مینا فیاضی

هدف پژوهش پیش رو، تأملی بر سیاست گذاری های ناکارآمد حوزه کارکردهای تربیتی دو نهاد مسجد و مدرسه در ایران پس از انقلاب اسلامی است. برای دستیابی به این هدف، داده های پژوهش به روش اسنادی جمع آوری شده و مورد تحلیل محتوای کیفی قرار گرفته اند. جامعه آماری پژوهش شامل برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اول تا هفتم پس از انقلاب و نقشه مهندسی فرهنگی کشور به عنوان اسناد عمومی و قوانین و اسناد بالادستی هر یک از دو نهاد مسجد و مدرسه به عنوان اسناد اختصاصی می شود. این داده ها به روش تحلیل مضمون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که برنامه های توسعه، قوانین و اسناد بالادستی اختصاصی این دو نهاد پس از انقلاب اسلامی ایران، از نقشه جامعی برای تربیت که کارکردهای تربیتی کلیه بازیگران رسمی و غیررسمی را مورد نظر قرار داده باشد و از تمامیت خواهی و بخشی نگری هر نهاد جلوگیری نماید، برخوردار نیستند. در نتیجه، برخی از سیاست ها منجر به تقویت یک جانبه یکی از دو نهاد مسجد و مدرسه و به تبع آن تضعیف دیگری می شود. همچنین با توجه به عدم التفات کافی به کارکردهای هر دو نهاد در کنار یکدیگر در ایفای نقش، تلاش های صورت گرفته به منظور اتحاد میاد این دو نهاد، به شکست انجامیده و روز به روز بر عمق شکاف میان آن ها افزوده شده است.

هدف پژوهش حاضر بررسی شرایط و موانع پذیرش دعوت مربی توسط متربی، و ارائه راهکارهایی در جهت تحصیل شرایط و اجتناب از موانع دعوت مربی است. روش پژوهش کیفی تحلیلی می باشد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که در اندیشه شهید مطهری شرایط پذیرش دعوت مربی، پاک بودن، زنده بودن به حیات فطری، و احساس مسئولیت داشتن متربی بوده و موانع عدم پذیرش آن شامل اثم قلب، زنگار قلب، مختوم شدن دل، از بین رفتن چشم بصیرت، ناشنوا شدن گوش دل، تحریف کتاب نفس، پیروی از عادات پدران و... است. همچنین برخی از راهکارهایی که به دست متربی، برای تحصیل شرایط و اجتناب از موانع صورت می گیرند، عبارتند از: اکتساب متعادل ایمان و عبادت، و تنطیم محبت و نفرت. آشنایی با این شرایط و موانع در فرایند تربیت و راه های برون رفت از آن ها، کمک شایانی به مربی و متربی در تربیت صحیح و همه جانبه خواهد کرد. درنتیجه، یافته های این پژوهش می تواند در دوره های تربیت مربی مورد استفاده قرار گیرد، تا مربیان با آگاهی هرچه تمام تر از شرایط و موانع فرایند تربیت، به این مهم بپردازند.

هدف از انجام این پژوهش، استخراج ویژگی های مربی شایسته در اندیشه شهید مطهری بوده است. بدین منظور از روش کیفی تحلیلی استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل کلیه منابع و مراجع موجود و مرتبط با آراء و اندیشه های فلسفی -تربیتی شهید مطهری است. از آ ن جا که در این تحقیق کلیه آثار مورد تحلیل قرار گرفته، نمونه گیری انجام نشده است. یافته های پژوهش حاکی از آن است که به طور کلی دو دسته ویژگی حرفه ای و شخصیتی در اندیشه شهید مطهری برای مربیان قابل استنباط است. از جمله ویژگی های حرفه ای می توان به تربیت یافتگی، دغدغه و انگیزه، شناخت نظام تربیتی، بصیرت و انتخاب، و مهارت و توان اشاره کرد. در کنار ویژگی های حرفه ای مربی که در تعامل با متربی معنا می یابد، اکتساب ویژگی های شخصیتی نه تنها در فرایند تربیت موثر است که بدون در نظر گرفتن عمل تربیت نیز کمال محسوب شده و موجب رشد و تعالی مربی است. بندگی و عبودیت، خلوص و خیرخواهی، صداقت و تقوا، تواضع و خشوع برخی از ویژگی های شخصیتی مربی شایسته در اندیشه شهید مطهری هستند.

