غلامرضا کریمی فرد

غلامرضا کریمی فرد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۲ مورد.
۱.

بررسی زیبایی شناسی تشبیه در نهج البلاغه (حکمتها و نامه ها)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادب و زبان (دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان) زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲۸

کلید واژه ها: زیبایی شناسی بلاغت تشبیه در نهج البلاغه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۵۹ تعداد دانلود : ۲۶۸۵
ادبیات علی (ع) مدرسه زیبایی شناسی و هنر بیان است. تشبیه یکی از پرکاربردترین مباحث زیبایی شناسی در راستای سهولت درک معنی شناخته می شود و از این طریق است که توان تصویرپردازی، توسعه فراوان می یابد از عناصر برجسته در کلام آن حضرت است. از ویژگیها و امتیازات منحصر به فرد کلام امام (ع) این است که چند بعدی و از بند زمان و مکان خارج است؛ از این روست که همیشه زنده و مانا و پویاست و هر نسلی در هر دوره ای می تواند از آن بهره ببرد. در این مقاله با بررسی عنصر تشبیه در حکمتها و نامه های نهج البلاغه بر توانایی آن حضرت در چگونگی انتقال مفاهیم و تبیین اغراض سخن و تاثیرگذاری کلام آن بزرگوار با به کارگیری عنصر تشبیه تاملی شایسته و درخور خواهد شد.
۲.

بررسی شعر عربی در خوزستان (اصل مقاله به زبان عربی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۱ شماره ۶

کلید واژه ها: نوگرایی خوزستان شعر معاصر شعر عربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳۲ تعداد دانلود : ۹۲۳
شعر عربی خوزستان در عصر معاصر پیشرفت و شکوفایی دوره­های گذشته را ادامه داده است، ولی با وجود پیروی از شعر قدیم، برخی تغییرات و نوآوری­ها در قالب ها و اغراض شعری و نیز در سبک و روش را نیز داشته است. این شعر در تمام موارد ذکر شده از شعر عربی معاصر تأثیر پذیرفته، و شاعران آن به بزرگان عرب زبان مانند: محمود سامی البارودی و احمد شوقی ... تأسّی جسته اند. چکامه های آنان نیز اغلب با ویژگی های مکتب های ادبی معاصر همچون: نئو کلاسیک، رمانتیسم، سمبولیسم و رئالیسم همخوانی دارد. مظاهر این تحول و نوگرایی را می توان نزد شاعران جوانی چون: عبدالعزیز حمّادی، فؤاد عاشوری، حسین طرفی یافت؛ شاعرانی که تنوع در اغراض و ابتکار در معانی را سرلوحه کار خود قرار داده، توانسته اند با بهره­ گرفتن از دو میراث فرهنگی قدیم و جدید، شعر خود را بیش از پیش غنی و پربار سازند.
۳.

داستان لیلی و مجنون در گستره ادبیات تطبیقی (مطالعه موردی: ادبیات و هنرهای زیبا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال چهارم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۳

کلید واژه ها: رئالیسم ادبیات تطبیقی مکتب آمریکایی نجیب محفوظ سمبلیسم احمد محمود

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات انواع ادبی ادبیات روایی و داستانی گونه های کلاسیک منظومه های داستانی
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی
تعداد بازدید : ۳۴۹۱ تعداد دانلود : ۳۷۲۷
داستان لیلی و مجنون، روایتی نا مکرّر از کهن داستان «عشق» است که گذر روزگاران، غبار کهنگی بر رخساره اش ننشانده است. این داستان هرچند ریشه در تاریخ کهن قوم عرب، در سده نخست هجری دارد؛ امّا تنها در یک اثر ادبی، با عنوان نمایشنامه لیلی و مجنون، اثر احمد شوقی، آن هم در دوران معاصر، بازتاب می یابد. ولی به محض ورود به ایران در سده چهارم، در سروده های شاعران نامی بازتاب یافته و در سده ششم، نظامی گنجوی منظومه ای به نام لیلی و مجنون می سراید که 66 منظومه شعری به پیروی از آن سروده می شود و پس از پهنه ادبیّات، در بسیاری از هنرهای زیبای ایرانی از قبیل نگارگری، خوشنویسی، تئاتر (نمایش)، سینما، موسیقی، فرش بافی و... نیز رسوخی چشمگیر می کند. در ادبیّات ترکی نیز بیش از 30 منظومه به تقلید از لیلی و مجنون نظامی سروده شده که تئاتر (نمایش و اُپرا)، موسیقی و سینمای آذربایجان را هم باید به آن اضافه کنیم. در هندوستان، این داستان، بیشتر از ادبیّات، در صنعت فیلم سازی سینمای هندوستان بازتاب داشته است که از همین رهگذر، کشورهایی چون ایران، تاجیکستان، آذربایجان و مالزی، درصدد ساختن فیلم هایی با عنوان «لیلی و مجنون» برآمدند. این داستان با ورود به دیگر کشورها، آراسته به آداب ورسوم آن ها گردیده و هم رنگ مردمان همان محیط گشته است؛ گویی اینکه «لیلی» و «مجنون»، مردمانی از همان سرزمین هستند.
۴.

بررسی تطبیقی زیبایی شناسی« ایهام »در بلاغت عربی و فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادبیات تطبیقی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۸

کلید واژه ها: ابهام ایهام توریه بلاغت فارسی و عربی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی بلاغت بدیع
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی بلاغت تطبیقی
تعداد بازدید : ۲۶۹۹ تعداد دانلود : ۹۴۹
« ایهام » که به آن « توریه » ، « توهیم » و « تخییل » نیز گفته می شود ، با ارزشترین فنون و هنری ترین آرایة ادبی به حساب آمده است . در ایهام ، سخنور در ترفندی هنرمندانه و از رهگذر توسعة معنایی لفظ ، به آفرینش لایه های مختلفی از معنا دست می زند . در تعریف ایهام گفته اند : عبارت است از اینکه لفظی دارای دو معنی نزدیک و دور ( یا غریب ) باشد و گوینده معنای دور را اراده کند، اما شنونده گمان برد معنای نزدیک اراده شده است . برای ایهام انواع گوناگونی را برشمرده اند، از جمله : ایهام مجرد ، ایهام مرشّح ، ایهام مبیَّن ، ایهام تناسب ، ایهام تضاد ، ایهام مرکب ، ایهام توکید ، ایهام توالد ضدّین ، ایهام تبادر و ... در این مقاله سعی شده است صنعت ایهام و فرایند تولید آن در انواع مختلفی که از آن ذکر شده است، مورد مطالعه قرار گرفته و تفاوت هایی که در تقسیم آن از نظر بلاغت فارسی و عربی وجود دارد؛ همچنین، ارتباط آن آن با هنر ابهام بررسی گردد .
۵.

بررسی تطبیقی زیبایی شناسی «ایهام» در بلاغت عربی و فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره دوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۳)

کلید واژه ها: ابهام ایهام توریه بلاغت فارسی و عربی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی بلاغت بدیع
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی بلاغت تطبیقی
تعداد بازدید : ۱۵۹۴ تعداد دانلود : ۸۳۳
ایهام یا توریه، در اصطلاح بلاغت نوعی چند معنایی است که یک لفظ، دست کم محتمل دو معنی باشد؛ یکی معنی نزدیک و دیگری دور یا غریب؛ یعنی گوینده، معنی دور را اراده کند اما شنونده گمان کند معنی نزدیک، مورد نظر است. برای ایهام انواع گوناگونی را برشمرده اند ازجمله: ایهام مجرد؛ مرشح؛ مبین؛ تناسب؛ تضاد؛ مرکب؛ توکید؛ توالد ضدین؛ ترجمه؛ تبادر و... که هریک جنبه ای خاص از زیبایی ادبی و پردازش معنا را در بر می گیرد. اما آیا ایهام در توسعه و افزایش معنای سخن و تفسیر و تأویل کلام، نقش مؤثر و مهمی دارد و آیا می توان میان «ایهام» و «ابهام» رابطة ساختاری متصور شد؟ در این مقاله می کوشیم با توجه به اهمیت این مسئله، فرایند تولید ایهام و کارکردی که در حیطة معنی سازی دارد را مورد مطالعه قرار داده و ضمن بررسی ارتباط آن با هنر ابهام، تفاوت هایی که در گوناگونی آن از نگاه بلاغت فارسی و عربی وجود دارد را بررسی کنیم.
۶.

مطالعه تطبیقی درون مایه های غزل شریف رضی و فخرالدّین عراقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال هفتم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲۶

کلید واژه ها: الأدب المقارن الشریف الرضی فخر الدین العراقی الغزل الحب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۹۲۰
شریف رضی (406 ه .) شاعر و ادیب عرب و فخرالدّین عراقی (688 ه .) شاعر نامور ایرانی از جمله شاعران برجسته ای هستند که در قالب غزل، سروده های دلنشینی از خود بر جای نهاده اند و هر یک، با توجّه به عوامل بیرونی و درونی و نیز توانایی خویش، از آن به عنوان ابزاری به منظور بیان اندیشه و عواطف خود بهره جسته اند. اشعار عاشقانه رضی و عراقی با وجود فاصله زمانی و تفاوت زبانی، دربردارنده مفاهیم و اندیشه های همسان بسیاری است. این امر، نگارندگان را بر آن داشت تا با استفاده از شیوه تطبیق اندیشه های عاشقانه دو شاعر، به جستجو درباره مضامینی بپردازند که در غزلشان به دو شاعر هویّت می بخشند. مقاله حاضر در پی آن است ضمن بررسی ویژگی های ادبیّات تغزّلی دو شاعر، به رهیافتی از طرز تفکّر و مشرب اعتقادی آن ها دست یابد. با عنایت به نتایج به دست آمده، غزل دو شاعر، از مبنایی عرفانی و آرمانی سرچشمه می گیرد و دارای مشابهت های مضمونی، همچون وفاداری، پاکدامنی، بلندهمّتی و... است که این امر، از نوعی همسویی اندیشگانی در غزلشان حکایت دارد.
۷.

معاییرُ تقییم الشّعر من منظار قدامه بن جعفر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی اللغه العربیه و آدابها زمستان ۱۳۹۲ شماره ۱۶

کلید واژه ها: قدامه بن جعفر النقد الأدبی أرسطو الذوق المقیاس والمعیار

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی رویکردهای نقد ادبی مفاهیم کلی نقد
تعداد بازدید : ۱۰۰۵ تعداد دانلود : ۵۸۰
أحدثَ قدامه بن جعفر، وهو النّاقدُ المرموقُ فی العصر العباسیّ، تطوّراً فی النّقد الأدبیّ العربیّ لکونه أوّلَ من حاولَ المزاوجه بین الشّعر والفکر. إنّه حاولَ الثوره علی حاله النّقد الذوقی، بنقدٍ یقوم علی مبادئ وقواعد لها مصطلحها العلمیّ؛ المبادیء والقواعد والمصطلحات الّتی تجمعُ بین النّقد الفنّیّ من جهه والقاعده المنطقیّه الفلسفیّه من جهه أخری. سعی قدامه لأن یصِل إلی مبادیء النقد الأدبیّ وإلی صیاغه المعتقدات النّقدیّه والجمالیّه، أی إلی ما یُسمّی الیوم بالنّقد النّظریّ ( theoritical criticism ). تهدُف هذه المقاله إلی دراسه آرائه النّقدیه والمعاییر الّتی قرّرَها فی نقد الشّعر. یدورُ معظم بحثه حول عناصر الشّعر وهی: اللّفظ والوزن والقافیه والمعنی. علی ضوء هذا الأمر، فإنّ للشّعر عند قدامه درجاتٌ، هی:1- غایه الجوده، حین یکون کلٌّ من الأسباب ومکوّنات الشّعر فی غایه التّجوید، 2- غایه الرّداءه، حین یکون کلُ سببٍ من الأسباب فی غایه الضّعف، 3- الأوسط بین الجوده والرّداءَه، حین تکون النّعوت والعُیوب فی الشّعر متکافئه.
۸.

بررسی تأثیر خوانش های نحوی بر معانی آیات قرآن کریم (مطالعه موردی: سوره بقره)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال چهارم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ (پیایی ۱۵) 119-145

کلید واژه ها: سوره بقره دلالت معنایی خوانش های نحوی وجوه اعرابی قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۴ تعداد دانلود : ۲۴۴
از گذشته تاکنون نحویان در پرداختن به وجوه اعرابی، دلالت های معنایی آن ها را مورد توجه قرار داده اند. در قرآن کریم که خود مهم ترین عامل تکوین و تکامل علم نحو بوده است، میان نقش های نحوی و دلالت های معنایی، پیوندی بسیار عمیق برقرار است، به گونه ای که در برخی آیات، نوعِ نقش مراد از یک واژه، بر دلالت معنایی آن تأثیر به سزایی می گذارد. منظور از وجوه اعرابی در زبان عربی این است که یک واژه با عنایت به جایگاهش در جمله، ممکن است چندین نقش متفاوت داشته باشد و هر نقش می تواند جمله را دست خوش تغییرات معنایی کند. این مقاله با تکیه بر شیوه توصیفی تحلیلی درصدد آن است که با به کارگیری علم نحو، به عنوان ابزاری قوی در جهت آشکار نمودن نقش های متفاوت کلمات و با تکیه بر شواهد و نمونه هایی از آیات سوره بقره، وجوه اعرابی مختلف و دلالت های معنایی آن ها را در قرآن کریم بررسی نماید. نتایج این پژوهش نشان می دهد که مهم ترین علل وجودِ وجوهِ اعرابی قرآن که سبب توسع و یا دگرگونی معنی آیات می گردد؛ عدم قطعیت اعراب واژه و جمله، مبهم بودن نوع ساختار صرفی کلمه، اشتراک چند نقش در یک علامت اعرابی و محل های وقف در قرآن است.
۹.

بنیة القصیدة فی شعر جارالله الزمخشری؛ دراسة تحلیلیة(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال پنجم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۸

کلید واژه ها: الزمخشری البنیة القصیدة المقدمة وحدة الموضوع

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب کلیات ادباء
تعداد بازدید : ۹۴۰ تعداد دانلود : ۲۴۴۵
القصیدة فی الأدب العربی منذ العصر الجاهلی لها بنیتها الخاصة وجعل الشعراء والنقاد هذه البنیة المحددة قوام أعمالهم. والقصیدة العربیة تتشکل من عدة أقسام وکل قسم مقدمة للقسم التالی؛ فالبیت الأول فی القصیدة یسمى المطلع وفی معظم الأحیان یأتی بعد المطلع التشبیب (ذکر أیام الشباب) أو النسیب والتخلص (انتقال الشاعر من الغزل الى الغرض الرئیس للقصیدة) ثم الغرض الرئیس (المدح، والفخر، والرثاء، و..) والمقطع (الدعاء، وطلب الخلود للشخص الذی نظم الشعر من أجله). وهذه الأقسام غالبا ما التزم بها الشعراء الأقدمون وألزم النقاد بها الشعراء المتأخرین، علی أن یعدلوا بینها ولا یخرجوا علیها. یعتبر جارالله الزمخشری واحدا منهم. إن هذه الدراسة تعالج حیاة الزمخشری وأغراضه الشعریة کما تتطرق إلی بنیة القصائد والأسالیب التی یستخدمها هذا الشاعر فی افتتاح قصائده للوصول إلی الغرض المنشود وتحقیق ما کان یأمله ویرجوه فی قصیدته، والربط بین ذلک الافتتاح والغرض الذی یهدف إلی تحقیقه وحسن ختامه وأخیرا یدرس المقال القصائد ذوات الموضوع الواحد أو الموضوعات المتعددة مرکزا علی اتباع الشاعر بنیة القصیدة العربیة الجاهلیة ومحافظته علیها.
۱۰.

مقایسه دو ترجمه فارسی نصرالله منشی و محمد بخاری از کلیله ودمنه عربی ابن مُقَفَّع با تکیه بر نظریه ترجمه یوجین نایدا (موردکاوی: باب زاهد و راسو)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال دهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۲ 327 - 354

کلید واژه ها: کلیله ودمنه ابن مقفع نصرالله منشی محمد بن عبدالله بخاری ترجمه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۲ تعداد دانلود : ۳۸۰
کتاب کلیله ودمنه را برزویه طبیب به پهلوی و دو سده بعد ابن مُقَفَّع به عربی برگرداند. بعدها در سده ششم هجری به دلیل از بین رفتن اصل پهلوی، همین ترجمه عربی اساس کار ترجمه مترجمانی چون نصرالله منشی و محمد بن عبدالله بخاری قرار گرفت. این مقاله درصدد است که با تکیه بر شیوه وصفی- تحلیلی و براساس نظریه یوجین نایدا در زمینه ترجمه، شباهت ها و تفاوت های دو ترجمه مذکور را با تکیه بر باب «زاهد و راسو» بررسی و میزان انطباق این ترجمه ها را با نظریه مذکور واکاوی کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد هر دو مترجم با فاصله گرفتن از ترجمه لفظ به لفظ که در آن زمان بسیار معمول بوده با تکیه بر مهارت سخنوری و ایجاد برخی تعدیلات، خواننده را غرق گفتمان داستان کرده اند؛ اما نصرالله منشی دغدغه بیشتری در زمینه ایجاد تأثیر و انتقال پیام اصلی متن به مخاطب داشته است. بنابراین، تعدیلات بیشتری در ترجمه ایجاد کرده و در این راه آیات قرآنی، احادیث، اشعار و امثال عربی را به متن ترجمه خود افزوده و به خصوصیات ترجمه پویا در نظریه نایدا نزدیک تر شده است. این در حالی است که بخاری که بنا بر دستور شاه -مخاطب ترجمه وی- مأمور پایبند ماندن به متن اصلی بوده با باقی ماندن در حصار جزئیات و چارچوب داستان ها به ویژگی های ترجمه صوری نایدا متمایل است؛ او نیز گاه به خاطر تفاوت های بینازبانی و بینافرهنگی، تغییرات اندکی در متن ترجمه ایجاد می کند که بسامد و میزان این تغییرات در مقایسه با ترجمه منشی بسیار اندک است.
۱۱.

