عبدالله فرهی

عبدالله فرهی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۲ مورد از کل ۱۲ مورد.
۱.

جهان شناسی ابویوسف یعقوب بن اسحاق کِندی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهان شناسی حرکت طبع عناصر چهارگانه ابویوسف یعقوب بن اسحاق کندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۷۴۶ تعداد دانلود : ۹۸۱
کِندی نخستین محصول مهمّ دوران گذار از کلام به فلسفه بود که با اتّکا به آثار مکتب ارسطویی تلاش کرد جهان شناسی قابل دفاعی در برابر اندیشه های وارداتی به عالَم اسلام عرضه کند. او فلسفه ی اولی را اشرف علوم به شمار می آورد و علوم مبتنی بر برهان را مفید یقین می دانست.کِندیبا بهره گیری از مفهوم «ابداع» در تبیین آغاز آفرینش، به نظریّه ی خلق از عدم، تناهی حرکت، متناهی بودن زمان و مکان و در نتیجه، حدوث عالَم و ماسوی الله اعتقاد داشت. به باور وی، دو نوع حرکت انتقالی وجود داشت: دَوَرانی و مستقیم؛ او حرکت افلاک را از نوع اوّل و حرکت عناصر اربعه را از نوع دوّم می دانست. نظریّه ی عناصر چهارگانه در منظومه ی فکری کِندی، به ویژه در میان علوم طبیعی، از جایگاه خاصی برخوردار بود.این نظریّه نه تنها در علوم طبیعیاز محوریّت خاصّی برخوردار بود، بلکه کِندی حتّی سعی کرد آن را به علوم تعلیمی هم تسرّی دهد و میان این عناصر و موسیقی هم ارتباط برقرار کند. او همین محوریّت عناصر و ویژگی های آنها را در نورشناسی هم حفظ کرد و وجود عنصر غیرشفّاف و کدر خاک را موجب وجود رنگ های مختلف در عالَم طبیعت دانست. او تمایل عناصر از خاک و آب گرفته تا جرم اقصی را به کره (کامل ترین شکل) می دانست و جهان را کروی شکل تصوّر می کرد که کره ی زمین در وسط آن جای داشت، فلک ثوابت در این کیهان شناسی آخرین افلاک بود و ورای آن هیچ چیز وجود نداشت.
۲.

تاریخ‌نگاری نو، در مصر

کلید واژه ها: تاریخ‏نگاری مصر مورخ مورخ حرفه‌ای رفاعة الطهطاوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۳۹
دکتر مصطفی عبدالغنی در این نوشتار به نقل از دکتر عبدالخالق‌لاشین وضع تاریخ‏نگاری مصر را در این روزگار، در سه دوره برمی‌رسد. دوره نخست (1835-1919) با ظهور رفاعةالطهطاوی و شاگردان وی آغاز می‏شود. دوره دوم (1919-1960) را با آمدن «مورخ متخصص و حرفه‏ای»، از دوره پیشین می‌توان بازشناخت و دوره سوم، هنگامه گسترش شتابنده علوم و تأثیرگذاری آنها در یک‌دیگر است.
۳.

نقش مارونی ها در سهم بندی قدرتِ مسلمانان و مسیحیان در لبنان عصر عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسلام و مسیحیت لبنان مارونی ها عثمانی معنی ها شهابی ها نظام قائم مقامیه نظام متصرفیه استعمار فرانسه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۱۷ تعداد دانلود : ۷۶۹
تعامل مسلمانان و مسیحیان یکی از جنبه های مهم فرهنگ و تمدن اسلامی بوده است. مارونی ها از گروه های مسیحی هستند که حضور آنها در حوزه شرقی مدیترانه تا امروز واجد اهمیت و تأثیر بوده است. آن ها باجدایی از کلیسای ارتدوکس ضمن فتوحات مسلمانان، مدت طولانی در انزوا بسر می بردند؛ با حمایت مسیحیت کاتولیک و امرای دست نشانده عثمانی در لبنان از دوره معَنیها توانستند وارد قدرت شوند. والیان عثمانی، جهت حفظ موازنه و جلب حمایت دُوَل اروپایی سعی در حمایت مارونیها داشتند. آغاز عصر تنظیمات در عثمانی به استقلال طلبی آنان شتاب بیشتری بخشید. بسط قدرت محمدعلی پاشا در مصر و احساسات استقلال طلبانه موجب شد تا عثمانیها و انگلیسیها سعی کنند از طریق دروزیها جلوی جدایی طلبی مارونیها را بگیرند. بنابراین در عصر قائم مقامیه از دروزیها در برابر مارونیها حمایت کردند، که با دخالت فرانسه منجر به نظام متصرفیه با حاکمی مسیحی منصوب شده از سوی باب عالی شد. مارونیها میخواستند همچنان به بسط قدرت و نفوذ خود در لبنان بپردازند. امپراتوری عثمانیِ پس از جنگ جهانی اول به ناچار لبنان را به فرانسه واگذار کرد. بدین ترتیب، لبنان مستعمره حامی قدیمی مارونیها یعنی فرانسه شد و از امپراتوری عثمانی جدا گردید؛ با وجود این در ادامه آرزوی فرانسه در ایجاد کشوری مسیحی و دست نشانده در خاورمیانه محقق نشد. در مقاله حاضر ریشه های ترکیب سیاسی لبنان و زمینه های تاریخی سهمگیری مسلمانان ومسیحیان از قدرت، در این کشور مورد تحلیل و ارزیابی قرار می گیرد.
۷.