هدف پژوهش حاضر بررسی انواع پرسش ها و پاسخ های کودکان دختر و پسر گروه سنّی 12-13 ساله بود. این پژوهش در پارادایم کیفی انجام شد. گردآوری داده ها به روش مصاحبه عمیق با 249 کودک انجام شد که در آن افراد مورد مطالعه به شیوه هدفمند و با توجه به اصل نمونه گیری با حداکثر تنوع انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتوای قیاسی با رویکرد توصیفی- تفسیری استفاده شد، و واحد تحلیل، هر پرسش و هر پاسخ بود. نتایج نشان داد که کودکان پرسش های زیاد و متنوعی در بسیاری از حوزه های علوم بشری مطرح می کنند؛ با این حال بیشتر پرسش های کودکان در زمینه دین است. فلسفه نیز جزء چهار حوزه اولی است که کودکان در آن پرسش مطرح می کنند و پرسش های فلسفی کودکان در این گروه سنّی در قلمروهای هستی شناسی، مابعدالطبیعه، معرفت شناسی و فلسفه دین قرار داشتند. بررسی پاسخ های کودکان حاکی از آن بود که کودکان در ارائه پرسش ها از پاسخ ها مستقل تر عمل کردند و در ارائه پاسخ های خود بیشتر متأثر از مطالب مندرج در کتب درسی خود بودند. به طور کلی دختران در ارائه پاسخ های خود دقیق تر و دارای فن بیان بهتری بودند، از توضیحات بیشتری استفاده می کردند و نسبت به مفاهیم و موضوعات مورد پرسش، آشنایی بیشتری داشتند.

هدف: هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر تاب آوری در دانش آموزان با به آمادگی به اعتیاد بود. روش : پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری پژوهش را تمامی دانش آموزان مدارس دوره ی متوسطه ی دوم شهر ملایر در سال تحصیلی 1395-1394 تشکیل دادند. از میان آن ها، یک مدرسه به صورت در دسترس انتخاب و تعداد 300 نفر از دانش آموزان این مدرسه توسط پرسش نامه ی آمادگی اعتیاد غربال شدند. سپس، 34 دانش آموز که نمره ی بالاتر از نقطه ی برش کسب کردند و دارای آمادگی به اعتیاد بالا بودند، انتخاب و در گروه آزمایش (17 نفر) و گروه کنترل (17 نفر) به صورت تصادفی جایگزین شدند. شرکت کنندگان گروه آزمایش، 12 جلسه برنامه ی مهارت های زندگی را دریافت نمودند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه ی تاب آوری استفاده شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس تک متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش مهارت های زندگی بر تاب آوری در دانش آموزان با آمادگی به اعتیاد اثربخش بود و این برنامه آموزشی باعث افزایش معنادار تاب آوری در دانش آموزان با آمادگی به اعتیاد گروه آزمایش نسبت به دانش آموزان با آمادگی به اعتیاد در گروه کنترل شد. نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت های زندگی نقش مهمی در افزایش تاب آوری در دانش آموزان با آمادگی به اعتیاد دارد و آموزش این مهارت ها می تواند باعث افزایش تاب آوری در دانش آموزان با آمادگی به اعتیاد شود.

در سال های اخیر طلاق و اثرات آن بر سیستم خانواده بیش از پیش کانون توجه پژوهش های روان شناختی قرار گرفته است، در راستای پژوهش های صورت گرفته، هدف این پژوهش بررسی تاثیر فراشناخت درمانی بر طرح واره های ناسازگار زنان مطلقه بود . روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل جهت انجام پژوهش استفاده شد. برای انتخاب نمونه تعداد 30 نفر از زنان مطلقه مراجعه کننده به مراکز مشاوره در شهر اردبیل به صورت هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15نفر) و گواه (15نفر) جایگزین شدند. از کلیه ی آزمودنی ها توسط فرم کوتاه پرسشنامه ی طرح واره های ناسازگار یانگ ( YSQ-SF )، پیش آزمون به عمل آمد. سپس درمان فراشناختی به صورت 8 جلسه ی دو ساعته بر روی گروه آزمایش اجرا شد و نهایتاّ از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. داده های بدست آمده با استفاده از روش آماری تحلیل کوواریانس، تحلیل شدند. یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین پیش آزمون با پس آزمون، در گروه آزمایش و کنترل وجود دارد. باتوجه به نتایج به دست آمده می توان چنین اظهار نظرکرد که استفاده از فراشناخت درمانی، بر بهبود طرح واره های ناسازگار زنان مطلقه مؤثر است و بنابراین تأثیرات زیادی در زمینه ارتقاء سلامت روان این قشر دارد.

