محمدحسین پوریانی

  امروزه بحث از منشأ دین، در شمار بحث های فلسفه دین و کلام جدید قرار گرفته و هنوز نمی توان تبیین نهایی و مورد اجماعی در این باره به دست داد. با این وجود، از جمله دیدگاه و رهیافت های مهم درباره دین، نظریه های کارکردی آن است که بر پایه مبانی خاص نظری، منشأ و خاستگاه دین با توجه به کارکردهای فردی و اجتماعی آن در دو رهیافت روان شناختی و جامعه شناختی توجیه و تبیین می گردد. در برخی آثار و اندیشه های متفکران مسلمان نیز زمینه های گرایش بشر به سوی دین و نیازهای معرفتی و عاطفی او به دین مورد توجه قرار گرفته و از تأملات کارکردی برای توجیه دینداری استفاده شده است. این نوشتار بر آن است تا مهم ترین تمایز دیدگاه کارکردی از منظر اندیشمندان غربی و مسلمان را مورد بررسی قرار داده و به نقدهای عام و خاص بر تبیین افراطی آن از جهت مبنا و روش، بپردازد. علاوه بر اینکه محتوای هر یک از این دو دیدگاه نیز مورد سنجش قرار گرفته و نگاه تقلیل گرایانه، به کارکردهای دین که ناشی از عدم توجه به حقانیت دین و خلط میان منشأ دینداری و منشأ دین است در اندیشه متفکران غربی، نقد و بررسی قرار خواهد گرفت.

روش کارکردی از روش هایی است که دین پژوهان مختلف از آن استفاده میکنند. مسئله این نوشتار، فهم پذیر کردن تفاوت روش کارکردی عالمان دین و جامعه شناسان است؛ زیرا هر دو گروه از این روش استفاده کرده اند؛ اما نتیجة آن کاملاً متفاوت، بلکه در مقابل همدیگر قرار دارد. نتیجة روش کارکردی جامعه شناسان، سکولار شدن دین از طریق بیکارکرد شدن دین و یا عصری شدن آن است؛ اما نتیجة منطق کارکردی عالمان، ثبات و بقای دین است. آنچه سبب این اختلاف شده، تلقی محدود کارکردگرایان از مفهوم کارکرد است؛ آنها کارکردهای دین را از منظر خود آن تفسیر و به کارکردهای خاص دنیوی و سیال، محدود کرده اند. در نتیجه، به دلیل تأمین شدن این کارکردها از راه دیگر، مدعی شده اند دیگر به دین نیازی نیست. در مقابل، در نگاه عالمان دین، قلمرو کارکرد بسیار گسترده است؛ خاستگاه این تفسیر تا حدی در خود آموزه های دین است. اساساً از نظر عالمان دین، کارکرد اصلی دین، تأمین نیازهایی است که انسان قدرت تأمین آنها را از راه دیگر ندارد. کارکردهای سیال و بدیل پذیر مورد نظر جامعه شناسان، مقصود بالعرض دین است، نه مقصود اصلی آن. در نتیجه، دین از جهت کارکردی همواره حضور خواهد داشت.

رشد گروه های بنیادگرا در خاورمیانه و سایر قاره ها از جمله شمال آفریقا (بوکوحرام) نشان از تحولات اساسی در صحنه سیاسی، اجتماعی و مذهبی دارد که به هیچ عنوان نمی توان از تأثیرات این گروه ها در گستره سیاسی جهان به ویژه در محدوده خاورمیانه غافل بود. از جمله این گروه های بنیادگرا، گروه موسوم به دولت اسلامی عراق و شام (داعش) است که در اثر ضعف دولت−ملت ها، ناسیونالیست دینی و سرخوردگی و فردگرایی ناشی از سرمایه داری و جهانی شدن تشکیل شد و به سرعت گسترش یافت و مشکلات و چالش های فراوانی را ایجاد کرد. هدف از انجام این تحقیق بررسی نقش داعش در فرایند جهانی شدن است همچنین فرضیه پژوهش حاضر این است که: داعش در فرایند جهانی شدن تأثیر مثبت داشته است و در اثر اِعمال سیاست های موسوم به طرح مارشال از سوی آمریکا و نظام سلطه باعث سرعت بخشیدن به این فرایند شده است. این پژوهش با روش توصیفی−تحلیلی در پی یافتن پاسخ گویی به این پرسش پژوهش حاضر است.

