غلامحسین زمانی

تغییرات و نوسانات اقلیمی روی بخش کشاورزی در مناطق مختلف جهان از جمله ایران تأثیرات منفی گذاشته و کشاورزان برای حفظ معیشت خویش نیازمند سازگاری بیشتر با این تغییرات و نوسانات می باشند. برای سازگار شدن، کشاورزان با مشکلات و موانعی مواجه هستند و نیاز به کمک سازمان های مسئول دارند. در این راستا این تحقیق با هدف شناسایی موانع و مشکلات کشاورزان برای سازگاری با نوسانات اقلیمی و ارائه راهکارهایی برای بهبود شرایط در شهرستان مرودشت استان فارس در سه فاز انجام شد. در فاز اول یک مطالعه کیفی با بهره گیری از فن مصاحبه در گروه تمرکز در دو روستای شهرستان مرودشت که آزمودنی ها به صورت هدفمند انتخاب شدند، انجام گردید. در فاز دوم یک پیمایش با استفاده از ابزار پرسشنامه روی ۳۰۷ نفر از کشاورزان شهرستان که با استفاده از نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده انتخاب شده بودند انجام شد و در فاز سوم در یک جلسه گروه افراد خبره با کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان مرودشت نظرات انها بررسی شد. بر اساس نتایج فاز اول هشت مشکل در دو روستا با شرایط متفاوت شناسایی گردید. در فاز دوم موانع و مشکلات در دو بعد موانع فردی و موانع نهادی اولویت بندی شدند و در فاز سوم بر اساس نظرات کارشناسان جهاد کشاورزی شهرستان وضعیت موجود و وضعیت مطلوب راهکارهای بهبود سازگاری در سه بعد اطلاع رسانی، مدیریت مزرعه و اداری و مالی ارائه شد.

در هزاره جدید رسیدن به پایداری منابع طبیعی هدفی است که توجه دولتمردان و برنامه ریزان را به خود جلب کرده است. تأسیس تعاونیهای آبخیزداری یکی از راهکارهایی به شمار می آید که از طریق آن می توان مشارکت کشاورزان را برای تصمیم گیری های مؤثر در راستای جلوگیری از تخریب منابع طبیعی و تداوم این همکاری بین دولت و کشاورزان جلب کرد. این تحقیق در سال 1388 با هدف کلی بررسی دیدگاه کشاورزان در مورد عوامل اجتماعی مؤثر بر مشارکت در تأسیس (قبل و حین تأسیس) تعاونیهای آبخیزداری انجام شده است. این تحقیق از نوع توصیفی بوده که از فن پیمایش برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. جا معه آم اری م ورد م طالع ه، کش اورزان عض و تع اونی آبخیزداری نوایگان داراب بوده که طبق نمونه گیری تصادفی 30 نفر از میان آنها به عنوان نمونه انتخاب شده اند. جهت جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه با سؤالات باز و بسته استفاده شده و یک مطالعه راهنما برای تعیین پایایی شاخصهای سنجش تحقیق به انجام رسیده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که حضور در برنامه ها و آموزشهای توجیهی و میزان تلاش اعضای عادی نقش مؤثری در مشارکت آنها در تأسیس تعاونیهای آبخیزداری دارد. در فواید تعاونیهای آبخیزداری، یافته ها نشان می دهد که ارائه نهاده های کشاورزی و اعتبارات مالی بیشترین اهمیت را از نظر کشاورزان دارد. همچنین مهمترین مشکلات مشارکت در تأسیس تعاونیهای آبخیزداری از دیدگاه کشاورزان کمبود وقت، فشار کارهای کشاورزی و نبود تعهدات نسبت به وظایفی بوده که به اعضای هیئت مدیره تعاونیهای آبخیزداری محول شده است.

این پژوهش با بررسی و مقایسه نگرش زیست محیطی زارعان عضو و غیرعضو تعاونیهای تولید کشاورزی در شهرستان شیراز می کوشد تا سازه های مؤثر بر شکل گیری نگرش زیست محیطی هر دو دسته زارعان را مشخص کند. در پژوهش حاضر از طریق نرم افزار spss، آماره های تی استیودنت، همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه محاسبه شدند. ابزار تحقیق، پرسشنامه ای با سؤالات بسته و باز برای جمع آوری اطلاعات از 272 نفر از زارعان شهرستان شیراز بوده است. روایی صوری پرسشنامه توسط استادان بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز و پایایی آن از طریق جمع آوری اطلاعات از 32 زارع خارج از جامعه آماری و آزمون آلفای کرونباخ تأیید شد.نتایج این تحقیق نشان داد که زارعان عضو تعاونیهای تولیدکشاورزی نگرش مثبت تری نسبت به حفظ محیط زیست دارند. برپایه نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه، سه متغیر: 1. میزان آگاهی از نتایج مضر برخی فعالیتها، 2. دانش زیست محیطی و 3. اعتقاد به هنجارهای اخلاقی در مجموع توانسته اند 36 درصد از تغییرات در نگرش زیست محیطی زارعان عضو را تبیین کنند. دو متغیرِ آگاهی از نتایج مضر فعالیتها و ارتباط با کارشناسان کشاورزی نیز حدود 70 درصد از تغییرات در نگرش زارعان غیرعضو را پیش بینی کردند. بنابر نتایج، توصیه می شود که در برنامه های آموزشی تعاونیها، آگاه سازی هر چه بیشتر زارعان از نتایج فعالیتهایشان بر روی منابع پایه زیست محیطی، افزایش دانش زارعان در مورد فعالیتهای حفاظت از منابع پایه زیست محیطی و تربیت اخلاقی زارعان در جهت پایبندی هر چه بیشتر به رعایت اصول اخلاقی در برخورد با محیط زیست مورد تأکید قرار گیرند تا باعث ایجاد نگرش مساعد نسبت به حفظ این منابع شوند

مقدمه: روش ها: نمونه آماری مورد مطالعه 360 کشاورز بود که با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردید و در مجموع 6 شهرستان این استان را پوشش داد. در این مطالعه برای ارزیابی، ترکیبی از دو روش نظری و میدانی به کار گرفته شده است. یافته ها: از (30/3، 67/2، 53/2، 06/2، 83/1، 59/1، 51/1، 99/). نتیجه گیری دستاوردهای این پژوهش نشان داد که به هنگام وقوع خشکسالی، از دید کشاورزان منابعی که دچار تهدید یا آسیب می شوند ا. .