یاسر گراوند

بدون تردید می توان گفت که اجتماعی سازی یادگیری یکی از عوامل مؤثر بر بهبود کیفیت زندگی تحصیلی و اجتماعی یادگیرندگان است. با توجه به چند بعُدی و فرایندی بودن اجتماعی سازی یادگیری و کمبود پژوهش های تبیینی در مورد این مسئله، پژوهش حاضر درصدد کشف و تبیین فرایند اجتماعی سازی یادگیری در محیط های یادگیری به کمک روش « نظریه داده بنیاد» بود. مشارکت کنندگان این پژوهش را معلمان علوم و صاحب نظران دانشگاهی دارای تجربه در زمینه اجتماعی سازی یادگیری تشکیل می دادند و با 13 نفر از آن ها که به شیوه هدفمند و با استفاده از روش نمونه گیری نظری انتخاب شدند مصاحبه انجام شد. ماحصل مرحله ی کدگذاری باز، بیست و یک طبقه ی اصلی بود. شرایط علّی عبارت بودند از: مشارکت فعال دانش آموز، طراحی محیط یادگیری دانش آموز محور، بسترسازی برای آموزش دانش آموز محور، پیوستگی آموزش و تجربه و یادگیری تعاملی. شرایط زمینه ای شامل دو طبقه ی اصلی توسعه حرفه ای معلّمان، رفع موانع ساختاری، اداری و فضای فیزیکی بود. نظام آموزشی مکانیکی و کمیت گرا، کیفیت معلّم، کیفت یادگیرندگان و کیفیت خانواده شرایط مداخله گر را تشکیل می دادند. همچنین، راهبردهای پژوهش در پنج طبقه ی تعامل اجتماعی در یادگیری، تأکید بر پرسش و پژوهش، هنر برانگیختن، خودراهبر کردن یادگیرندگان و تناسب میان محتوا، مکان و زمان آموزش جای گرفتند. پنج طبقه ی اصلی اثرات مثبت بر یادگیری و دانش، افزایش انگیزه و اعتماد به نفس در محیط یادگیری، تقویت توانایی ها و مهارت های سطح بالا، بهبود کیفیت زندگی اجتماعی و تغییر در نگرش یادگیرندگان نیز تشکیل دهنده پیامدها بودند. سازنده گرایی اجتماعی الگوی اجتماعی سازی یادگیری به عنوان پدیده مرکزی داده ها، شکل دهنده ی یافته های پژوهش حاضر بود.

آموزش مجازی اشاره به رویکردی برای آموزش و یادگیری دارد که از فنّاوری های اطلاعات و ارتباطات جهت برقراری ارتباط و همکاری در یک محیط آموزشی استفاده می کند. مطالعه حاضر با هدف شناسایی فرصت ها و چالش های آموزش مجازی انجام شد. طرح پژوهش کیفی و از نوع رویکرد پدیدارشناسی بود. شرکت کنندگان شامل 18 نفر از معلمان، مدیران و کارشناسان فنّاوری مشغول به کار در آموزش و پرورش استان لرستان بودند که با روش نمونه گیری هدفمند در سال تحصیلی 1400-1399 انتخاب شدند. داده ها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته گردآوری و با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. صحت و دقت داده ها از طریق روش های همسوسازی، بازبینی توسط همکاران و اعتباریابی پاسخ دهنده به دست آمد. نتایج نشان داد که 10 مضمون اصلی و 26 مضمون فرعی شناسایی شدند. افزایش اثربخشی و کیفیت آموزش، انعطاف پذیری و گسترش فرصت های آموزش، بهبود تعامل و برقراری ارتباط و صرفه جویی اقتصادی به عنوان مهم ترین فرصت های آموزش مجازی طبقه بندی شدند. همچنین، کلیدی ترین مضمون های چالش های آموزش مجازی، دربرگیرنده مسائل مربوط به دانش آموزان، معلمان، ارائه محتوا و کیفیت آموزش، فرهنگ، زیرساخت و فنّاوری و تعامل اجتماعی بودند. به طور کلی، این مطالعه امکان درک عمیق فرصت ها و چالش های آموزش مجازی در نظام آموزش و پرورش ایران را فراهم می کند.

پژوهش حاضر با هدف ساخت و بررسی ساختار عاملی پرسشنامه درگیری پژوهشی دانشجویان انجام شد. روش پژوهش از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد (ادبیات و علوم انسانی، الهیات و معارف اسلامی، علوم ورزشی، علوم تربیتی و روانشناسی، علوم اداری و اقتصادی) به تعداد 3199 نفر بود که از طریق فرمول کوکران حجم نمونه 343 نفر برآورد شد. آزمودنی ها به روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. مدل نظری لیننبریک و پینتریچ (2002) به عنوان مبنای ساخت مقیاس قرار گرفت. این مدل شامل سه مولفه ی درگیری شناختی، عاطفی و رفتاری است. از نرم افزار SPSS و AMOS برای تحلیل داده ها استفاده گردید. برای احراز روایی پرسشنامه از روایی محتوایی وتحلیل عاملی تأییدی و برای بررسی پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 8 نفر از متخصصان دانشگاه فردوسی مشهد (بر اساس شاخص روایی محتوایی) مورد تأیید قرار گرفت و گویه های نامناسب حذف شدند. شاخص های نیکویی برازش مدل مذکور را تأیید کردند. نتایج نشان داد ضریب آلفای کل پرسشنامه 89/0 و برای عامل های درگیری شناختی (80/0)، عاطفی (73/0) و رفتاری (76/0) بود. درمجموع پرسشنامه درگیری پژوهشی از همسانی درونی مطلوب و روایی مناسبی برخوردار بود و می توان از این پرسشنامه در پژوهش ها استفاده کرد.