السیاق وأثره فی تأصیل نظریة التصویر الفنّی؛ دلالة المفردة القرآنیة نموذجاً(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اضاءات نقدیه سال هفتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۸

کلید واژه ها: القرآن الکریم التصویر الفنی الدلالة السیاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱ تعداد دانلود : ۴۵۲
تجلّت فکرة التصویر الفنّی فی النقد العربی المعاصر کمحاولة لعرض نظریة أدبیة أصیلة ترجع أصولها إلی دراسات وبحوث إسلامیة وعربیة قدیمة. وبالرغم من أصالة الفکرة وعلمیة النظریة فإنّ الباحث الإسلامیّ والعربیّ قلمّا یتنبّه إلی السیاق کمکوِّن أساسی للتصویرالفنّی ممّا یساعد علی إثبات الفکرة کنظریة أدبیة إسلامیة. وقد انطلق هذا البحث محاولاً لإثبات جزء أساسی من فکرة التصویر الفنّی؛ یتمثّل فی علاقة السیاق بآلیّات التصویر الأدبی وعناصره، وذلک من خلال إجراء دراسة فی لغة القرآن الکریم ومفرداته باعتبارها خیر مادّة توفّرت فیها مظاهر التصویر الفنّی وملامحه. وقد کشفت الدراسة عن علاقة تفاعلیِّة متواصلة بین الدلالة اللغویة للمفردة ودلالتها التصویریة التی ینتجها نظام متناسق من السیاق اللغوی وسیاق الموقف. وأنّ هذه العلاقة تقع فی تفاعل مستمر ینطلق من مرحلة توظیف الدلالة اللغویة للمفردة القرآنیة حتی تحویلها إلی دلالة تصویریة تنشأ عن دلالات ان زیاحیة، أو إیقاعیة، أو إیحائیة.
۱۲.

بینامتنی روایی در صحیفه سجادیه بر اساس نظریه ژرار ژنت

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال دوم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۵)

کلید واژه ها: امام سجاد (ع) صحیفه سجادیه بینامتنی ژرار زنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۸۳ تعداد دانلود : ۴۰۲
صحیفه سجادیه، درعین حالی که دارای متنی طولانی است، هیچگونه اختلال و تناقضی در آن راه ندارد و برخوردار از نظم و تألیفی بدیع همراه با فصاحت و بلاغت عالی و بدور از پراکندگی ساختاری و محتوایی است. صحیفه در حوزه لفظ و معنی تاثیرات فراوانی از متون روایی پیشین پذیرفته است، چنان که می توان گفت کلام حضرات معصومین (ع) در پیش از امام سجاد(ع) لفظاً و معناً، دستمایه سخن آن حضرت در بسیاری از دعاها بوده است. بر این اساس باید گفت که صحیفه از نظر بینامتنی، کتابی بسیار مهم و شاخص است. دو نوع بینامتنی: آشکار تعمدی و بینامتنی ضمنی که در تقسیم بندی ژرار ژنت مطرح شده است، وجه بارز تاثیر پذیری در این کتاب شریف است. در این پژوهش، همین امر که سخنان امام سجاد (ع) از حیث متن و معنا و شیوه گفتمان، متاثر از سخنان حضرات معصومین (ع) در پیش از خود می باشد، مورد بررسی قرار گرفته است.
۱۳.

دراسه روایه "لعبه النسیان" لمحمد براده فی ضوء نظریه سیغموند فروید النفسیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی السردانیة العربیة جلد ۲ الربیع و الصیف ۱۴۴۳ شماره ۲ (پیاپی ۴) 111-139

کلید واژه ها: الروایه النقد النفسی فروید لعبه النسیان محمد براده السردانیه العربیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۶ تعداد دانلود : ۲۰۱
الیوم أصبح النقد النفسی جزءا لا یتجزأ من الأدب. ولفهم النص الأدبی بشکل صحیح، یقتضی بالضروره، الحدیث عن الحالات النفسیه والوجدانیه للکاتب ویتم تحدیده فی سیاق کلمات وسلوک شخصیات الروایه لذلک، لفحص عقلیه الکاتب وحالاته النفسیه والروحیه، یجب علینا أن نفحص کیف یتم التعبیر عن أفعال وکلام الشخصیات خلال الروایه. من أشهر علماء النفس "سیغموند فروید" الذی یؤمن بوجود ثلاثه أقسام للجهاز النّفسی؛ هی الشّعور وما قبل الشعور واللاشعور. والقسم الثالث یحتوی على الدوافع الغریزیه البدائیه الجنسیه والعدوانیه؛ أی أنّ الحیاه النفسیه مکوّنه من الأنا، الهو، والأنا الأعلى وهو یلعب دوراً هاما فی تکوین حیاه الفرد. تعتبر روایه "لعبه النسیان" من أهم أعمال الکاتب محمد براده (1987م.) التی هی موضع دراستنا فی ضوء النقد النفسی حسب نظریه فروید- ومتمسکا بالمنهج الوصفی – التحلیلی. وقد أوحی بعض النتائج من خلال هذا البحث على أن یتحدث محمد براده فی روایته عن الألم والصراع النفسی بین الناس والمجتمع. الموضوع الرئیس للروایه هو حاله بعض أفراد الأسره النفسیه بعد وفاه والدتهم والمشاکل والمصاعب التی یواجهونها فی مجتمعهم. ونرى من خلال التحلیل النفسی أنّهم یعانون من الکآبه والحزن والصراع النفسی والحنین إلى الماضی. یعد الصراع النفسی والشعور بالنقص والنوستالوجیا والحب والأحلام من أهم الأغراض النفسیه فی الروایه ویصوّر الراوی حیاه شخصیات مجتمعه من خلال هذه الأغراض. توجد داخل الشخصیات العقد والأمراض والآلام بسبب مصائب الحیاه أو نتیجه ندم على خطاء یرتبکونهم.
۱۴.