ورود مسلمانان به آمریکا؛ بازخوانی یک دیدگاه(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۸ تعداد دانلود : ۷۸۶
تصور رایج این است که قاره آمریکا به دنبال سفر دریایی کریستف کلمب و با حمایت پادشاه اسپانیا در سال 1492 م. کشف شد ولی به تازگی مدارک، شواهد و مستنداتی درباره ارتباط سایر ملت ها با این قاره پیدا شده است که این تصور شایع را با تردیدهایی جدی مواجه می کند. پاسخ این پرسش که آیا ملل مسلمان، موفق به برقراری چنین ارتباطی شدند یا نه؟ محور اصلی مقاله حاضر را تشکیل می دهد براساس یافته­های فؤاد سزگین در پاسخ به فردی به نام گوین منزیز با توجه به توان علمی مسلمانان در محاسبه دقیق طول و عرض جغرافیایی و برخی شواهد موجود در منابع تاریخی، باید منشأ نقشه هایی هم چون نقشه های فرا مائورو، کانگنیدو، دوم پدرو، پیری رئیس، کانتینو، والدسیمولر، دلاکوسا، بهایم و اطلس جاوه ای را در جهان اسلام جست وجو کرد، نه در چین. بنابراین می­توان گفت که مسلمانان در ارتباط با این دنیای جدید پیش گام بوده اند.
۹.

نمودارهای جهان نگارانه در اسلام(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جهان شناسی جهان نگاری نمودارهای فلسفی و علمی نمودارهای گنوسی و عرفانی نمودارهای دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۶۴ تعداد دانلود : ۵۶۴
نویسنده در ابتدا اشاره ای به بحث مهم جهان شناسی در اسلام نموده و آن را از منظر دو منبع مهم اسلام یعنی قرآن و سنت، به شکلی مختصر مورد واکاوی قرار داده، و در ادامه به شناخت نمودارهای جهان نگارانه در اسلام، با توجه به سه سنت فکری فلسفی علمی، گنوسی و عرفانی پرداخته است. نویسنده رشد و تبلور گرایشهای کلامی را در عدم به وجود آمدن یک سنت مجزای مبتنی بر تأملات جهان شناسانه دینی در اسلام مؤثر دانسته و به تأثیر یونان، هند و ایران در ظهور این سه سنت فکری اشاره کرده است؛ از جمله مهم ترین مواد تأثیرگذار بر شکل گیری نمودارهای جهان نگارانه در درون این سه سنت فکری، می توان به تأثیر جهان شناسیهای ارسطویی و بطلمیوسی بر نظامهای کلامی و فلسفی، نظام هفت اقلیم بر جغرافیای اسلامی و آموزه های نوافلاطونی بر حکمت گنوسی و عرفانی اشاره کرد. در ضمن، این نمودارهای جهان نگارانه نیز شامل طرحهایی درهم تنیده از افلاک سیاره ای، افلاک تحت قمر عناصر چهارگانه، بروج دوازده گانه، جهات اصلی چهارگانه، جهان معدنی و حتی اعضای اصلی بدن انسان می شدند. نویسنده با توجه به گستره وسیع نمودارهای جهان نگارانه در نُسَخ خطی برجای مانده، دست به گزینش زده و تنها شماری از این نمودارها را براساس سه سنت مذکور، مورد مطالعه و بررسی قرار داده است. این نمودارها متعلّق و یا منتسب به علما و دانشمندانی از هردو مذهب شیعه و سنی و با مشربهای فکری متنوّع هستند که از جمله این شخصیتها می توان به این افراد اشاره کرد: جابر بن حیّان، اخوان الصفا، ابویعقوب سجستانی، ابوریحان بیرونی، ناصرخسرو، حامدی، حمیدالدین کرمانی، ابن عربی، سید حیدر آملی و ابراهیم حقّی.
۱۱.

مفاتیح العلوم، کهن ترین فرهنگ اصطلاحات علوم به عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: مفاتیح العلوم ابوعبدالله خوارزمی فرهنگ اصطلاحات واژگان دخیله العین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۵۸
کتاب مفاتیح العلوم (کلیدهای دانش ها) یکی از کهن ترین فرهنگ های به جای مانده اصطلاحات علوم به عربی و متأثر از کتاب العین فراهیدی است، که به تسامح، ازجمله کهن ترین دانشنامه های جهان اسلام نیز شمرده شده است. نویسنده این کتاب، یعنی ابوعبدالله خوارزمی کتاب خود را به نام ابوالحسین عبیدالله بن احمد عتبی، وزیر نوح بن منصور سامانی، فراهم آورده است. مفاتیح العلوم در دو مقاله و پانزده باب و نود و سه فصل برای نخستین بار توسط فان فلوتن در لیدن هلند به چاپ رسید که مقاله اول آن شامل علوم شریعت و علوم عربی مرتبط با آن و مقاله دوم آن شامل علوم مردم غیر عرب می باشد. ما در این مقاله برای نخستین بار به منابع و مآخذ خوارزمی و به ویژه العین خلیل بن احمد فراهیدی به دقت توجه کرده و در ضمن، نام افراد و کتاب های مورد استناد خوارزمی را از کتاب مفاتیح العلوم استخراج کرده ایم. این کتاب از نظر زبان شناختی هم دارای ارزش بسیار زیادی است. چراکه با توجه به واژگان دخیله و کاربرد آنها در هر علمی می توان میزان تأثیرگذاری تمدن های دیگر بر تمدن اسلامی را در علوم مختلف مورد سنجش و ارزیابی قرار داد؛ واژگانی که از زبان هایی چون فارسی، یونانی، لاتین، خوارزمی، ترکی، مروی، سریانی و هندی به عاریت گرفته شده و به کتاب مفاتیح العلوم راه یافته است. لذا در این مقاله شماری از واژگان دخیله مورد استناد خود خوارزمی هم از کتاب مفاتیح العلوم استخراج شده است. در ضمن، در این مقاله به سیر مطالعاتی انجام شده درباره این کتاب در غرب، به ویژه مستشرقان آلمانی، و نیز محققان عرب نیز توجه خاص صورت گرفته است.
۱۲.

تأملی بر تاریخ نگری مورخان افغانستانی در سه سده اخیر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ نگاری تاریخ نگری افغانستان معاصر ملی گرایی افغانستان تاریخی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۸ تعداد دانلود : ۲۲۳
نگارندگان این مقاله در پی شناخت تاریخ نگری مورخان افغانستانی سده های هجدهم، نوزدهم و بیستم میلادی بوده اند و آنچه از این پژوهش به دست آمده، نشان می دهد که در تاریخ نگری مورخانی چون محمود الحسینی، شکارپوری، خالص، نوری و ریاضی نوعی تقدیرگرایی، جبر تاریخی و تقدس گرایی وجود دارد. همچنین این مورخان به رخدادها و وقایع تاریخی عمدتاً نگاهی اسطوره ای، قومی و نخبه گرا دارند. مورخانی چون علوی، خالص، خوافی و ریاضی بر فایده مندی، عبرت آموزی و بصیرت افزایی تاریخ تأکید داشته اند. البته با گذر از فیض محمدکاتب به عنوان یک نقطه عطف مهم در دگرگونی نحوه نگرش مورخان به تاریخ، به مورخان سده بیستم میلادی می رسیم که از غبار، کهزاد، حبیبی و کاکر گرفته تا عطایی، فرهنگ و سیستانی، تاریخ نگری شان بیشتر متأثر از ملی گرایی بوده و برای افغانستان تاریخ پنج هزارساله همراه با نژاد آریایی را قائل شده و براساس همین نگرش، دوره های مختلف آریانا، خراسان و افغانستان معاصر را برای تاریخ افغانستان مشخص کرده اند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان