عماد روغنیان

بیش از یک دهه است که توسعه صنعتی مبتنی بر ساختار خوشه های صنعتی، به عنوان یک استراتژی نوین مورد برنامه ریزی و سیاستگذاری کشورهای صنعتی در حال توسعه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت نقش خوشه های صنعتی در برنامه های توسعه اقتصادی، ارائه راهکارهایی به منظور بهبود، پیشرفت و توسعه خوشه ها همواره مسئله مورد توجه محققان و متخصصان این موضوع بوده است. هدف از پژوهش حاضر نیز ارائه راهکاری برای فرآیند قیمت گذاری محصول در این پدیده صنعتی-اقتصادی می باشد به گونه ای که ساختار مدل پیشنهادی بر پایه سازوکارها و فعالیت های اجزای تشکیل دهنده ی خوشه های صنعتی تعریف گردیده است.فرآیند قیمت گذاری پیشنهادی بر اساس مفهوم بازی استکلبرگ و استراتژی قیمت گذاری تعرفه ای ارائه گردیده و به منظور حل مدل در سطوح تولیدی خوشه، از الگوریتم فراابتکاری ژنتیک استفاده شده است. در پایان، عملکرد و کارایی مدل ارائه شده در قالب یک مثال عددی مورد بررسی قرار گرفته و با استفاده از روش تنظیم پارامتر تاگوچی مقادیر بهینه متغیرهای مدل ارائه گردیده است. بر اساس نتایج حاصل از حل مدل پیشنهادی، قیمت بهینه عمده فروشی محصولات خوشه تعیین گردیده و هر بنگاه بر اساس مقدار بهینه تقاضای خود تعرفه مناسب خوشه را انتخاب می نماید.

شهرک های صنعتی با وجود دستاوردهای خود، تأثیرات مخربی بر محیط زیست داشته اند و گاهی به موضوعات مرتبط با رفاه اجتماعی توجه نکرده اند؛ بنابراین، طراحی آنها باید متناسب با اهداف توسعه پایدار و اصول اکولوژیک بهبود یابد. یکی از اقدامات مؤثر در این زمینه، پیاده سازی شبکه های همزیستی صنعتی است. شبکه های همزیستی، مجموعه ای از صنایع است که با هدف اشتراک گذاری ضایعات هر صنعت به عنوان ماده اولیه صنعت دیگر در کنار هم قرار گرفته است و امکان تبادل انرژی و مواد را فراهم می آورد. در این پژوهش، یک مدل برنامه ریزی عدد صحیح مختلط دوهدفه برای بهینه سازی شبکه های همزیستی ارائه شده است که به طور هم زمان، انتقال ضایعات و مواد اولیه جامد، مایع و گاز را فراهم می کند. هدف اول، حداقل سازی هزینه های اقتصادی اجرای شبکه و صنایع مشترک در آن و هدف دوم، حداکثرسازی رفاه اجتماعی را فراهم می آورد. بعد محیط زیستی با محدودیت های مدل کنترل می شود. برای اعتبارسنجی مدل پیشنهادی، به پیاده سازی آن بر یکی از شهرک های صنعتی استان البرز اقدام شده است. برای حل مدل از روش اپسیلون محدودیت استفاده شده است که نتایج خروجی نشان می دهد، حجم ضایعات بدون استفاده و هزینه های صنایع در شرایط همزیستی نسبت به پیش از آن کاهش یافته است. همچنین، ایجاد 23 فرصت شغلی ازجمله مزایای بهبود سطح اجتماعی است.

امروزه، باتوجه به فراگیر شدن دنیای کسب و کار، شرکت ها فعالیت های خود را به خارج از مرزهای جغرافیایی کشورها و قاره ها گسترش داده و وارد بازارهای جهانی شده اند. بدین سبب، از یک سو مزیت رقابتی سازمان ها افزایش پیدا کرده و از سوی دیگر باعث گستره تر شدن زنجیره تأمین و افزایش ارتباطات با بخش های گوناگون شده است. با افزایش این ارتباطات و گسترش زنجیره های تأمین، شرکت ها در معرض ریسک ها و اختلالات بیشتری قرار گرفته و آسیب پذیرتر شدند. طی سالیان گذشته، روش های زیادی برای ارزیابی و انتخاب تأمین کنندگان ارائه شده است، اما نکته ای که معمولا از آن غفلت شده است، بخش بندی تامین کنندگان در این فرآیند است. هدف این تحقیق، ارائه رویکردی برای بخش بندی تامین کنندگان است. شاخص های مد نظر این تحقیق در دو بعد توانمندی و تمایل مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش با استفاده از تکنیک بهترین- بدترین تامین کنندگان یکی از شرکت-های لبنیاتی مهم استان مازندران مورد بررسی قرار گرفته و این تامین کنندگان بر اساس شاخص های انتخابی بخش بندی می شوند که با توجه به نتایج حاصل شده، بیشتر تامین کنندگان در نواحی اول و چهارم قرار گرفتند که تحلیل های صورت گرفته می تواند به بهبود سازمان های مورد مطالعه کمک شایانی کند.

امروزه، توجه به جنبه های اجتماعی و زیست محیطی علاوه بر جنبه اقتصادی باعث پررنگ شدن زنجیره تامین پایدار گشته است. از طرفی، نگرش های مدیریتی کلان جهت سودآوری به عنوان یک جزء کلیدی در استواری صنایع مختلف از جمله تولید مرکبات مطرح است. در تحقیق حاضراز طریق یک دیدگاه سیستماتیک به بررسی تاثیر محرک سودآوری بر عوامل مرتبط با آن با استفاده از مدل پویایی سیستم تحت نگرش های مدیریتی پرداخته شده است. بدین منظور یک مدل پویایی سیستم ارائه شده است و به منظور اعتبار سنجی، رفتار آن با مشاهدات تاریخی جمع آوری شده مقایسه شده است. تحلیل های آماری نشان دهنده تبعیت مدل شبیه سازی شده با حالت واقعی آن است. برای بررسی بیشتر شبیه سازی مونت کارلو برای متغیرهای حساس انجام شده است و در نهایت مدل پیشنهادی تحت سناریوهای مختلف اجرا و بررسی گردیده است. در دفعات مختلف شبیه سازی نشان داده شده است که سیاست های مداخلاتی همچون تحقیق و توسعه ( R&D ) باعث افزایش تولید مرکبات ودیگر متغیرهای کلیدی می شود.

تاکنون فرآیند تجزیه وتحلیل سلسله مراتبی به طورگسترده ای به منظورتصمیم گیری درمسائل واقعی به کارگرفته شده است. اما علیرغم سادگی وکارایی بالای آن، به جهت عدم درنظرگرفتن بی دقتی وعدم اطمینان ذاتی ادراکات تصمیم گیرندگان، اغلب مورد انتقاد قرارگرفته است. بدین منظوردراکثر روشهای حل مدل تجزیه وتحلیل سلسله مراتبی ازاعداد فازی برای انجام مقایسات زوجی استفاده گردیده وتابع عضویت مبنای تعیین وزن معیارها و زیرمعیارها بوده است. این مقاله درصدد است تابا استفاده ازداده های فازی شهودی که درآنها تابع عدم عضویت نیزدرارزیابی ها اعمال می شود به ارائه مدلی جدید بپردازد.

امروزه در بسیاری از سازمانها از جمله سازمانهای پروژه محور، طرحهای برون سپاری و واگذاری فعالیتها با اهداف تمرکز بر قابلیتهای مرکزی، کوچک سازی، دستیابی به بهترین عملکرد و کنترل و شفاف سازی هزینه ها دنبال می شود. از آنجایی که هر طرح برون سپاری انجام بخشی از فعالیتهای پروژه را برای مدت زمان معینی با هزینه مشخصی، به یک پیمانکار واگذار می نماید، خود یک پروژه محسوب می شود لذا با وجود مزایای بسیاری که دارد در برخی شرایط با شکست مواجه می شود که از مهمترین دلایل شکست پروژه های برون سپاری، عدم بکارگیری فنون و روشهای مدیریت و ارزیابی ریسک است. از این رو هدف این تحقیق، ارائه مدلی برای ارزیابی ریسک در فرآیند برون سپاری پروژه ها با بهره گیری از روشهای تجزیه و تحلیل سلسله مراتبی و PROMETHEE در محیط فازی می باشد.

در زنجیره تأمین، مدیریت برگشتی، در قالب لجستیک معکوس اعمال می شود. به دلایل مختلف، جریان مواد و کالاها در خلاف جهت عادی زنجیره، اجتناب ناپذیر است. پرداختن به موضوع شبکه لجستیک معکوس و مدیریت و هدایت موثر و ضروری است. با توجه به بررسیها یکی از مواردی که تأثیر بسیاری بر مدل سازی شبکه لجستیک معکوس دارد، در نظر گرفتن شرایط عدم قطعیت است. در لجستیک معکوس، پارامترهایی مثل ظرفیت مراکز، تقاضا، هزینه و کیفیت و... غیرقطعی هستند. با توجه به این موارد، در این تحقیق، یک مدل برنامه ریزی خطی عدد صحیح آمیخته احتمالی برای طراحی شبکه لجستیک معکوس ارائه شده است. برای حل این نوع مدل، ابتدا باید آن را به یک مدل قطعی تبدیل نمود. مدل ارائه شده در این تحقیق، چند محصولی و چند رده ای می باشد که همزمان، هزینه های حمل و نقل و احداث تسهیلات را در بر می گیرد. مدل مورد نظر با در نظر گرفتن کمینه سازی هزینه ها (هزینه های استقرار تسهیلات و هزینه های حمل و نقل) و همچنین در نظر گرفتن عدم قطعیت در تقاضای محصولات برگشتی، از نوع مسائل NP-Hard است که در آن، زمان حل مسأله به صورت نمایی و با توجه به ابعاد مسأله افزایش می یابد بنابراین، در این تحقیق، یک روش کارا با استفاده از الگوریتم ژنتیک با کدینگ اولویت ـ محور پیشنهاد داده شده است.