مهدی جنیدی جعفری

امروزه برای تدوین یک پروژه موفق توسعه فناوری اطلاعات(IT[1])، داشتن کارکنان خوب، امری مهم است. اما با این وجود، فقط دستیابی به آن ها و حفظ مهارت هایشان کافی نیست؛ آن ها باید به شیوه ای معنادار مانند نشان دادن فعالیت حمایتی یعنی رفتار شهروندی سازمانی (OCB[2]) به پروژه کمک نمایند. با این حال، کارکنان ITفاکتورهای انگیزه ای و الگوهای رفتاری غیررسمی مختلفی دارند و رفتار شهروندی سازمانی متفاوت تری نسبت به کسانی که در دیگر زمینه ها فعالیت دارند، نشان می دهند. به علاوه، پروژه ها وجهه متفاوت تری نسبت به عملیات در یک سازمان ارائه داده و بافتار رفتار شهروندی سازمانی را تغییر می دهند. این ترکیب باعث به وجود آمدن یک بافتار منحصر به فردی می شود که در آن، احتمال کمی دارد که برداشت کارکنان IT(که در پروژه های تیمی فعالیت دارند) از عدالت، از همان الگوهایی پیروی نمایند که برای عملکردهای عملیاتی ایجاد شده اند. به منظور مشخص نمودن این مطلب که آیا عدالت می تواند منجر به نگرش ها و رفتار مطلوب در این بافتار جدید گردد یا خیر، از اعضای پروژه های توسعه ITنظرسنجی کردیم. اطلاعات حاصل از 141 پاسخ دهنده در تیم های پروژه نشان داد که عدالت، که به واسطه برداشت ها و ادراکاتی که کارکنان از عدالت داشتند، سنجیده شده بود، به تعهد شغلی می افزاید؛ تعهد شغلی به منزله یک میانجی بین عدالت و رفتارهای شهروندی سازمانی عمل می نماید. بنابراین، رهبران پروژه باید به منظور این که درک افراد از عدالت را در توزیع پاداش ها و رفتارها بالا ببرند، تلاش کنند. [1] Information Technology [2] Organizational Citizenship Behavior

اکثر مشاغل پیشخوان، فشار روحیِ زیادی بر کارکنان وارد می کنند؛ زیرا کارکنان با تقاضای مداوم و روزافزون مدیران و مشتریان سروکار دارند، محققان بر این باورند که تنها کارکنان دارای توان روان شناختی بالا از پس مشاغل چالشی بر می آیند. در این پژوهش به بررسی اثر میانجی سرمایه روان شناختی در تأثیرگذاری دل بستگی شغلی بر بهزیستی و کنترل بر کار پرداخته شده است. این پژوهش با استفاده از روش تحقیق «توصیفی-پیمایشی» با نمونه ای متشکل از 828 نفر از کارکنان بانک ملت و با ابزار پرسشنامه و از طریق روش معادلات ساختاری انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد دل بستگی شغلی تأثیر مثبت معناداری بر سرمایه روان شناختی دارد. سرمایه روان شناختی نقش میانجی بین دل بستگی شغلی و بهزیستی و کنترل بر کار ایفاء می نماید. از طرفی نتایج بیانگر آن است که بانک ها برای ارائه خدمات مشتری مدار باید برنامه جذب و بکارگیری کارکنان با سرمایه روان شناختی بالا را در دستور کار قرار دهند، چرا که این افراد از منظر روان شناختی دارای شور و حرارت و جذب در کار خود بوده و موجب ارتقاء بهزیستی و کنترل بیشتر بر کار خود خواهند بود.

امروزه با رشد سازمان ها و پیچیده شدن فرایندهای کسب وکار، مدیریت و کنترل آن ها از اهمیت بیشتری نسبت به قبل برخوردار است. مدل های فرآیند کسب وکار معمولاً با به کارگیری برخی از نشانه های گرافیکی، وظایف، رویدادها، حالت ها و منطق جریان کنترل فرایند کسب وکار را تشریح می نمایند. اگرچه یکی از اهداف اصلی آن ها، تسهیل ارتباط میان ذی نفعان مختلف است، اما بینش محدودی در مورد عوامل مؤثر بر درک آن ها توسط انسان وجود دارد. از میان عوامل مختلفی که بر فهم و درک پذیری مدل های فرایند کسب وکار اثرگذار هستند، این مقاله به دو عامل پرداخته است: سبکِ شناختی خواننده مدل و دانش نظری وی در خصوص مدل سازی فرایند کسب وکار. پژوهش به بررسی تفاوت های سبکِ شناختی و این که سبک ها چه ارتباطی با نمرات درک پذیری مدل فرایند دارد، می پردازد. مطالعه با روش تحقیق «توصیفی-پیمایشی» و در مدیریت امور طرح و برنامه و فناوری اطلاعات بانک ملت و با انتخاب 183 نمونه و با ابزار پرسشنامه به اجرا در آمده است. نتایج نشان داد که درصد بالایی از پاسخ گویان، دارای سبک شناختی سازش پذیر هستند (60 نفر معادل 33%) و همچنین در خصوص میزان دانش نظری در خصوص BPM و BPMN2.0، 85 نفر معادل 46% از پاسخگویان در سطح 2 بودند، حال آنکه فقط 6% در سطح 4 قرار داشتند. نتایج همچنین تفاوت چشم گیری را بین نمونه ها با سبک شهودی و تحلیلگر، در رابطه با میزان درک پذیری مدل فرایند کسب وکار نشان می دهند. هم چنین ارتباط بین دانش نظری مدل سازی فرایند کسب وکار و میزان درک آن ها از مدل نیز معنی دار بود.

هدف این مقاله پاسخ به این سؤال است که آیا می توان با بهره گیری از ترکیب قابلیت های ظرفیت جذب دانش و آینده نگاری شرکتی، نوآوری، تصمیم گیری و عملکرد سازمانی نظام بانکی ایران را ارتقا داد؟ برای پاسخ به پرسش در این پژوهش ضمن مرور ظرفیت جذب دانش و آینده نگاری شرکتی، به بررسی مؤلفه ها و ابعاد آن پرداخته شده است. پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی، از منظر روش آمیخته و از حیث زمانی مقطعی است. ابزار گردآوری داده ها روش های کتابخانه ای و دلفی فازی از خبرگان دانشگاهی و صنعت (15 خبره)، روش مدل سازی ساختاری تفسیری و نرم افزار میک مک و در بخش کمّی داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه و تحلیل های مالی در نظام بانکی ایران شامل بانک های تجاری دولتی، تخصصی دولتی، قرض الحسنه و غیردولتی و مشتمل بر 30 بانک جمع آوری و اعتبار مدل اندازه گیری با 93 نمونه و از طریق تحلیل های آماری توصیفی، استنباطی و مدل سازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار SmartPLS تأیید شده است. نتایج حاکی از آن است که می توان عملکرد را با ترکیب قابلیت های ظرفیت جذب دانش و آینده نگاری شرکتی ارتقا داد. در پایان نیز از ترکیب دو قابلیت، چهار سناریوی محتمل کعبه آمال، کانون آلام، نزول جلال و عروج بی بال، ترسیم و تحلیل شده است.

در کسب وکارهای امروزی، پروژه ها به عنوان بخش مهمی از عملیات کسب وکار تلقی می شوند؛ بنابراین، موفقیت پروژه ها تأثیر مستقیمی بر موفقیت شرکت ها دارد؛ بنابراین محققان و متخصصان در تلاش بوده اند تا با پیشنهاد و پیاده سازی روش های مدیریت پروژه، عملکرد پروژه را بهبود بخشند. پژوهش حاضر با هدف پاسخ گویی به این سؤال که چگونه می توان از طریق لحاظ نمودن حاکمیت فناوری اطلاعات و حاکمیت پروژه، عملکرد پروژه را بهبود بخشید، به رشته تحریر در آمده است. پژوهش با استفاده از روش تحقیق «توصیفی-پیمایشی» با نمونه ای متشکل از 183 نفر از کارکنان بانک ملت و با ابزار پرسشنامه و از طریق روش مدل سازی معادلات ساختاری و با بهره گیری از نرم افزارهای Smart PLS و SPSS برای تجزیه وتحلیل داده ها انجام شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که هم حاکمیت فناوری اطلاعات و هم حاکمیت پروژه اثر مثبتی بر عملکرد پروژه می گذارند. این یافته ها شواهدی را برای متخصصان مدیریت پروژه فراهم می آورد، مبنی بر این که حاکمیت فناوری اطلاعات و حاکمیت پروژه بخشی از راهبرد عملیاتی در تسهیل بخشیدن به موفقیت پروژه ها هستند. این پژوهش همچنین اهمیت همسویی راهبردی بین حاکمیت فناوری اطلاعات و حاکمیت پروژه در تقویت عملکرد پروژه را نشان می دهد.