الجمالیه فی الصحیفه السجادیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۲ سال ۱۴۲۶ شماره ۴ 73-84
تعداد بازدید : ۴۶۷ تعداد دانلود : ۵۲۰
إن الصحیفه السجادیّه المتداوله حالیاً، مشتمله علی أربعه وخمسین دعاء رواها عمید الرؤساء رضی الدین أبو منصور هبه الله ابن حامد الحلی.فمن المؤکد أنّ الموجود الآن فی ید المسلمین باسم «الصحیفه السّجادیّه» هو ما رواه الام زین العابدین علیه السلام ولایتطرق الیها اٌدنی شک وشبهه من ناحیه قیمتها واسنادها. «الصحیفه» کتاب تزکیه وتهذیبها، أما من الناحیه الأدبیه فإنّه یمتلک ناصیه أدب الدعاء والنجوی، وله منزله خاصه یتفرد بها وهو من أجمل النصوص الأدبیه الدینیه. لو طالعنا هذه «الصحیفه» بدقّه حتی نهایتها لأدرکنا أن الامام کلما استعمل التشبیه والکنایه ولغه المجاز والاستعاره استعملها فی لطف وجمال دون التکلف والتصنّع اللفظی. کلامه کالماء الجاری الّذی یسیل فی مجری لیّن مسترسل بألفاظ بدیعه جمیله مفعمه بالمعانی وتراکیب فصیحه ولم یکن یصدر من الامام تکلّفا والتماساً للصنعه قطّ بل نشأ عن موهبته واستعداده للفصاحه والبلاغه وعن ضمیره التقی السامی مستلهماً معانیه وصیاغه الفاظه من القرآن الّذی هو فوق قدر البشر.
۱۵.

تحلیل و ارزش یابی ملمّعات حافظ در سطوح بلاغی و زبانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: بلاغت کاربردی و نقد بلاغی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۸) 193 - 210

کلید واژه ها: آرایه های بلاغی تحلیل حافظ شعرملمّع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۴ تعداد دانلود : ۲۰۹
ملمّع دراصطلاح ادب، ازفنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (ملمّع دراصطلاح ادب، از فنون و ابداعات شعر فارسی وعبارت از این است که شاعر شعر خود را بطورتلفیقی، به دو زبان (غالباً فارسی وعربی) بسراید. نخستین شعرملمّع را ابوالحسن شهید بن حسین بلخی حکیم وشاعرمعاصر با رودکی (متوفای 329)سروده است. در دوره های بعد مولوی، سعدی، حافظ، خواجوی کرمانی وفخرالدین عراقی از کسانی هستند که دستی در شعر ملمّع داشته اند. ما درپژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی انجام می شود، درپی پاسخ به این پرسش هستیم که: صوَر بلاغی درملمّعات حافظ درچه سطحی از ارزش بلاغی است ؟ دراین پژوهش، پس از بررسی شعرهای عربی حافظ، مشخص شد که عناصربلاغی آنها، درعین حال که قابل مقایسه با شاعران نکته پرداز عرب نیست، خالی ازظرافت ها ودقایق رندانه زبانی هم نیست. ریختن الفاظ عربی درقالب ساختار ذهنی و زبانی فارسی درکنار آرایه های متعدد ادبی، عربیات حافظ را در ترازوی بلاغت سنگین می کند تا آنجا که می توان پاره ای از شعرهای عربی او را مانند شعر فارسیش زبانزد و درمواقع مختلف استفاده کرد.
۱۶.