یکی از عمده ترین مسأله جهانی در کشور ما پدیده شکاف نسلی است که هر نسل نسبت به نسل پیش از خود تفاوت هایی دارد. گاهی این تفاوت های فرهنگی، فکری و رفتاری به سطحی می رسد که نوعی نا هم زبانی و جدایی ایجاد می کند. این موضوع چالشی، محصول تغییرات سریع اجتماعی و واقعیتی انکار ناپذیر است برای آن که جامعه قابل زندگی باشد باید ارزش ها و اعتقادات دینی آن جامعه حفظ گردد و با هر نوع کجروی اجتماعی که این ارزش ها و اعتقادات را تهدید می کند مبارزه شود و در این راه پیش گیری به مراتب مهم تر از درمان و بهتر از مداواست. به منظور پیش گیری از شکاف نسلی بین والدین و فرزندان می باید علل و عوامل مؤثر بر آن شناخته شود و عوامل موجود مشخص گردد چرا که تنها با شناسایی این عوامل است که می توان قدم هایی در جهت پیش گیری و درمان آن برداشت. این تحقیق با هدف بررسی مقایسه ای تحولات ارزشی و باورهای دینی بین نسل امروز و گذشته (جوانان و والدین آن ها) در شهرستان یزد با حجم نمونه 400 نفر (200 جوانان و 200 والدین) و به منظور جمع آوری داده ها پرسشنامه جهت گیری مذهبی که اعتبار و روایی آن ها طی تحقیقات متعددی تأیید و همچنین در این پژوهش نیز بر روی 30 نفر مورد آزمون قرار گرفته و تأیید شده است بر روی حجم نمونه اجرا گردید و داده های حاصل جمع بندی و پس از ترسیم جدول ماتریس با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و برای آزمون فرضیات تحقیق نیز از محاسبات میانگین، انحراف معیار و آزمونتی (t) استفاده شده است.

پساسکولاریسم، به معنای گرایش دوباره به دین و تأثیر آن در زندگی مردم است. پژوهش حاضر، به بررسی ارتباط آموزه های دینی بر سبک زندگی دبیرستان های ناحیه چهار قم به روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه پرداخته است. برای محاسبه حجم نمونه از جدول مورگان، استفاده و برای هر دو گروه (دختر و پسر) به صورت مستقل، نمونه ای متشکل از 360 نفر به طور تصادفی انتخاب شد. تجزیه وتحلیل اطلاعات، با استفاده از آمار استنباطی است که از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، رگرسیون خطی ساده به دست آمده است. در این پژوهش، پرسش نامه سبک زندگی، شش عامل را که با هم ارتباط درونی داشتند، بررسی کرده است. نتایج پژوهش، نشان می دهد که آموزه های دینی در چهار بُعد از سبک زندگی، رابطه معناداری دارند که بیشترین تأثیر در بُعد درک از زندگی و سپس به ترتیب، مسئولیت پذیری اجتماعی، مدیریت إسترس و حمایت اجتماعی بود. نتایج مقایسه میان دو گروه پسران و دختران، نشان دهنده برتری گروه پسران در دو بُعد؛ حمایت اجتماعی و مدیریت إسترس نسبت به دختران و در مقابل، برتری ناچیز گروه دختران در دو بُعد؛ مسئولیت پذیری اجتماعی و درک از زندگی نسبت به گروه پسران است.

از ایران همواره با عنوان جامعه ای با گوناگونی و شکاف های اجتماعی بسیار با س اختار موزاییک گونه یاد شده است. در طول یک دهه گذشته، چهار شکاف اجتماعی نسلی، جنسیتی، قومی و مذهبی دارای اهمیت زیادی در ایران بوده اند. یکی از اقوامی که موضوع مناسبی برای مطالعه در چارچوب شکاف های قومی و مذهبی است قوم ترکمن است. اکثر ترکمن های ایران در استان گلستان، یعنی شهرهای گنبد، بندر ترکمن و مراوه تپه ساکن اند. ترکمن ها مسلمان اهل سنت و حنفی مذهب اند. موضوعی که در این مورد بسیار حائز اهمیت است و دغدغه این مقاله نیز به شمار می رود تأثیر شکاف های قومی و مذهبی بر مشارکت سیاسی در استان گلستان است. با توجه به این مقدمه هدف این مقاله تبیین و تحلیل تأثیر شکاف های قومیت و مذهب بر مشارکت سیاسی در استان گلستان است. سؤال اصلی مقاله این است که قومیت و مذهب به عنوان دو شکاف مهم و برجسته در کل ایران و به ویژه استان گلستان چه تأثیری بر سطح مشارکت سیاسی در این استان و نیز جهت گیری های آن به سمت جناح ها و احزاب سیاسی و نیز شعارهای انتخاباتی دارد؟ مقاله حاضر از نظر نوع هدف کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق توصیفی- پیمایشی و از نوع همبستگی است. روش کتابخانه ای، عمدتاً به منظور مطالعه ادبیات موضوع و بررسی سابقه تحقیق و آشنایی با تجربیات صورت گرفته و شناخت مشارکت سیاسی و نیز شکاف های اجتماعی در داخل و خارج از ایران مورد استفاده قرار گرفت. داده های این پژوهش از طریق پرسشنامه و به روش خوشه گیری چند مرحله ای جمع آوری شده اند. برای برآورد حجم نمونه از جدول مورگان استفاده می کنیم. حجم نمونه برابر با 150 نفر تعیین شد. ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که پایایی آن 88/0 بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج این مقاله نشان می دهد که میان قوت هویت قومی و مذهبی جامعه مورد مطالعه، تعاملات آنان با سایر اقوام و مذاهب، احساس نابرابری اجتماعی کم تر یا بیشتر و نیز احساس مشروعیت نظام سیاسی قوی تر یا ضعیف تر و سطح و نوع مشارکت سیاسی در جامعه مورد مطالعه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

مانایی هر حکومت وابسته به اقبال عمومی مردمان و پذیرش عناصر آن نزد گروه های مختلف اجتماعی است و بدون سطح قابل قبولی از جامعه پذیری سیاسی، ادامه حیات حکومت با دشواری روبه رو است. جامعه پذیری سیاسی فرایندی است که با رفتار حکومت و عناصر آن رابطه تام دارد و از عوامل اثرگذار در تحقق این فرآیند قلمداد می شود. این نوشتار که با بهره گیری از ظرفیت نظریه مبنایی انجام شده، درصدد است با ارجاع به آموزه های کتاب شریف نهج البلاغه ، نقش حکومت را در ایجاد بسترهای جامعه پذیری سیاسی واکاوی کند. سخنان و سیره امام علی علیه السلام در نهج البلاغه، واجد نکات ارجمندی است که بسترهای شکل گیری جامعه پذیری سیاسی را تسهیل می سازد. یافته های تحقیق مشعر به این واقعیت است که برای تحقق مطلوب جامعه پذیری سیاسی، در گام نخست باید حکومت و عناصر آن با تصحیح رفتارهای خویش، زمینه و بستر مناسب را برای آن فراهم آورند. از این منظر، بسترهایی چون توحیدمحوری، ارزش محوری، حق گرایی، معرفت افزایی، شفافیت سازی و تعامل گرایی از زمینه هایی است که در سیره و گفتار امام× برای تمهید جامعه پذیری سیاسی اعضای جامعه دارای اهمیت است و آن حضرت در اداره امور حکومت و تحریض کارگزاران و مدیران بدان ها پافشاری نشان داده است.

در ایران بعد از انقلاب اسلامی(1357ش) زنان نقش مهمی در تحولات اجتماعی از جمله مشارکت سیاسی بر عهده گرفتند. در این میان، این مشارکت در زوایای مختلف حیات فرهنگی، هنری و سیاسی منعکس شده است. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش تبیین جامعه شناختی مشارکت سیاسی زنان اقوام لر بختیاری و عرب استان خوزستان در 1398 است. روش پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی و با ابزار پرسشنامه است که روایی آن با نظر صاحب نظران و پایایی آن (آزمون آلفای کرونباخ 77/0) تائید شده است. جامعه آماری این پژوهش شهروندان زن بالای 18 سال است که حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 584 تعیین و به روش نمونه گیری تصادفی ساده است. تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد میانگین مشارکت سیاسی زنان لر بختیاری (72/39) بیشتر از زنان عرب (01/32) است. زنان مجرد (01/35) گرایش بیشتری نسبت به زنان متأهل (10/33) در امر مشارکت سیاسی دارند و در نهایت به لحاظ قومیتی زنان لر بختیاری (56/33) در مقایسه با زنان عرب (15/27) گرایش بیشتری به مشارکت سیاسی داشتند. اهداف پژوهش: تبیین جامعه شناختی مشارکت سیاسی زنان اقوام لر بختیاری و عرب استان خوزستان در سال1398. بررسی نقش هنر در شناخت جوامع و مختصات آن ها. سؤالات پژوهش: نقش زنان اقوام لر بختیاری و عرب استان خوزستان در سال 1398 در تحولات سیاسی را چگونه می توان با رویکرد جامعه شناسی تبیین کرد؟ 2. آثار هنری چه نقشی در تبیین جامعه شناختی یک قوم یا جامعه دارند؟

دراین مقاله،فراتحلیل مطالعات انجام شده درحوزه ی دین وارزش های اجتماعی 23تحقیق به عنوان  جامعه آماری موردتحلیل وبررسی قرار گرفت. برای تبیین رابطهدین وارزش های اجتماعی از رویکرد ترکیبی استفاده شده است.روش جمع آوری داده ها مطالعه اسنادی ازنوع تحلیل کیفی ونحوه پردازش وتجزیه داده ها به صورت فراتحلیل انجام شده است.پرسش اصلی تحقیق حاضر این است آیا امکان سازگاری و تطابق و همزیستی میان دین و ارزش های اجتماعی در جنبه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی وجود دارد؟ در صورت تطابق و عدم تطابق بین این دو شرایط و وضعیت اجتماعی جامعه منجر به چه موضوعات و مسائلی می شود. نتایج حاصل از این تحقیق این که، امروز آدمی را انسان دین ورز می نامند و دین در جامعه ایران حضور و نقش فعال و پررنگی دارد، و ارزش های دینی یکی از عناصر کلیدی در نظام فرهنگی جامعه محسوب می شود و شناخت آن نقش بسیار مهّمی در شناخت نظام فرهنگی دارد. و از منظر دین اسلام ارزش اجتماعی هنگامی که به تأیید دین برسد، اعتبار لازم را کسب خواهد کرد و به عنوان ارزش های امضایی مورد کاربرد و استفاده قرار خواهد گرفت. از نتایج دیگر تحقیق این که در صورت تطابق و سازگاری و همزیستی بین ارزش های دینی و ارزش های اجتماعی، زمینه همگرایی و همنوایی به وجود می آید و فرآیند جامعه پذیری و فرهنگ پذیری به نحو مطلوب انجام می گیرد. در صورت عدم تطابق بین این دو میزان آسیب ها، جرائم، مسایل اجتماعی در جامعه افزایش می یابد و جامعه به طرف واگرایی می رود.

«مفهوم شناسی» از گام های اساسی در هر پژوهش است و همه بخش های پژوهش ارتباط تنگاتنگی با آن پیدا می کنند یا بر آن مترتب اند. این نوشتار با بهره گیری از روش اسنادی، تلاشی است به منظور شناخت و تعریف سازه جامعه پذیری سیاسی که طی آن علاوه بر واژه شناسی، به معانی، کاربردها، کارکردها، قرابت ها و تقابل های معنایی آن پرداخته است و نیز چگونگی انبعاث، اشتقاق و ارتباط آن با مفاهیم جامعه، جامعه پذیری، فرهنگ و فرهنگ سیاسی واکاوی شده است و درنهایت به این نتیجه دست یافته است که جامعه پذیری سیاسی فرایندی است که طی آن باورها، ارزش ها، دانش ها و رفتارهای سیاسی از نسل های پیشین به نسل های جدید منتقل می شوند و اگر به گونه ای درست تفسیر و تبیین شوند، باعث نشاط سیاسی است و آینده مطلوب تری برای جامعه سیاسی، به ویژه فرهنگ سیاسی دینی و نظام اسلامی رقم می زند.

