشنامه های استاندارد جمع آوری شد و نمونه آماری این پژوهش شامل 174نفر از کارکنان اتوبوس رانی شهر اصفهان بود. نتایج که با استفاده از روش مدل سازی معادلات ساختاری تحلیل شد، نشان داد رهبری مسئولیت پذیر بر رفتار محیط زیستی کارکنان، تعهد سازمانی و چشم انداز مشترک سبز اثر مثبت و معناداری دارد. چشم انداز مشترک سبز نیز بر رفتار محیط زیستی کارکنان اثر مثبت و معناداری دارد و همچنین، رهبری مسئولیت پذیر ازطریق چشم انداز مشترک سبز بر رفتار محیط زیستی کارکنان اثرگذار است. همچنین نتایج نشان داد رهبری مسئولیت پذیر بر رفتار محیط زیستی، با واسطه گری تعهد سازمانی اثر معناداری نداشت و نقش تعدیل گر منبع کنترل درونی محیط زیست کارکنان، در رابطه تعهد سازمانی و رفتار محیط زیستی و همچنین در رابطه چشم انداز مشترک سبز و رفتار محیط زیستی تأیید نشد. بنابراین مدیران مسئولیت پذیر باید به ایجاد رفتارهای محیط زیستی در کارکنان اتوبوس رانی اهمیت دهند و در چشم انداز و استراتژی های خود با مشارکت کارکنان و ایجاد چشم انداز مشترک سبز، برنامه هایی را در نظر بگیرند تا انرژی کمتری در حوزه حمل ونقل تلف شود و آسیب کمتری نیز به محیط زیست وارد شود.
۲۰.

بررسی رابطه بین رفتار محیط زیستی و مسئولیت پذیری اجتماعی شهروندان (مطالعه موردی: شهر سیرجان)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلیدواژه‌ها: رفتار محیط زیستی مسئولیت پذیری اجتماعی شهر سیرجان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۴۷ تعداد دانلود : ۱۱۱
افزایش مشکلات و بحران های زیست محیطی در جهان از یک سو درک پیامدهای بلندمدت موضوعات زیست محیطی در زندگی انسان ها از سوی دیگر باعث شده است طی نیم قرن گذشته اهمیت بحث درباره محیط زیست و مسائل زیست محیطی افزایش یابد. در این میان مسئولیت پذیری اجتماعی شهروندان می تواند تا حدودی مسائل و مشکلات محیط زیستی کاسته شود. در این راستا، پژوهش حاضر نیز در تلاش است تا رابطه بین رفتار محیط زیستی و مسئولیت پذیری اجتماعی شهروندان بررسی نماید. روش پژوهش ازنظر هدف کاربردی و متدولوژی پژوهش توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری شهروندان شهر سیرجان که با فرمول کوکران 383 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردیدند. جهت تجزیه وتحلیل داده ها از روش معادلات ساختاری و نرم افزار pls استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که بین رفتار محیط زیستی و مسئولیت پذیری اجتماعی شهروندان رابطه مستقیم با میزان 0/675 و با شدت نسبتاً قوی رابطه وجود دارد. همچنین، نتایج حاصل از pls بیانگر این است که در میان ضرایب به دست آمده تأثیر حفاظت محیط زیست بر مسئولیت پذیری اجتماعی با کسب امتیاز 0/733 و مشارکت و همکاری با کسب ضریب 0/502 بیشترین امتیاز را دارد. در مراتب بعدی تأثیر شاخص مدیریت پسماند با ضریب0/288 و درنهایت شاخص دانش زیست محیطی نیز با کسب امتیاز 0/243 ازنظر تأثیرگذاری بر مسئولیت پذیری اجتماعی قرار دارند. لازم به ذکر است همه روابط و ضرایب مسیرها چه به صورت درون زا و چه برون زا تأثیرات مثبت و جهت داری دارند و شدت روابط بسیار بالا و معنادار ارزیابی شده اند. رفتار محیط زیستی به عنوان یکی از ابعاد مسئولیت پذیری اجتماعی نیاز به تغییر در رفتار، نگرش و ارزش ها و انگیزه های اخلاق درونی محیط زیستی دارد که این امر از طریق آموزش و نهادینه سازی و روحیه مسئولیت پذیری اجتماعی قابل تحقق می باشد.