با توجه به پیامدهای روانی-اجتماعی معلولیت و لزوم بررسی آن، هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش شادکامی به شیوه شناختی- رفتاری فوردایس بر بهزیستی روان شناختی و استرس زنان با معلولیت جسمی- حرکتی بود. پژوهش حاضر آزمایشی از نوع نیمه تجربی است . جامعه ی آماری این پژوهش، کلیه زنان معلول جسمی- حرکتی انجمن معلولین جسمی- حرکتی شهرستان اردبیل بودند که از بین آنها 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ی بهزیستی روان شناختی ریف و پرسشنامه ی استرس هولمز و راهه استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده های تحقیق حاضر از تحلیل کوواریانس استفاده گردید. نتایج نشان داد که در میانگین نمرات استرس و بهزیستی روانی گروه آموزش نسبت به گروه کنترل تفاوت معنی داری وجود دارد؛ بطوری که پس از آموزش شادکامی به شیوه شناختی- رفتاری فوردایس نمرات استرس گروه آزمایش بصورت معناداری کاهش و نمرات بهزیستی روانی بصورت معناداری افزایش یافت (01/0> p ). باتوجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که استفاده از آموزش شادکامی به شیوه شناختی- رفتاری فوردایس، می تواند موجب بهبود بهزیستی روان شناختی و کاهش استرس تجربه شده معلولین جسمی- حرکتی شود. لذا، توجه مشاوران و روانشناسان مراکز توانبخشی به اهمیت مداخلات کاربردی روانشناختی در افزایش سلامت روان افراد معلول ضروری است.

سابقه و هدف: با توجه به ظهور رویکرد مثبت نگر به سلامت روانی در سال های اخیر، بهزیستی روان شناختی، که معیاری برای رشد استعدادهای واقعی هر فرد محسوب می شود، توجه مجامع علمی را به خود جلب کرده است؛ به همین دلیل، شناسایی عوامل تأثیرگذار بر آن دارای اهمیت اساسی است. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بهزیستی روان شناختی با جهت گیری مذهبی و بخشش در دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی انجام شده است. روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی- همبستگی؛ و جامعه ی آماری شامل همه ی دانشجویان دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1394 است، که از میان آنان 150 دانشجو ( نمونه ی پژوهشی) با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسش نامه ی بهزیستی روان شناختی ریف، پرسش نامه ی جهت گیری مذهبی آلپورت و مقیاس بخشش والکر و گارسوخ، جمع آوری؛ و با روش های آمار توصیفی و استنباطی (ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه) تحلیل شد. در این پژوهش همه ی موارد اخلاقی رعایت شده است. علاوه براین، نویسندگان مقاله هیچ گونه تضاد منافعی گزارش نکرده اند. یافته ها: یافته های به دست آمده نشان داد که بین بهزیستی روان شناختی با جهت گیری مذهبی درونی و بخشش رابطه ی مثبت معنادار؛ و همچنین بین بهزیستی روان شناختی و جهت گیری مذهبی بیرونی رابطه ی منفی وجود دارد (01/0>P). نتیجه گیری: بنابراین، می توان نتیجه گرفت که مد نظر قراردادن جهت گیری مذهبی و تلاش برای ارتقای بخشش در دانشجویان، می تواند زمینه ساز ارتقای بهزیستی روان شناختی آنان شود.

اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر کاهش افسردگی، اضطراب و استرس دانشجویان هدف : هدف پژوهش تعیین اثربخشی آموزش مهارت های زندگی بر کاهش افسردگی، اضطراب و استرس دانشجویان بود . روش : پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون، گروه کنترل و پیگیری بود. جامعه پژوهش شامل کلیه دانشجویان مؤنث دانشگاه محقق اردبیلی بود (4825 نفر) که از این تعداد، 30 نفر از کلیه دانشکده های این دانشگاه به صورت در دسترس انتخاب و پیش آزمون و پس آزمون به وسیله پرسشنامه افسردگی، اضطراب و استرس (1995) به عمل آمد. افراد به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (15نفر) و گواه (15نفر) جایگزین و آموزش مهارت های زندگی به صورت 8 جلسه دو ساعته بر گروه آزمایش اجرا شد. پس از 3 ماه از آزمودنی ها پیگیری توسط ابزار پیش آزمون و پس آزمون صورت گرفت. یافته ها: تحلیل کوواریانس چند متغیری نشان داد که تفاوت معنی داری بین پیش آزمون با پس آزمون و پیگیری، در نمرات خرده مقیاس های افسردگی، اضطراب و استرس گروه آزمایش و گواه وجود دارد (001/0 P< و 44/16 = (23/2) F )، به نحوی که گروه آزمایش به طور معناداری در این مولفه ها کاهش نشان داده است . نتیجه گیری: باتوجه به یافته ها بنظر می رسد آموزش مهارت های زندگی می تواند به طور معنی داری افسردگی، اضطراب و استرس دانشجویان مؤنث را کاهش دهد. کاربردهای اجتماعی و بالینی، محدودیت ها، و پیشنهادات پژوهشی آتی مورد بررسی قرار گرفتند.