النّزعه الحِکمیه فی الشّعرالجاهلی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۱۷ سال ۱۴۳۱ شماره ۴ 109-125
تعداد بازدید : ۴۲۷ تعداد دانلود : ۶۷۷
وردتِ الحکمه فی الذکر الحکیم فی عشرین آیه من آیاته الکریمه مُشاراً الیها بانّها فضل اللّه و منّته یؤتیها من یشاءُ من عباده ... و ما أعظم الحکمه حین تخرج من الشاعر الّذی یجمع بین ملکه الشعر و بین نعمه الإیمان فحینئذٍ لشعره أثر السحر. و الحکمه کما قال الرسول (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) ضالّه المؤمن ؛ أمّا دراستنا هذه حول «الحکمه فی الأدب الجاهلیّ» تدور حول ما جادت به قریحه الشعراء من الأشعار فی مضمارالحکمه و فضائل أهل الجاهلیه و مثلهم العُلیا، کما اعترفنا فیها بمثالب العصرالجاهلی و بما اتّصف به أهل الجاهلیه من السّفه والغلظه والإنقیاد وراءَ الأهواء و مشیرینَ إلی أنّ الحکمه آنذاک کانت ولیده التجربه المفیده و البصیره المستنیره و الخیال الصافی و الصوره المنتزعه بما یحیط بالشعراء مع سهوله المعنی و جزاله اللّفظ و متانه السبک.
۱۷.

الجمل المصدّره ب "کان" وأخواتها اسمیه أم فعلیه؟ نظراً إلى دلالاتها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 1 - 12

کلید واژه ها: کان وأخواتها الدلاله الجمله الاسمیه الجمله الفعلیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۱ تعداد دانلود : ۲۸۳
تنقسم الجمله فی اللغه العربیه اعتماداً على صدرها الأصیل إلى الاسمیه والفعلیه، أما الجمله الاسمیه فهی التی یتصدّرها اسم بالأصاله؛ وفی المقابل لها الجمله الفعلیه، وهی التی یتصدّرها فعل بالأصاله. ولکلّ واحد منهما دلاله خاصه. بما أنّ "کان" وأخواتها تلعب دوراً هاماً فی اللغه العربیه من جهه الاستخدام، فقد تطرّقنا إلى دراسه الجمل المصدّره بها؛ لنبیّن هل هذه الجمل اسمیه أم فعلیه؟ فاسمیه هذه الجمل أو فعلیتها من القضایا المهمه التی تجب معرفتها، ولا سیّما بعد أن وجدنا بعض النحویین یعُدّونها اسمیه، کما هو الحال فی الکتب النحویه التعلیمیه المعاصره. فأهمیتها مِن أهمیه إعراب الجمل نفسه؛ إذ یحتلّ مکانه مرموقه ودرجه عالیه فی اللغه العربیه، کما تبرز أهمیتها أیضاً فی تقدیم المنهج العلمی المدقّق لإعراب "کان" وأخواتها. بناءً على ما تقدّم، یهدف هذا المقال إلى تبیین الرأى السدید الراجح فی هذا المجال، کما یهدف الى کشف اللبس الذی حصل من جرّاء ذلک، ویقدّم منهجاً علمیا ینبغی أن یُتبَع فی إعراب الجمل المصدّره ب "کان" وأخواتها. ولقد بذلنا جلَّ جهودنا فی إثبات أنّ المیزان فی انقسام الجمله إلى الاسمیه أو الفعلیه هو صدرها، معتمدین على آراء النحاه، ومبدئین الرأى فی هذه المسأله، بالاستناد إلى الأدله والشواهد المعتبره. فانکشف لنا من خلال البحث أنّ الجمل المصدّره ب "کان" وأخواتها فعلیه، لا اسمیه لعدّه أسباب، أهمّها: قبولها علامات الأفعال، ووجود الإسناد المعنوی، ووقوعها بعد أدوات الشرط، ومسأله السهوله فی التعلیم ودلاله النسخ. وسنشیر إلى ذلک کلّه فی هذا المقال بصوره تفصیلیه.
۱۸.

نقد و بررسی برگردان های بلاغی در ترجمه عربی شعر حافظ از صلاح الصّاوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال نهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۵ 10.22126/jccl.2019.3470.1884

کلید واژه ها: ادبیات تطبیقی ترجمه عربی شعر حافظ برگردان های بلاغی صلاح الصاوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۸ تعداد دانلود : ۴۵۱
بی شک هرکدام از ترجمه های عربی شعر حافظ، نکات مثبت و منفی متعدّدی دارد که در مطالعات تطبیقی ادب فارسی و عربی، موضوع قابل ملاحظه ای است. در عین حال، هرکدام از این ترجمه ها، ارزش خاصّ خود را دارد و در جای خود، شایان احترام است؛ امّا با توجّه به دشواری های ترجمه، به ویژه در شعر، اینک این پرسش پیش روی ماست که آیا ترجمه های عربی، ازجمله ترجمه صلاح الصّاوی توانسته است از عهده انتقال ظرافت های زبانی و ژرفای معانی شعر حافظ برآید. در نوشتار پیش رو که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است، در پی پاسخ به پرسش یادشده، نمونه هایی از شعر حافظ در ترجمه «الصّاوی» به مثابه جامعه آماری بررسی شد. ازآنجاکه الصّاوی حدود سه دهه در ایران زندگی کرده و با شخصیّت های علمی ایرانی همکاری داشته است، پیش فرض این بود که وی از آشنایی کافی با زبان فارسی برخوردار بوده و توانسته است ترجمه کم نقص و برابری را انجام دهد؛ امّا با این پژوهش، مشخّص شد که الصّاوی با اینکه تمام تلاش خود را در انجام ترجمه شعر حافظ به بهترین شکل آن مبذول داشته است، در بازتاب دقیق عناصر بلاغی و تصویرهای خیال انگیز آن ناتوان بوده و نتوانسته است حقّ مطلب را به خوبی ادا کند.
۱۹.

