رشید احمدی فر

پژوهش پیش رو با هدف اثربخشی آموزش خودمراقبتی در فضای مجازی به دانش آموزان بر ابعاد سلامتی (روانی، اجتماعی و جسمانی) و رضایت مندی از زندگی شخصی دانش آموزان مقطع متوسطه اول شهرستان بوکان طراحی و اجرا شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی و از نوع طرح پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مقطع اول متوسطه شهرستان بوکان در سال تحصیلی 1401-1400 بود که از میان آن ها، 72 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای با جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر کدام 36 نفر) قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه سلامت (Goldberg & Hillier, 1979) و مقیاس رضایت مندی از زندگی دانش آموزان(Hubener, 1994) گردآوری شد. تجزیه وتحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss26 صورت پذیرفت. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس تک متغیره، تفاوت معناداری میان گروه آزمایش و کنترل را در ابعاد سلامتی و رضایت مندی از زندگی شخصی نشان داد (01/0≥P) که این تفاوت ناشی از آموزش خودمراقبتی به دانش آموزان است. همچنین نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چندمتغیره نشان داد که اثربخشی آموزش خودمراقبتی در فضای مجازی بر ابعاد سلامتی، بیشترین تأثیر را بر سلامت روانی و کمترین تأثیر را بر سلامت اجتماعی داشته است. بر اساس یافته های پژوهش می توان از آموزش خودمراقبتی در فضای مجازی برای افزایش سلامت روانی، اجتماعی، جسمانی و رضایت مندی از زندگی شخصی دانش آموزان استفاده نمود. با توجه به نتایج پژوهش پیشنهاد می شود که دولت در حوزه آموزش خودمراقبتی دانش آموزان و افزایش سواد فضای مجازی افراد جامعه گام بردارد.

تأمل نظری این مقاله بر این گزاره اصلی بنیان نهاده شده است که ماهیت برنامه درسی در ایران به طورکل و برنامه درسی دانشگاهی به طورخاص، به عنوان یکی از عناصر اصلی میدان آموزش، ماهیتی نا مقتصد داشته است. روش پژوهش این مقاله کیفی و با استفاده از تکنیک دلفی شامل چهارده مصاحبه فردی و دو فوکوس گروپ با متخصصین حوزه تعلیم و تربیت از رشته های مختلف انجام شده است. چارچوب مفهومی این مقاله از نظریه میدان های بوردیو با تاکید بر میدان آموزش و نظریه دوگانه شکل_محتوای زیمل جهت آسیب شناسی نظام برنامه ریزی درسی در ایران است. نتایج پژوهش حاکی از «غیاب حق به زندگی» در این برنامه ها به عنوان مسئله ای آسیب زا، ازیک طرف، متأثر از فرایندهای تاریخی ناسازواره سنت و مدرنیته در جغرافیای فرهنگی و اجتماعی ایران و از سوی دیگر، مولود ساختارهای متمرکز، از بالا به پایین اقتصادی، سیاسی و فرهنگی حاکم بر جامعه است که زمینه ساز سلطه هژمونیک فرامیدان قدرت و سیاست بوده است.این امر باعث استثمار سایر میدان های اجتماعی ازجمله میدان آموزش و تعلیم و تربیت توسط فرامیدان های سیاست و قدرت شده است. تحلیل کیفی داده ها حاکی از فرودستی میدان آموزش در ایران و به تبع آن آسیب زا بودن برنامه درسی از مدرسه تا دانشگاه، نه تنها نسبتی مستقیم و هم افزا با بازی «شکل[1]» و «زندگی» در جامعه ایرانی داشته و دارد، بلکه نتیجه غیاب بازنمایی «فرامیدان زندگی» در میدان آموزش و به تبع آن نظام برنامه ریزی درسی است. نتیجه فرادستی هژمونیک فرامیدان قدرت و سیاست و استثمار «زیست-حیات میدان آموزش» و فقدان سیالیت نظام آموزشی، شاهد «پسماندگی» آموزش رسمی کشور از زندگی، «غیاب حق به زندگی» و در نتیجه ناکارآمدی روزافزون نهاد آموزش/دانشگاه در مواجهه با مسایل خود وجامعه شده است. [1] form

هدف از پژوهش حاضر، اثربخشی آموزش سبک زندگی متناسب با دوران کووید-19 (مبتنی بر مدل بزنف) بر سلامت روان و رعایت پروتکل های بهداشتی دانش آموزان بود. این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون – پس آزمون همراه با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمامی دانش آموزان پایه نهم دبیرستان ابن سینا در شهرستان بوکان در سال تحصیلی 1399-1400 بود. از میان آنها، 30 نفر به شیوه نمونه گیری به صورت در دسترس وارد پژوهش شدند و با جایگزینی تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر کدام 15 نفر) قرار گرفتند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ و هیلر (1979) و پرسشنامه محقق ساخته رعایت پروتکل های بهداشتی گردآوری شد. نتایج حاصل از تحلیل کواریانس چند متغیره، تفاوت معنادار میان گروه آزمایش و کنترل را در متغیر سلامت روان و زیرمؤلفه های آن و متغیر رعایت پروتکل های بهداشتی نشان داد (05/0 P< ). بر اساس یافته های پژوهش می توان از آموزش گروهی سبک زندگی مبتنی بر مدل بزنف برای افزایش سلامت روان و رعایت پروتکل های بهداشتی دانش آموزان در دوران همه گیری کووید-19 استفاده کرد.

وجود مشکلات اقتصادی و معیشتی فروان به دلایلی چون: نبود زیر ساخت صنعتی، توسعه نامتوزان، سیاست های اقتصادی ناکارآمد و نبود زمین های حاصلخیز باعث روی آوری زیادی از ساکنین روستاهای مناطق مرزی کردستان به تجارت مرزی خصوصاً در شکل کولبری شده است. این امر پیامدهای فرهنگی مختلفی از جهات منفی به بار آورده است. یکی از حوزه های فرهنگی که بشدت تحت تأثیر مراودات مرزی قرارگرفته، تحصیلات است. لذا معنا کاوی و تحلیل دیدگاه و تجربه مردم روستاهای مرزی شهرستان بانه و مریوان در خصوص مراودات مرزی و پیامدهای آن در زندگی تحصیلی دانش آموزان آن منطقه هدف اصلی مقاله است. به اقتضای اهداف، روش آمیخته انتخاب شده است. یافته ها با تکنیک پرسشنامه، مصاحبه عمیق فردی و گروهی و همچنین مشاهده جمع آوری گردیده است. در بخش کمی تعداد 380 نفر از دانش آموزان با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. در بخش کیفی با توجه به نوع موضوع، با 38 نفر مصاحبه فردی و گروهی انجام شد. یافته ها نشان از آن دارد که سازوکار مراودات مرزی بر تحصیلات جوانان با مواردی چون: دگرگونی میدان و عادت واره ها- قاچاق به مثابه کنش فرهنگی- گسیختگی هویت تحصیلی- احاطه ذهنیات ترک تحصیل- استحاله ارزشی تأیید- افت تحصیلی قابل تحلیل است. نتایج در بخش کمی حاکی از آن است که مراودات مرزی (رسمی_غیررسمی) بر هر سه بعد اشتیاق تحصیلی (رفتاری، عاطفی و شناختی) اثر منفی گذاشته است. بدین معنا که دانش آموزان هرچه بیشتر درگیر مسائل اقتصادی باشند، انگیزه و اشتیاق آن ها برای یادگیری و مشارکت فعال در مدرسه و کلاس کم تر بوده و نسبت به انجام تکالیف محوله خود بی اعتنا خواهند بود.