ابراهیم خرم نژاد

تأثیر رسانه بر فرد و جامعه از قدیمی ترین مطالعات حوزه ارتباطات است و نظریات متعددی در این خصوص مطرح شده است. اکثر این نظریات اولیه بر پایه تغییر نگرش و عقاید مخاطب به عنوان تأثیر رسانه، بنا شده اند بدون آنکه به این نکته توجه کنند که اصولاً تغییر نگرش و یا تغییر عقاید چه ارتباطی به تغییر رفتار دارد.  در قرن حاضر مفهومی به نام بدیهیات اجتماعی رواج یافت که به گونه ای مبنای عمل خودآگاه و ناخودآگاه جامعه را تعریف می نماید. این مقاله با بررسی مفهوم بدیهیات اجتماعی و تطبیق آن با دو مدل کلاسیک ارتباطات، سعی دارد سازوکار این تأثیر متعامل را بررسی نماید. از سوی دیگر با بررسی نظریات همگرا در حوزه های علوم تربیتی، یادگیری و روان شناسی رشد و بررسی مدل های ارتباطی رایلی و مالتزکه و ساده سازی و تطبیق آن با نظریات ذکرشده، اصلاحاتی را به ویژه در مدل رایلی پیشنهاد می دهد. در انتهای مقاله مدلی برمبنای مدل رایلی ارائه شده است که از زاویه نگاه بدیهیات فرهنگی و اجتماعی به فرایند ارتباطات نگریسته و سعی در تحلیل آن دارد. در این مدل، سعی شده این موضوع توضیح داده شود که رسانه ها چگونه بر لایه های عمیق مفاهیم در یک جامعه تأثیر گذاشته و آنها را تغییر می دهند و درنهایت نمونه هایی از تحلیل توسط این مدل ارائه و جنبه های کارآیی آن ذکر شده است. 

هدف این پژوهش، فهم دیدگاه کارشناسان در مورد روش های انتقال مفاهیم فرهنگی و اجتماعی از طریق پویانمایی است. دلیل اصلی توجه به این امر، استراتژیک بودن ژانر پویانمایی برای کودکان است؛ ژانری که می تواند به عنوان جزئی از فرآیند رشد کودک و وسیله نهادینه شدن انواع مفاهیم اجتماعی و فرهنگی موردنیاز وی در طول زمان رشد به حساب آید. از این رو مفاهیم منتقله و روش های نهادینه شدن صحیح مفاهیم، برای استفاده از این ابزار در فرایند رشد کودک، اهمیت خواهد داشت. این پژوهش با استفاده از روش کیفی انجام شده و از طریق مصاحبه عمیق با کارشناسان، اطلاعات و داده ها جمع آوری گردیده است. همچنین، از روش مقایسه دائمی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. به منظور همگرایی مصاحبه ها و نیز نگاه عملی به موضوع، تأکید در مصاحبه ها بر نمونه ای ایرانی از تولیدات مرکز صبا با نام «پهلوانان» بود؛ که به داستان هایی از زندگی پوریای ولی به عنوان یک اسطوره ایرانی می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که : «ساخت مفهوم توسط کودک به جای انتقال آن» ، «تقویت بازارهای جانبی (ایجادپیوست فرهنگی) به عنوان تحکیم کننده انتقال مفاهیم»، «تولید پویانماییهای صامت(بدون دیالوگ)»، «الگو پروری»،«توجه انتقال مفاهیم بر اساس مقتضای سنی کودک»، «انتقال مفاهیم در حاشیه به جای متن پیام»،«استفاده از روش یادگیری پنهان»،« اصالت داستان زیبا و متناسب با مفهوم در نوشتن فیلم نامه»، از مهم ترین روش های انتقال مفاهیم فرهنگی و اجتماعی از طریق پویانمایی است.

فناوری ها جزء جدانشدنی زندگی امروزی ما هستند. زندگی انسان دراین فضا وابسته به تحلیل فرهنگی او از این پدیده است و این تحلیل نیز برخواسته از فهم فرهنگی فناوری. متن حاضر مروری است بر گفتمان ها و نظریات مهم و جریانات تاثیرگذار در این حوزه. نقد و بررسی گفتمان جبرگرایی و تامل در ابعاد آن اولین بخش متن را تشکیل میدهد و با مرور گفتمان برساخت گرایی، نگاه مقابل جبرگرایی را موردبررسی قرار خواهیم داد. سپس از منظر تن زدودگی و تن یافتگی به عنوان انسان شناسی فناوری به شبکه های اجتماعی و فناوری های شبکه ای خواهیم نگریست. پس ازآن نظریه مشهور و میان رشته ای شبکه کنشگران را به عنوان پدیدارشناسی فناوری جدید مطرح نموده و درنهایت نظریات انتقادی فینبرگ را به عنوان نقد فلسفی بر ماهیت فناوری مرور خواهیم کرد.پس از هر فصل سعی شده است از منظر کاربردی و از زاویه نگاه بومی به تأمل درباره مطالب مطروحه پرداخته شود.. . . . . .