ساختار شناسی تطبیقی «اضافه» و کارکردآن در دستور زبان عربی و فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: کاوش نامه ادبیات تطبیقی سال دوازدهم بهار ۱۴۰۱ شماره ۴۵ 123 - 139

کلید واژه ها: اضافه دستور زبان زبان عربی زبان فارسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۵ تعداد دانلود : ۱۴۳
«اضافه» در زبان، عبارت است از اسناد یک اسم به اسم دیگر به قصد فایده ای همچون تعریف، تخصیص، تخفیف و توضیحات مختلف دیگری که حسب نیاز لفظ مضاف، پدید می آید. در ترکیب اضافی، اسم دوم را متمّم اسم اول دانسته اند و براساس نیازی که در لفظ نخست وجود دارد، فایده و حتّی نوع اضافه مشخّص می شود. این فایده در زبان عربی زیر عنوان های «تعریف»، «تخصیص»، «تخفیف» و «فرار از قُبح» مطرح شده است؛ امّا در زبان فارسی، با عنوان کلّی «متمّم» از آن سخن رفته است که به انواع مختلفی تقسیم می شود. بی شک، ترکیب های اضافی، صرف نظر از نوع آن ها، نقش مهمّی ازلحاظ معنی سازی در جملات دارند و کمترین کوتاهی در درک رابطه دوطرف اضافه و نقش معنی سازی آن ها در ساختار کلّی عبارت، در فهم و درک معنا اختلال جدّی ایجاد می کند. نوشتار پیش رو که به روش تحلیلی - توصیفی انجام پذیرفته و انواع ترکیب های اضافی را در زبان عربی و فارسی بررسی کرده است، روشن ساخته که ترکیب های اضافی در هردو زبان فارسی و عربی، با همه تفاوت هایی که ازنظر تعریف و مصداق دارند، در بسیاری جنبه ها باهم مشترک هستند و کارکردی مشابه دارند؛ همچنین در پژوهش حاضر روشن شد که در برخی موارد از مباحث نظری، اضافه در فارسی متأثّر از زبان عربی بوده است.
۲۰.

تطور النقد عند طه حسین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال نهم پاییز ۱۳۹۶ شماره ۳۵ 91 - 101

کلید واژه ها: النقد طه حسین الأدب التطور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۹۶
إن الأدب العالمی فی القرن التاسع عشر شهد تطوراً عظیماً وتشعبت مذاهبه تشعباً کثیراً وظهرت مدارس أدبیه متعدده وأصبح أدباء العرب ینتسبون إلی مدارس أدبیه مختلفه. أما فی عالم النقد، فقد تأثر بها النقد الأدبی العربی الحدیث وأصبح نقاد العرب یتأثرون بالمذاهب النقدیه الغربیه فی آثارهم. إنقسم النقاد العرب فی مطلع القرن العشرین، الی مذهبین رئیسیین فی النقد الأدبی یمثلون هاتین المدرستین: المدرسه القدیمه التی تعنی بالنقد اللغوی والمدرسه الحدیثه التی تعنی بالتجربه الشعریه والصیاغه الفنیه. من رواد هذه المدرسه الأخیره طه حسین . قد لعب طه حسین دوراً عظیماً فی الحیاه الثقافیه المصریه منذ بدایه القرن العشرین، حیث بدأ بمناقشه قضایا فکریه وحضاریه وسیاسیه برؤیه جدیده تعتمد منهجاً عقلانیاً، وخاض معارک عدیده مع معاصریه تهدف إلی الإصلاح فی جوانب متعدده من الحیاه المصریه وإن دراسه حیاه طه حسین تبیّن لکل دارس أو قاری، أن نشاطاته العلمیه قد بدأت بالفعل بالنقد الأدبی بما أبدی من آراء نقدیه حدیثه وبما ألّف من کتب نقدیه شهیره أسهمت فی نشأه مدرسه نقدیه حدیثه فی الأدب العربی. فی هذه الدراسه نسعی أن ندرس النقد وتطوره فی حیاه هذا الأدیب.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان