حسن پیری

مردانگی امری برساختی و تاریخیاست که درفرهنگ های گوناگون، به شیوه های متفاوتی تجربه می شود. پژوهش حاضر به بررسی پرمخاطب ترین سریال های شبکه محلی مرکز ایلام در سال های اخیر پرداخته است.آنچه موجب عطف توجه به این موضوع شده، اهمیت آن در بافت به شدت در حال تغییر استان ایلام است. سؤال اصلی پژوهش این است که در شبکه محلی استان ایلام چه نوع تصویری از مردانارائه شده است. برای این منظور تلفیقی از چارچوب مفهومی ساختارنگر - به منظور بررسی بافت جامعه ایلام - وخردنگر-به منظور بررسی کنش بین افراد - استفاده شده است. روش تحقیق حاضر کیفی، ازنوع تحلیل محتوای کیفی است. برای کشف مفاهیم و مقولات آشکار و پنهان متن از تکنیک کدگذاری استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه هدفمند است؛ یعنی سه سریال پرمخاطب در سیمای ایلام. نتایج پژوهش نشان می دهد کهاین سریال هابا بازنمایی شکل خاصی از مردانگی به عنوان مردانگی هژمونیک، بر پذیرش، تأیید و تقویت آن کمک کرده است. همچنین مردانگی دیگری که جدا از بافت پدرسالارانه و سنتی قرار دارند به عنوان مردان نابهنجار و حاشیه ای از اجتماع محلی طرد می شوند.

با سیطره یافتن وجه تکنولوژیک در زیست جهان معاصر، ساحت تعاملات اجتماعی و شیوه های هویت یابی و هویت سازی نیز تغییر یافته اند؛ چنان که شبکه های اجتماعی آنلاین از بسترهای مهم خودابرازی، ساخت هویت شخصی و نمایش منش اجتماعی و سبک زیستی هستند. این پژوهش با استفاده از آرای نظری جامعه شناختی مرتبط با سبک زندگی و رسانه های اجتماعی به تحلیل چگونگی بازنمایی و نمایش زیست روزمره در فضای اینستاگرام پرداخته است. روش پژوهش از نوع کیفی است و حجم نمونه با اتکاء بر منطق اشباع نظری شامل 23 نفر است. تحلیل داده ها با استفاده روش تحلیل درون مایه ای کلارک و براون انجام شده است. نتایج پژوهش بیان گر آن است که کُنش گران ایرانی در فضای مجازی، شبکه اینستاگرام را بستری برای نمایش زندگی روزانه، اشتراک گذاری جنبه های جذاب بدنی و ارائه گزارشی از تفریحات و لذت های فردگرایانه می دانند. بنابراین، استراتژی های نمایشی کُنش گران در شبکه اجتماعی اینستاگرام، بیشتر در جهت بازنمایی سبک زندگی مدرن است.

امروزه بررسی آسیب های اجتماعی معطوف به شبکه های اجتماعی مورد توجه بسیاری از محققان قرار گرفته است. هدف این پژوهش آن است که آسیب های اجتماعی معطوف به شبکه های اجتماعی را شناسایی و طبقه بندی کند. به همین دلیل با استفاده از روش فراترکیب، نتایج پژوهش های پیشین مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. از سال های 1386 تا 1396 از بین 161 مقاله، درنهایت 56 مقاله برای تجزیه و تحلیل انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان می دهد که مهمترین آسیب های اجتماعی ناشی از مصرف شبکه های اجتماعی عبارتند از: واقعیت زدایی، عادی سازی بی اخلاقی، تقویت/ تضعیف سازی سرمایه اجتماعی، افزایش اضطراب و نگرانی، افشاگری، تقویت/ تضعیف سازی عواطف، تقویت/ تضعیف سازی دموکراسی، فاصله گیری از تجارب فرهنگی، تقویت رفتارهای پرخطر، فراجنسیت گرایی، میل به ابراز وجود، جلوه گری خود ایده آل، سیالیت ارتباطات، دگردیسی هویتی، صمیمیت زدایی و تهدیدهای قومی.

گستردگی و پراکندگی مطالعات با موضوع دین داری و هویت ملی، ضرورت استفاده از روش فراتحلیل را مضاعف می نماید. از این رو هدف این مقاله تحلیل و ترکیب نتایج پژوهش های انجام شده در رابطه با دینداری و هویت ملی است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه مقالات علمی و پژوهشی انجام شده در ایران در زمینه بررسی رابطه بین دینداری و هویت ملی از سال 1385 تا پایان سال 1395 تشکیل داده است. در کل تعداد 24 پژوهش یافت شد که جهت نمونه گیری، 10 پژوهش که شرایط و ملاک های انتخاب را داشتند به عنوان انتخاب نهایی برگزیده شدند. ابتدا عدم سوگیری انتشار و ناهمگنی اندازه اثر مورد تأیید قرار گرفت. سپس حساسیت اندازه اثر و ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل گری جامعه آماری با به کارگیری نرم افزار CMA مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها حکایت از ضریب تأثیر 483/. دینداری بر هویت ملی دارد. همچنین با در نظر گرفتن متغیر تعدیل گر جامعه آماری، این ضریب برای دانش آموزان (نوجوانان) 497/. و برای جوانان 462/. ارزیابی شد. در کل نتایج نشان می دهد که دینداری به عنوان متغیر مستقل بر هویت ملی به عنوان متغیر وابسته تأثیر متوسطی دارد؛ هرچند این میزان بین نوجوانان بیشتر از جوانان است.

در سال های اخیر شاهد افزایش میزان دختران ازدواج نکرده در جامعه ای با بستر سنتی، مثل جامعه ایلام بوده ایم. پژوهش حاضر گونه-شناسی دختران ازدواج نکرده را در شهر ایلام مورد بررسی قرار داده است. سؤال اصلی پژوهش این است که دلایل ازدواج نکردن دختران در جامعه ای با بافت سنتی مثل ایلام چیست. در این تحقیق از روش کیفی و تکنیک سنخ شناسی استفاده شده است. در واقع قدرت تبیین سنخ شناسی بسته به این است که تا چه حد می تواند همسانی و مشابهت اعضای هر مقوله را به حداکثر برساند و نیز حداکثر اختلاف را میان مقوله ها و سنخ ها برقرار سازد. در مطالعه کنونی از نمونه گیری گلوله برفی و هدفمند استفاده شده است. حجم نمونه این پژوهش بر مبنای اصل اشباع داده ها در روش کیفی 16 نفر تعیین شده است. تمام مراحل اجرایی انجام فرآیند تحلیل داده با استفاده از تکنیک کدگذاری صورت گرفته است. در این پژوهش با اتکا به اصل حساسیت نظری، از مفاهیم اندیشمندانی همچون گیدنز، اینگلهارت، بوردیو و گافمن استفاده شده است. نتایج نشان می دهد 8 سنخ را در تفسیر وضعیت دختران ازدواج نکرده ایلام می توان استخراج نمود که عبارتند از : «دختران مجرد سردرگم»، «دختران مجرد سرخورده»، «تعویق ازدواج تا تحقق اهداف»، «دختران مجرد مبادله نگر»، «دختران مجرد استقلال طلب»، «انگ خورده گان»، «دخترانِ گرفتار در پنجره نگرشی بسته» و «دختران مجرد کمال گرا». به طور کلی می توان از نقش قاطع تغییرات فرهنگی و بستر اقتصادی جامعه مورد مطالعه در محقق شدن شرایط لازم برای پدیده افزایش سن ازدواج دختران جامعه ایلامی صحبت کرد.

پژوهش های زیادی درباره مدارای اجتماعی انجام شده است. یکی از مهم ترین متغیرهای مرتبط با مدارای اجتماعی، اعتماد اجتماعی است. جهت ترکیب، تجزیه و تحلیل نظام مند نتایج پژوهش های انجام شده درباره اعتماد اجتماعی و مدارای اجتماعی از روش فراتحلیل استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را همه مقالات و پایان نامه های کارشناسی ارشد در ایران در زمینه بررسی رابطه بین اعتماد اجتماعی و مدارای اجتماعی از سال 1387 تا پایان سال 1397 تشکیل داده است. درکل تعداد 15 پژوهش یافت شد که برای نمونه گیری، 7 پژوهش که شرایط و ملاک های انتخاب مانند داشتن ضریب همبستگی رابطه بین دو متغیر مذکور، سطح معناداری و مشخص بودن حجم نمونه را داشتند، به عنوان انتخاب نهایی برگزیده شدند. ابتدا عدم سوگیری انتشار و ناهمگنی اندازه اثر تأیید شد؛ سپس حساسیت اندازه اثر و ضریب اندازه اثر و نقش تعدیل گری جامعه آماری با به کارگیری نرم افزار CMA بررسی شد. یافته ها حکایت از ضریب تأثیر 296/. اعتماد اجتماعی بر مدارای اجتماعی دارد. همچنین با درنظرگرفتن متغیر تعدیل گر جامعه آماری، این ضریب بین جوانانی که در رده سنی 15 تا 29 سال قرار دارند، 155/. و بین افرادی که در رِنج سنی 18 ساله تا 70ساله قرار دارند، 348/. است که در هردو گروه معنادار است؛ یعنی اعتماد اجتماعی گروه های با رِنج سنی 18 تا 70ساله بیشتر از گروه های سنی 15 تا 29 ساله بر مدارای اجتماعی تأثیر می گذارد. درکل نتایج نشان می دهند اعتماد اجتماعی به عنوان متغیر مستقل بر مدارای اجتماعی به عنوان متغیر وابسته تأثیر متوسطی دارد؛ هرچند بین افرادی که در رِنج سنی 18 تا 70ساله قرار دارند، بیشتر است.

در دوره معاصر بخش مهمی از ساحت تعاملات و تبادلات فردی و همچنین تجربیات زیستی افراد در فضاهای مجازی شکل گرفته و قوام می یابد. هدف این پژوهش فهم پدیدارشناسانه استراتژی هایی است که کاربران برای برساخت هویت خویش استفاده می کنند. برای دستیابی به این هدف از روش پدیدارشناسی براون و کلارک استفاده شده است. حجم نمونه با تکیه بر منطق اشباع نظری در روش کیفی، 20 نفر از دختران دانشجوی ساکن شهر کاشان است و فرآیند گردآوری داده ها با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته، انجام شده است. یافته های پژوهش نشان داد کاربران فضای مجازی در مرحله نخستین ورود خود به این شبکه و در تجارب اولیه در دو وضعیت «نابلدی و ناآگاهی» و «تردید و اضطراب» به سر می برند و بیشتر نقش کنشگر منفعل، مشاهده گر، پذیرنده و پیرو را دارند؛ اما با گذر زمان نقش کنشگر فعال، بر سازنده و روایت گر را پیدا می کنند. از سوی دیگر نتایج حاکی است که کاربران از دو استراتژی عاطفی و عقلانی در برساخت هویت خویش استفاده می کنند. برمبنای استراتژی عاطفی، به شکلی آزادانه تر، رهاتر و سیال عمل نموده و روایت های بیشتری از جنبه های مختلف زندگی و جهان بینی و منش خود را تکثیر می کنند و بر مبنای استراتژِی عقلانی، تنها برداشت ها و برش هایی گزیده شده، ویرایشی، محافظه کارانه و نمایشی، از زندگی خود را روایت می کنند.

زنانگی، به مانند مردانگی، پدیده ای فرهنگی و تاریخی است که در جوامع مختلف به طرق گوناگون برساخت و معنا می شود. در پژوهش حاضر، «زنانگی» در سه مجموعه از سریال های شبکه محلی مرکز ایلام بررسی و تحلیل شده است. هدف اصلی تحقیق این است که مشخص شود سریال های شبکه محلی استان چه تصویری از زنانگی را نشان می دهند. برای این منظور، تلفیقی از چارچوب مفهومی گافمن، بوردیو و رویکردهای فمنیستی در حوزه رسانه استفاده شده است. روش تحقیق حاضر تحلیل محتوای کیفی از نوع تلفیقی است. برای کشف مفاهیم و مقولات آشکار و پنهان متن از تکنیک کدگذاری استفاده شده است. نمونه مورد مطالعه به صورت هدفمند، سه مجموعه از سریال های پرمخاطب سیمای ایلام انتخاب شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که این سریال ها با بازنماییِ شکل خاصی از زنانگی به منزله زنانگی هژمونیک، بر پذیرش و تقویت آن تأکید می کنند و در برابرِ بازنمایی زنانگی متکثرِ دیگری که در جامعه حضور دارند یا مقاومت کرده است یا از آن به مثابه زنانگی نابهنجار، نامتعارف و حاشیه ای یاد می کند.

در پژوهش حاضر، آسیب شناسی رسانه در سه مجموعه از سریال های محلی صداوسیمای مرکز ایلام بررسی و تحلیل شده است. به منظور دستیابی به این هدف، پژوهش حاضر با اتکا به رویکرد نظریه بازنمایی و برمبنای قرائت نشانه شناختی از گفتارهای تبدیل شده به متن، سعی کرده است دلالت های معنایی و تصاویر فرهنگی ای را که سریال های قال وقواله ، برا و بش و هرکه را خوی بازنمایی می کنند تحلیل کند. تجزیه وتحلیل یافته ها چند نوع مفهوم مرتبط با آسیب اجتماعی خانواده در سیمای مرکز ایلام را نشان می دهد: برساخت تصویر دوگانه از خانواده، مناقشه برانگیز نمودن تفاوت ها و بازتولید کلیشه های نقشی مبتنی بر احترام به ساحت سنت. برمبنای نتایج این پژوهش در خانواده سنتی، پایبندی به آداب و رسوم محلی و مقاومت در برابر مدرنیته به منزله یک ارزش تصویر شده است؛ در این خانواده، زن معمولاً «زنِ پذیرنده » است و تصمیم گیرنده اصلی مرد است و آنجا هم که زن در موضوعی مهم تصمیم می گیرد، نتیجه نابهنجاری را رقم می زند. آنچه را در این سریال ها نمایش داده می شوند می توان در بطن جامعه هم دید. به عبارتی، می توان سمت و سوی شبکه استانی مرکز ایلام را در سریال های مورد مطالعه، تمرکز بر پذیرش مردانگی و زنانگی سنتی و سیطره آن بر سایر مردانگی ها و زنانگی ها دانست که در طول سال های پخش سریال ها (1388 1392) این نحوه بازنمایی، صورت مسلط بوده است.

مقدمه: اهمیت بوم گردی پایدار به عنوان بخش کوچکی از صنعت گردشگری بر کسی پوشیده نیست. بر این اساس مطالعه رابطه عوامل مختلف با بوم گردی پایدار دارای اهمیت فراوانی می باشد. هدف پژوهش: هدف اساسی تحقیق حاضر، بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و نگرش جامعه محلی نسبت به بوم گردی پایدار می باشد. برای تبیین ابعاد مسأله از نطریات بوردیو، پاتنام و اورامز استفاده شده است. روش شناسی تحقیق: برای انجام تحقیق حاضر از روش پیمایش استفاده شده و جامعه آماری در تحقیق حاضر شامل تمامی ساکنین 18 سال و بالاتر روستای چی چی نی کوتی شهرستان لاهیجان می باشد. برای تعیین حجم نمونه از نرم افزار pass استفاده شد که از این طریق حجم نمونه 103 نفر برآورد شده است. در این پژوهش برای جمع آوری اطلاعات نیز از پرسشنامه استفاده شده است. قلمرو جغرافیایی پژوهش: ر وستای چی چی نی کوتی شهرستان لاهیجان، یکی از بکرترین روستاهای ایران، واقع در شمال کشور می باشد که طبیعت آن از گزند انسان ها در امان مانده است. این روستا در استان گیلان، شهرستان لاهیجان، بخش مرکزی واقع می باشد. یافته ها و بحث: یافته های تحقیق نشان داده است که متغیر مشارکت (441/0) و متغیر اعتماد اجتماعی (202/0) به ترتیب، بیش ترین و کم ترین تأثیر را بر متغیر نگرش جامعه محلی نسبت به بوم گردی پایدار دارند. همچنین یافته ها نشان دهنده تأثیر مثبت سرمایه اجتماعی (شبکه روابط، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی) بر نگرش جامعه محلی نسبت به بوم گردی پایدار می باشد؛ به این معنی که با افزایش میزان سرمایه اجتماعی، میانگین نگرش جامعه محلی نسبت به بوم گردی پایدار افزایش می یابد. نتیجه گیری: اقدام به افزایش مشارکت مردم محلی در طراحی، اجرا و مدیریت طرح های بوم گردی پایدار می توان عاملی جهت افزایش میزان بوم گردی در منطقه مورد مطالعه باشد. رعایت هنجارهای اجتماعی جذب کننده و کنار گذاشتن هنجارهای اجتماعی بازدارنده گردشگری، شرایط مناسبی را برای توسعه بوم گردی پایدار شکل می دهد. 

تحقیق حاضر به روشی کیفی از نوع تحلیل تماتیک و با هدف تحلیل دلایل پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس شهرستان ملکشاهی در استان ایلام از دیدگاه معلمان انجام شد. مدارس مورد مطالعه به سه دسته شهری، روستایی و عشایری تقسیم شدند. برای جمع آوری داده ها از 32 مصاحبه نیمه ساختاریافته و از شیوه نمونه گیری مبتنی بر هدف استفاده گردید و با 32 معلم مشغول به تدریس در این مدارس مصاحبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها نیز به روش پیاده کردن داده ها و تبدیل آنها به متن، تحلیل مصاحبه ها و کدگذاری مفاهیم حاصل از این مصاحبه ها انجام گرفت. در نهایت نیز این مفاهیم، دسته بندی و طبقه بندی شدند. سؤالات اصلی تحقیق عبارت بودند از: 1- دلایل پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مدارس ابتدایی شهرستان ملکشاهی کدامند؟ و 2- آیا در ارزشیابی تحصیلی به این عوامل اثرگذار و مهم توجه می شود یا خیر؟ یافته های پژوهش 5 تم اصلی را نشان دادند: 1- مداخله گرهای زمینه ای؛ 2- چالش های خانوادگی؛ 3- معیشت آسیب پذیر؛ 4- بسترهای اجتماعی و فرهنگی و 5- تم آموزشی. علاوه بر این، ارزشیابی به شیوه کنونی در نظام آموزشی مدارس ابتدایی و صحبت کردن دانش آموزان ملکشاهی به زبان کردی و مسلط نبودن آنها به زبان فارسی، به ویژه در مناطق روستایی و عشایری، از دلایل مؤثر در افت تحصیلی آنها به شمار می رود.