هدف پژوهش حاضر، مدل یابی رابطه ساختاری امنیت و شادکامی اجتماعی با نقش واسطه ای سرمایه های روانشناختی بود و از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه افرادی که سن آنها در دامنه 65-15 سال در منطقه 4 شهر اهواز می باشد که با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 404 نفر بر اساس نمونه گیری خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند. گردآوری داده های تحقیق با استفاده از پرسشنامه های امنیت اجتماعی و سرمایه روانشناختی و شادکامی آکسفورد، صورت گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش با روش تحلیل مسیر از نوع مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. یافته های مرحله تدوین مدل نشان داد شاخص های برازش مدل، مناسب میباشند. مطابق با این مدل، ارتباط غیرمستقیم امنیت اجتماعی به شادکامی اجتماعی از طریق سرمایه روانشناختی 0/25=β در سطح معنی داری 0/05≥p معنی دار بود. همچنین نتایج نشان داد که امنیت اجتماعی بر شادکامی اجتماعی (0/46=β، 0/01≥p)، سرمایه روانشناختی بر شادکامی اجتماعی (0/32=β، 0/05≥p) و امنیت اجتماعی بر سرمایه روانشناختی(0/27=β، 0/05≥p) اثرمستقیم داشت. درمجموع امنیت اجتماعی به واسطه سرمایه های روانشناختی به عنوان یک میانجی با نفوذ میتواند بر شادکامی اجتماعی تأثیرگذار باشد.

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی رابطه علّی سرزندگی و درگیری تحصیلی با نقش میانجی گر خودکارآمدی تحصیلی در دانش آموزان متوسطه دوم شهر خرم آباد و مقایسه مدل در دو گروه پسر و دختر بود. جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان مدارس متوسطه دوم شهر خرم آباد بود که به روش خوشه ای تصادفی چندمرحله ای 510 نفر به عنوان نمونه پژوهش انتخاب شدند.ابزارهای استفاده شده در این پژوهش ، پرسشنامه های سرزندگی تحصیلی، خودکارآمدی تحصیلی و درگیری تحصیلی بودند. برای تحلیل داده ها از نرم افزار ایموس بهره گرفته شد ، ارزیابی مدل پیشنهادی با استفاده از مدل-یابی معادلات ساختاری انجام گرفت. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که سرزندگی تحصیلی هم به صورت مستقیم و هم غیرمستقیم از طریق خودکارآمدی تحصیلی با درگیری تحصیلی رابطه دارد. همچنین سرزندگی تحصیلی با خودکارآمدی تحصیلی، و خودکارآمدی تحصیلی با درگیری تحصیلی رابطه مستقیم داشتند. همچنین نتایج تحلیل مدل چند گروهی نشان داد که باوجود یکسان بودن نمودارهای مسیر دخترها و پسرها، از لحاظ ضرایب مسیر بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود دارد. بنا بر یافته های تحقیق کنونی پیشنهاد می شود که مسئولین، مدیران و معلمان مدارس با ایجاد باورهای خوش بینانه در خود و گسترش محیط مدرسه ای مثبت گرا، فعال و شاداب، شرایط را برای رشد خودکارآمدی، درگیری و سرزندگی تحصیلی دانش آموزان را فراهم نمایند.

هیجان ها به طور بالقوه در هر جنبه ای از فرایند تدریس و یادگیری دخیل هستند و تدریس خوب با انواعی از هیجان های مثبت تحقق پیدا می کند. بنابراین درک ماهیت هیجان ها در محیط های آموزشی ضروری است. هدف از انجام این پژوهش، بررسی شاخص های روان سنجی پرسشنامه هیجان های تدریس تریگول (2012) بود. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی و جامعه پژوهشی کلیه اساتید دانشگاه فردوسی مشهد (804 نفر) بودند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 280 نفر تعیین شد و به روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. روایی محتوایی پرسشنامه توسط 5 نفر از متخصصان دانشگاه فردوسی بر اساس شاخص روایی محتوایی موردبررسی قرار گرفت، برای احراز روایی سازه از تحلیل عاملی تأییدی و برای پایایی از روش همسانی درونی و باز آزمایی استفاده شد. نتایج تحلیل عاملی تأییدی برازندگی مدل و ساختار روابط درونی گویه ها را تأیید کرد. ضریب آلفا برای کل پرسشنامه هیجان های تدریس برابر با 89/0 و برای عامل ها از 73/0 تا 84/0 به دست آمد. نتایج نشان داد که پرسشنامه هیجان های تدریس از ویژگی های روان سنجی قابل-قبولی برخوردار است و می توان از آن به عنوان ابزاری معتبر در مطالعات هیجان های مربوط به تدریس استفاده کرد.

هدف پژوهش حاضر بررسی نقش تعامل تجربه های محیط تحصیلی با میانجی گری باورهای معرفت شناختی بر خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه چمران اهواز بود. روش مطالعه حاضر همبستگی از نوع تحلیل مسیر بود. جامعه ی آماری شامل کلیه ی دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته های علوم انسانی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال 96-1395بودند، که تعداد کل آن ها 368 نفربود.از این تعداد 315 نفر به عنوان نمونه ی پژوهش با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب شدند. برای گرد آوری داده های پژوهش از پرسشنامه های محیط آموزشی- پژوهشی گراوند(1391)؛ باورهای معرفت شناسی شومر(1990) و خودکارآمدی پژوهشی صالحی(1390) استفاده شد.برای تحلیل داده ها از نرم افزار21 ,amos spss 22استفاده شد، نتایج نشان داد که مدل پژوهش با داده های گردآوری شده از دانشجویان تحصیلات تکمیلی برازش دارد و باورهای معرفت شناسی میانجی رابطه ی تجربه های محیطی و خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان می-باشد. همچنین بین محیط آموزشی – پژوهشی و تمام مؤلفه های باورهای معرفت شناسی به جزء باور سریع بودن یادگیری رابطه ی مستقیم وجود داشت، علاوه بر این بین تمام مؤلفه های باورهای معرفت شناسی به جزء باور قطعی بودن دانش با خودکارآمدی پژوهشی رابطه ی مستقیم وجود داشت، همچنین بین محیط آموزشی- پژوهشی و خودکارآمدی پژوهشی رابطه ی مستقیم وجود داشت. در مجموع باورهای معرفت شناسی به عنوان یک میانجی با نفوذ می تواند بر خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان تأثیر گذار باشد، لذا نقش محوری باورهای معرفت شناسی باید در کانون توجه مداخلات و برنامه ریزی های مرتبط با افزایش خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان باشد.

پژوهش حاضر با هدف ارائه مدل علّی درگیری و خودمختاری پژوهشی دانشجویان تحصیلات تکمیلی: نقش واسطه ای معنای تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش، توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه آماری شامل کلیه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشکده های علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد به تعداد 3199 نفر بود که از طریق فرمول کوکران حجم نمونه 220 نفر تعیین و به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده های مورد نیاز از پرسش نامه های محقق ساخته درگیری پژوهشی، خودمختاری پژوهشی و پرسش نامه معنای تحصیلی هندرسون- کینگ و اسمیت (2006) استفاده شد. ماتریس همبستگی، مدل معادلات ساختاری و شاخص های نکویی برازش با نرم افزار Lisrel 8.5 جهت تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج حاصل از مدل معادلات ساختاری نشان داد که مدل طراحی شده با داده ها برازش دارد. درگیری پژوهشی بر خودمختاری پژوهشی اثر مستقیم دارد، ولی با میانجی گری معنای تحصیلی اثر غیرمستقیم ندارد، همچنین درگیری پژوهشی بر معنای تحصیلی اثر مستقیم داشت. نتایج پژوهش از نقش درگیری پژوهشی بر خودمختاری پژوهشی و معنای تحصیلی دانشجویان تحصیلات تکمیلی حمایت می کند.

هدف از این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش تکنیک های فراشناختی بر انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر اصفهان بود. این پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون - پس آزمون و پیگیری چهارماهه با گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری در این پژوهش، دانش آموزان دختر دوره دبیرستان شهر اصفهان در سال تحصیلی 1392-1391 بودند. نمونه گیری این پژوهش به صورت تصادفی مرحله ای بود که تعداد 40 آزمودنی انتخاب و به شیوه تصادفی گروه آزمایش و گروه کنترل گمارده شدند و برگه اطلاعات جمعیت شناختی و پرسشنامه انگیزش پیشرفت هرمنس (1970) بر روی آنان اجرا شد. از معدل دانش آموزان به عنوان شاخص عملکرد تحصیلی استفاده شد. گروه آزمایش 8 جلسه 1 ساعته تحت آموزش تکنیک های فراشناختی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تحلیل کوواریانس نشان داد، ارائه مداخله آموزش تکنیک های فراشناختی باعث افزایش 6/45% نمره های عملکرد تحصیلی آزمودنی ها در مرحله پس آزمون و افزایش 9/45% آن در مرحله پیگیری شد. لذا فرضیه اول پژوهش تأیید شد. علاوه بر این، نتایج نشان داد که مداخله تکنیک های فراشناختی باعث افزایش 1/57% نمره های انگیزش تحصیلی آزمودنی ها در مرحله پس آزمون 6/56% آن در مرحله پیگیری شده است. لذا فرض دوم پژوهش نیز تأیید شد. یافته های این پژوهش مداخلات مبتنی بر آموزش تکنیک های فراشناختی را در جهت افزایش انگیزش پیشرفت و عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر پیشنهاد می کند.