هدف پژوهش حاضر شناخت نقش حکومت در تاسیس نهادهای جامعه پذیری سیاسی از منظر نهج البلاغه است و می کوشد کارکرد حکومت در ایجاد نهادهای جامعه پذیری سیاسی را به منظور شکل دهی به باورها، آگاهی ها و رفتارهای سیاسی مردمان، با ارجاع به آموزه های این کتاب بررسی نماید. برای این منظور با استفاده از ظرفیت روش نظریه ی مبنایی: مفاهیم، مقولات و گزاره های مربوط به موضوع، استخراج شده و در سه مرحله ی کدگذاری باز، محوری و انتخابی دسته بندی و تحلیل شده اند. دست مایه ی این تلاش را می توان شناسایی و صورت بندی حجم معتنابهی از کدها، مفاهیم و مقوله های اصلی و فرعی ناظر به پرسش های تحقیق دانست که در قالب سه گزینه ی: «اهتمام به نهادهای انتخاباتی»، «سامان دهی نهادهای مردم نهاد» و «تشکیل نهادهای نظارتی و امنیتی» مقوله بندی شده اند. در نهایت با انتزاع مقوله ی «مواجهه ی ایجابی با جامعه پذیری سیاسی» به عنوان مقوله انتخابی، مشخص شد در پرتو شکل گیری صحیح نهادهای جامعه پذیری سیاسی و نقش سازنده ی حاکمان در این زمینه، می توان به تحقق جامعه پذیری سیاسی مطلوب سرعت بخشید.

قصد این جستار تحلیل داده بنیاد فرهنگ بیگانگی شغلی در نظام بوروکراسی- اداری در ایران است. از آنجا که پژوهش حاضر در چارچوب رویکرد کیفی و به طور مشخص نظریه زمینه ای اشتراوس و کوربین به انجام رسیده است می کوشد شرایط علی، زمینه ها، عوامل مداخله گر، راهبردها و پیامدهای بیگانگی شغلی را مطالعه کند. پژوهش با استفاده از شیوه نمونه گیری گلوله برفی با 15 نفر از کارکنان شاغل در بخش اداری مصاحبه عمیق فردی به عمل آورده است. داده ها در مراحل سه گانه کدگذاری تحلیل شدند و نتایج نشان داد که بیگانگی شغلی که امروزه به شکل نوعی فرهنگ درآمده است محصول برخی شرایط علی مثل بی عدالتی، طرد و احساس ناامنی است و همچنین از برخی زمینه ها نظیر بی انگیزشی، احساس تنهایی و فقدان تخصص تأثیر می پذیرد. این شرایط و زمینه ها در کنار اثرات عوامل مداخله ای مثل نوسانات و تغییرات اداری بر شدت بیگانگی شغلی می افزایند. برخی از راهبردهایی که سازمانها می توانند برای مواجهه با این پدیده استفاده کنند عبارتند از انگیزه بخشی، مهارت زایی و ایجاد روحیه تعامل و همدلی در میان افراد. در صورت عدم اتخاذ راهبردها، فرهنگ بیگانگی شغلی می تواند به گسترش نفرت، انزجار، افسردگی، و طرد متقابل میان اعضا دامن بزند. در کل عوامل متعددی در بسط فرهنگ بیگانگی شغلی در نظام بوروکراسی- اداری نقش دارند و شناسایی آنها در سازمان های اداری امکان توسعه اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از بیگانگی شغلی را فراهم می کند.

راهپیمایی اربعین که اینک گستره ی جهانی یافته، جلوه ای از اُمت واحده اسلامی و حرکتی پویا و نمادین از فرهنگ و تمدن دینی را به تصویر کشیده است. سؤال پژوهش این است که کارکردهای تمدنی راهپیمایی اربعین با رویکرد جامعه شناختی چیست؟ نگارش مقاله ی حاضر، حاصل چهل مصاحبه با نخبگان دانشگاهی و حوزوی با روش کیفی از نوع تحلیل مضمون و کدگذاری متن و استخراج مفاهیم و مقولات کلیدی و منتخب تمدنی که سرانجام به مقولاتی چندگانه دست یافته است. یافته های پژوهش نشان می دهد که هویت بخشی، نظم و انسجام بخشی، از کارکردهای اجتماعی- تمدنی، تعمیق معنویت و خودسازی از کارکردهای اخلاقی- تمدنی و اقتدار آفرینی، وحدت جهان اسلام و امنیت، بخشی از کارکردهای سیاسی-تمدنی راهپیمایی اربعین حسینی به شمار می رود.

مشارکت عملی جمعی، آگاهانه و داوطلبانه است که از دخالت شهروندان درسطوح مختلف در امورعمومی گرفته تا انداختن رأی به صندوق برای رسیدن به نیازهای اجتماعی و تصمیم گیری های سیاسی را شامل میشود. مشارکت عقلانی ترین رفتار و کنش انسانها درجامعه است که میتواند زمینه ساز توسعه سیاسی گردد و رابطه مستقیم آن با مشارکت سیاسی ضروری است که جزئی از رفتار اجتماعی محسوب میگردد. لذا هدف از انجام این پژوهش بررسی میزان تاثیرپذیری توسعه سیاسی از مشارکت سیاسی-اجتماعی مردم در استان مرکزی میباشد که برای اثبات آن از روش پیمایشی استفاده شده است. روش نمونه گیری دراین پژوهش از نوع نمونه گیری خوشه ای است. برهمین اساس از کل جامعه آماری به تعداد 448226 نفر، جمعیت بالغ بالای ۱۸ سال شهرستان های استان مرکزی، طبق محاسبه فرمو ل کوکران 383 نفر حجم نمونه تعیین گردید و درادامه به بررسی سوال؛ میزان ارزیابی طرح توسع هسیاسی از چه طریق بر مشارکت سیاسی-اجتماعی افراد 18 تا 38 سال در استان مرکزی و توابع آن منجر میگردد؟ پرداخته می شود که نتیجه آن نشان دهنده چرخه ای فعال در مشارکت جدی در تمام زمینه ها است و بواسطه آن رشد جامعه مدنی و توسعه سیاسی احصاشده است. بدلیل وجود موانع ساختاری، فقدان بسترهای لازم، نبود فرهنگ سیاسی توده مردم روند کندی داشته. طبق نتایج حاصل از روش تحقیق مذبور و برمبنای پرسش مطرح شده بین متغیرهای وابسطه ی مشارکت سیاسی-اجتماعی و میزان تاثیرپذیری توسعه سیاسی از این متغیرها رابطه معنادار ومستقیمی وجود دارد و توسعه سیاسی بیشترین تاثیرپذیری را ازمتغیر مشارکت سیاسی دارد.

این پژوهش با هدف ارزیابی نقش و عملکرد سازمان های اجتماعی رسمی و غیر رسمی ...  ...در پیشگیری از تکرار جرم با تأکید بر برنامه های بازپذیرسازی اجتماعی بزهکاران در محیط زندان صورت پذیرفته است. یافته های این پژوهش نشان داد که پیاده سازی هنجارهای بین المللی به عنوان یکی از برنامه های بازپذیرسازی اجتماعی در محیط زندان، در راستای پیشگیری از تکرار جرم بزهکاران مؤثر نبوده است، برنامه های اصلاحی درون زندان، ارزیابی بزهکاران، برنامه ها و تدابیر پیش از آزادی به عنوان برنامه های بازپذیرسازی اجتماعی در محیط زندان، در راستای پیشگیری از تکرار جرم بزهکاران مؤثر بوده است. رتبه بندی برنامه های بازپذیرسازی اجتماعی بزهکاران در محیط زندان به لحاظ اهمیت از دیدگاه سازمانهای اجتماعی رسمی و غیر رسمی عبارتند از: 1. ارزیابی بزهکاران 2. برنامه های اصلاحی درون زندان 3. برنامه ها و تدابیر پیش از آزادی 4. پیاده سازی هنجارهای بین المللی. عملکرد سازمان های اجتماعی رسمی و غیر رسمی در برنامه های بازپذیرسازی اجتماعی بزهکاران در محیط زندان در حد نسبتاً مطلوب بوده و به طور کلی می توان نتیجه گرفت که عملکرد سازمان های اجتماعی رسمی و غیر رسمی در برنامه های بازپذیرسازی اجتماعی بزهکاران در محیط زندان از قدرت و شدت چندانی برخوردار نبوده است.