مهرداد عباسی

مهرداد عباسی

مدرک تحصیلی: استاد دانشگاه/ دانشگاه علوم تحقیقات

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۴ مورد.
۲.

مروری بر تاریخچه تفسیر و تفسیر نگاری(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهشهای قرآنی ۱۳۸۲ شماره ۳۵ و ۳۶ ویژه نامه قرآن و حقوق
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰۹۳
آندرو ریپین (Anndrew Rippin) از مشهور ترین قرآن پژوهان غربی معاصر و استاد تاریخ در دانشگاه ویکتوریا در کانادا است. وی مقالات چندی در قرآن پژوهی داشته و با برخی دائره المعارف های مشهور مانند EI و ER و EQ همکاری داشته است. ترجمه مقاله تفسیر وی را که در E2 (ویراست دوم دائره المعارف اسلام، جلد دهم، لیون، 2000) درج شده است، در پیش رو دارید. وی در این مقاله پس از بررسی اصطلاح تفسیر، به تلاشهای گوناگون برای دسته بندی تفاسیر بر حسب عناصر تأثیرگذار بر فرآیند تفسیری می پردازد، عناصری مانند علوم ادبی، فقه، کلام و تاریخ ، و در ادامه از توجه مفسران به منابع پیشین و آراس مفسران گذشته سخن می گوید. سپس تاریخ تفسیر را به چهار دوره : پیدایش، کلاسیک، بالندگی و معاصر تقسیم کرده ویژگیها و تفاسیر هر دوره را به گونه گذرا یادآور می شود. در این میان دوره معاصر به صورت گسترده تری معرفی شده است.
۳.

قرائتی نو از قرآن با ره یافتی زن محور بررسی دیدگاه های آمنه ودود در کتاب قرآن و زن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه زنان سال ششم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۳ (پیاپی ۱۳)

کلید واژه ها: حقوق زنان برابری جنسیتی فمینیسم اسلامی قرآن و زن آمنه ودود

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در اسلام
  2. حوزه‌های تخصصی مطالعات زنان زن در اسلام جایگاه زن
تعداد بازدید : ۲۴۴۱ تعداد دانلود : ۱۳۶۰
تأثیر جنسیت در فهم متون یکی از مباحثی است که در دهه های اخیر در حوزة فهم متون دینی مطرح شده است. با ورود دانش های فمینیستی، این نظریه حتی تا خوانش زنانة متون دینی و اسلامی پیش رفته است. آمنه ودود (Amina Wadud, 1952)، نومسلمان امریکاییِ افریقایی تبارِ، یکی از محققان فعال در این حوزه است که قرآن را کانون اصلی کارش قرار داده است. مقالة حاضر به بررسی دیدگاه های آمنه ودود در مهم ترین اثرش قرآن و زن اختصاص دارد. ودود در این اثر مدعی شده است آن چه تاکنون در سنت اسلامی در حق زنان اعمال می شده، چندان عادلانه نبوده و این امر بیش از هر چیز ناشی از این واقعیت بوده که تفاسیر قرآن یک سره به دست مردان نوشته شده و مطابق با فهم و نیازها و دغدغه های آنان سامان یافته است. در نتیجه، وی کوشیده است از طریق بازخوانی قرآن، مطابق با فهم و انتظارات زنان در دنیای جدید، به تفسیری نو از برخی مفاهیم و احکام اسلامی دربارة زنان دست یابد.
۱۲.

نظریه صرفه در کتاب الموضح سیدمرتضی پژوهشی درباره اهمیت، مبانی و روش اثبات آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تحقیقات علوم قرآن و حدیث سال پانزدهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴ (پیاپی ۴۰) 35 - 65

کلید واژه ها: اعجاز قرآن صرفه سیدمرتضی علم الهدی الموضح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۵۲ تعداد دانلود : ۵۷۴
اگرچه در اندیشه غالب در الهیات اسلامی، نظریه «صرفه» کمتر محل توجه بوده و به عنوان وجهی از وجوه اعجاز قرآن مقبولیت چندانی نیافته است، سیدمرتضی علم الهدی (د. 436)، عالم سرشناس امامی قرن چهارم و پنجم، از مدافعان جدّی این نظریه بوده و در کتاب الموضح عن جهه اعجاز القرآن (الصرفه) به تفصیل آن را اثبات کرده است. در پژوهش حاضر، که به بررسی ابعاد گوناگون این نظریه در الموضح سیدمرتضی اختصاص دارد، نشان داده شده است که سیدمرتضی، به عنوان یکی از مدافعان سرسخت این نظریه، برخلاف نقد مشهور بر معتقدان به صرفه، به هیچ روی منکر اصل اعجاز قرآن نیست و همچنین، به رغم برخی تلاش ها برای مبرّا کردن او از اعتقاد به صرفه، او در این کتاب به جد مدافع نظریه صرفه است، و این امر خود اهمیت و ضرورت بررسی علمی و دقیق این نظریه و این کتاب را نشان می دهد. در این پژوهش، رویکرد کلی عقل گرایانه سیدمرتضی و استدلال های مبسوط او تبیین شده و مبانی متفاوت او در بیان معجزه، تحدّی و معارضه معرفی شده است. همچنین روش کلی سیدمرتضی در اثبات نظریه صرفه، که ردّ دیگر وجوه پیشنهادشده از جانب عالمان مسلمان برای اعجاز قرآن است، به تفصیل شناسانده شده است.
۱۴.

تحلیل انتقادی دیدگاه برخی خاورشناسان درباره تفاوت چهره ابراهیم و اسماعیل در سور مکی و مدنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال دوم بهار ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیایی ۵) 97-118

کلید واژه ها: خاورشناسان مکی مدنی ابراهیم اسماعیل ذبیح

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۷ تعداد دانلود : ۵۲۱
با توجه به اهمیت حضرت ابراهیم ع به عنوان بنیان گذار سه دین توحیدی، خاورشناسان در آثار مختلف به جنبه های گوناگون زندگی این پیامبر پرداخته اند. نخستین بار اشپرنگر به تفاوت چهره ابراهیم در سور مکی و مدنی اشاره و رابطه ابراهیم با مکه را اسطوره خواند. هرخرونیه با الهام از وی این ایده را بسط داد و با بازسازی داستان ابراهیم در قرآن براساس توالی تاریخی، تحول تصویر ابراهیم در این سوره ها، به ویژه تأکید بر «مله ابراهیم»، «رابطه ابراهیم با بنای کعبه و مناسک حج»، «پیوند ابراهیم با اسماعیل و ماجرای قربانی» در سوره های مدنی را ترفندی سیاسی برای جلب نظر اهل مکه و معلول ناامیدی پیامبر از حمایت یهودیان مدینه دانست. در مناقشات جدی ودیرینه تعیین ذبیح با وجود شواهد قرآنی و عهدینی مبنی بر ذبیح بودن اسماعیل، دو نکته مهم برخاسته از تعالیم انبیاء در این داستان مورد توجه است: هدف اصلی در ماجرای قربانی، آزمایش نهایت فرمان برداری ابراهیم و فرزندش در امتثال اوامر الهی است و دیگری تأثیر این واقعه در ترمیم فرهنگ ناپسند قربانی انسان در ادوار کهن است. در این مقاله ضمن تبیین این نظریه ها و اشاره به تأثیرات آن در پژوهش های بعدی، به نقد آن خواهیم پرداخت
۱۵.

بازخوانی متن مقدس از منظر زنان: نفسیر آمنه ودود از قرآن

نویسنده: مترجم:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۴ فروردین و اردیبهشت ۱۳۹۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۳۹) 21 - 32

کلید واژه ها: عقاید آمنه ودود برابری زن و مرد در قرآن تفسیر قرآن از دیدگاه زنان تفسیر آمنه ودود از قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۳۵ تعداد دانلود : ۵۷۷
یکی از مهم ترین زمینه های پیدایش اندیشه برابری زن و مرد از نگاه اسلام، بازنگری در متون دینی بویژه قرآن بوده است. آمنه ودود یکی از پیشگامان این اندیشه است. ودود در حیات فکری و اجتماعی خود کوشیده تا اثبات کند از نگاه قرآن، مرد ذاتاً هیچ ترجیحی بر زن ندارد و جنسیت معیار رتبه بندی انسان ها نیست؛ اما به تصور او از آنجا که در طول تاریخ، تفاسیر قرآن یکسره به دست مردان و متأثر از ذهنیت مردسالارانه حاکم بر جوامع اسلامی نوشته شده اند، همواره دارای سوگیری های مردانه بوده اند. او حاصل بازخوانی اش از قرآن که حاوی مبانی و نتایج دیدگاه او درباره نگاه قرآن به زن و نقش و جایگاه اجتماعی اوست، در کتابی با نام قرآن و زن به زبان انگلیسی منتشر کرده است. نویسنده در مقاله حاضر به بیان زندگی نامه، شخصیت، اندیشه و آثار آمنه ودود پرداخته و کوشیده است تا آرای وی را در این کتاب و برخی مقالات دیگر تبیین نماید. این مقاله ترجمه ای، از کتاب نواندیشان مسلمان معاصر و قرآن انتخاب شده است.
۱۶.

رویکرد تاریخی نگری محمد عابد جابری در فهم قرآن؛ لوازم و دلالت ها(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: علوم قرآن و حدیث سال پنجاه و یکم پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۱۰۳ 113-134

کلید واژه ها: جابری فهم قرآن تفسیر تاریخی نگری بافت عصر نزول ترتیب نزول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۹۲ تعداد دانلود : ۴۸۲
محمد عابد جابری شخصیت نومعتزلی معاصر است که تأکید بر فهم قرآن با ارائه تفسیری نو و مناسب حال زمانه از قرآن در عین استفاده از روش های درون سنتی دارد. وی با استفاده از دستاوردهای جدید و توجه به زمینه های اجتماعی به متن قرآن پرداخته و و می کوشد تا فهم معاصر از قرآن را با نگرشی تاریخی به فهم زمان نزول قرآن پیوند دهد. در این پژوهش، دیدگاه جابری از منظر تاریخی نگری به قرآن مورد بررسی قرار گرفته و به تناسب از بافت عصر نزول و ترتیب نزول قرآن سخن به میان رفته است. جابری با تمایز مسئله تاریخی نگری خود قرآن و نقش تاریخی نگری در فهم آیات، از طریق اعتماد به بررسی فضا و ترتیب نزول به دنبال شناخت مخاطب آیات و درک اهداف بیان قرآن است تا نوعی روش شناسی را برای عصری کردن تفسیر، به معنای فهم همزمان قرآن معاصر با خود، و قرآن معاصر با ما فراهم سازد.
۱۷.

رهیافت ادبی به قرآن: پیشینه، نتایج و دشواری ها

نویسنده: مترجم:
منبع: آینه پژوهش سال ۲۴ مهر و آبان ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۱۴۲) 17 - 30

کلید واژه ها: هیافت ادبی به قرآن مکتب ادبی رساله دکتری خلف الله الفن القصصی فی القرآن الکریم تبیین ادبی نظریه اعجاز قرآن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۵ تعداد دانلود : ۳۹۳
در قرن بیستم میلادی در مصر جریانی نواندیشانه در مطالعات قرآنی سر برآورد که در نوشته های عربی و اروپایی با عناوینی چون «رهیافت ادبی» و «مکتب ادبی» شناخته می شود. در نوشته پیش رو، هدف اصلی نویسنده مقاله، بیان دشواری ها و معضلات پایبندی به لوازم چنین نگرشی به قرآن در جوامع اسلامی است. تحلیل مقاله حاضر مبتنی بر نزاعی است که در میانه قرن بیستم در مصر بر سر رساله دکتری محمد احمد خلف الله درگرفت. رساله خلف الله، الفن القصصی فی القرآن الکریم نام داشت و استاد راهنمای او امین خولی بود. محور اصلی مقاله ماهیت بحثی است که درون و بیرون دانشگاه حول این رساله شکل گرفت. موضوع بخش نخست مقاله، تبیین ادبی نظریه اعجاز قرآن در ادوار گذشته است. بخش دوم مقاله به رهیافت ادبی در دوره معاصر اختصاص دارد. بخش سوم آن، شامل بررسی پیش فرض ها و نتایج و عواقب نظریه خلف الله در پرتو بحث های مطرح شده در دو بخش نخست مقاله است. در نهایت، نویسنده بخش پایانی مقاله را به توصیف و تحلیل معضل رهیافت ادبی به قرآن در دوره معاصر اختصاص داده است.
۱۸.

واکاوی آثار مکتوب میرزا ابوالقاسم اردوبادی(1274 – 1333 ق) فقیه و قرآن پژوه: پیشنهادهای پژوهش محور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سفینه سال هفدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۶۵ «ویژه قرآن و حدیث»

کلید واژه ها: اردوبادی ابوالقاسم حوزه نجف قرآن پژوهی نسخه های خطی دفاع از حریم دین پیشنهاد پژوهش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۷۴ تعداد دانلود : ۳۸۴
میرزا ابوالقاسم اردوبادی از عالمان جامع الأطراف در نیمه اوّل قرن چهاردهم است که در اردوباد زاده شد و در تبریز و نجف دانش آموخت. از او در زمینه هایی مانند قرآن پژوهی، کلام، فقه و اصول نزدیک به پنجاه کتاب و رساله مفید برجای مانده که بیشتر این آثار، چاپ و منتشر نشده اند. از کتاب های مفصّلی مانند «سبیل الرّشاد» در فقه استدلالی تا رساله های مختصر در فقه و نیز کتاب های متنوعی در حریم دفاع از دین مانند شهاب مبین و الشهب الثاقبه، در میان این آثار دیده می شود. این تحقیق از نوع توصیفی بوده و به روش کتابخانه ای انجام شده است. بر اساس این تحقیق 62 درصد از آثار ایشان به زبان عربی، 35 درصد به فارسی و 3 درصد به زبان ترکی است. از نظر موضوع، فقه با 41 درصد بیشترین فراوانی و موضوعات قرآن، منطق و متفرّقه با فراوانی های کمتر از 10درصد، کمترین عناوین را به خود اختصاص داده اند. به لحاظ حجم تنها دو عنوان از آثار اردوبادی به دوره های مفصّل (بیش از یک جلد) اختصاص می یابد و آثار مختصر (کمتر از 50 برگ)، 49 درصد و متوسّط (یک مجلّد) 46 درصد است.
۱۹.

کارکرد خبرهای غیبی در آیات قرآن کریم و عهد عتیق(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تفسیری سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۱ 201-214

کلید واژه ها: خبرهای غیبی کارکرد خبرهای غیبی قرآن و عهدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۴۰ تعداد دانلود : ۳۹۱
خبرهای غیبی انبیاء از مفاهیم پرکاربرد در قرآن کریم و عهد عتیق است. مصادیق این اخبارِ پوشیده، مشمول حوادث سه حوزه: ماقبل عصر نبی، عصر نبی و وقایع آینده می شود و کارکردهای مهمی در دو سنّت دینی اسلام و یهودیت دارد. بررسی این کارکرد ها در منابع قرآن و عهد عتیق نقطه هدف این مقاله است. محققان نتایج حاصل از مقایسه تطبیقی را به صورت کارکردهای مشترک و اختصاصی در دو نوع هدایت گرا و اغواگرا تنظیم و ارائه داده اند. أهم کارکردهای مشترک هدایت گرا تحت عنوان های کارکرد های فردی اجتماعی، تبشیری تنذیری، اثباتی هدایتی، دنیوی اخروی، تنظیم گردیده و کارکردهای اغواگرا که به طور عام با اهداف فریب دادن، سحر، کسب مال و قدرت است، گزارش شده است. نقش اخبار غیبی در حوزه حکومت و اعجاز، کارکرد اختصاصی اخبار غیبی محسوب شده است.
۲۰.

مبانی و پیش فرض های فضل الرحمان در کتاب مضامین اصلی قرآن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآن و حدیث سال چهاردهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ (پیاپی ۲۸) 187 - 211

کلید واژه ها: فضل الرحمان مضامین اصلی قرآن تاریخ گرایی اخلاق گرایی تجددگرایی عینی گرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۶ تعداد دانلود : ۴۰۹
سخن از جاودانگی پیام قرآن در عین تطبیق با شرایط تاریخی عصر نزول برای قرآن پژوهان معاصر، جایگاه ویژه ای دارد. بر همین اساس، آراء و رویکردهای نواندیشان، محل منازعه بین اندیشمندان مسلمان و غیر مسلمان شده است. در این میان، فضلالرحمان فیلسوف و نواندیشی است که با اتکا به علوم فلسفه، فقه و کلام اسلامی در پی رفع تقابل اسلام و کارآمدی قرآن با دنیای مدرن بوده است. مضامین اصلی قرآن که به گزارش مضامین قرآن با رویکرد کل نگرانه با نگاهی نو اختصاص دارد، بی آن که سخنی از تفاسیر کلاسیک به میان آورد، از خود قرآن برای فهم قرآن بهره برده و از این رهگذر، روح اصلی قرآن «اخلاق قرآنی» را نشان داده است. لذا می توان گفت روش فضل الرحمان در فهم آیات، توجه به زمینه ی تاریخی نزول آیه و پیام منسجم آن است. پژوهش حاضر به دنبال این است که از طریق توصیفی – تحلیلی به این سؤال پاسخ دهد که مبانی فضل الرحمان در بیان برخی دیدگاه های اعتقادی و فقهی او در این کتاب چیست؟ در راستای پاسخ به این سؤال، دستاوردهای این پژوهش در چهار مبنای: تاریخ گرایی، اخلاق گرایی، تجددگرایی و عینی گرایی مورد بررسی و تبیین قرار گرفته است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان