مهدی مهذبی

یکی از مسائل مهم و قابل بحث در حوزه عواطف و احساسات کارکنان، بحث حسادت در محیط کار است. هدف اصلی این پژوهش بررسی پیشایندها و پیامدهای حسادت در محیط کار بر اساس نظریه مقایسه اجتماعی است. بدین منظور در ابتدا چارچوبی برای درک پیشایندها و پیامدهای حسادت در محیط کار بر اساس نظریه مقایسه اجتماعی فستینگر ایجاد گردید و در گام بعد به پیاده سازی و اجرای این مدل در شرکت ساپکو پرداخته ایم. در این راستا تعداد 158 پرسش نامه از طریق روش نمونه گیری طبقه ای نسبی بین اعضای نمونه توزیع گردید. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که خودشیفتگی، روان رنجوری و رقابت تاثیر مثبت و معناداری بر حسادت در محیط کار دارد؛ عزت نفس و کنترل ادراک شده تاثیر منفی و معناداری بر حسادت در محیط کار دارد. همچنین نتایج نشان داد حسادت در محیط کار تاثیر منفی و معناداری بر رفتار شهروندی سازمانی و ادراکات سازمانی دارد؛ حسادت در محیط کار تاثیر مثبت و معناداری بر قصد ترک شغل، بی تفاوتی اخلاقی و رفتار کاری غیرمولد دارد.

هدف از این پژوهش طراحی الگوی مدیریت حسادت کارکنان در سازمان های دولتی بود. پژوهشگران در این پژوهش بر آن بودند تا با طراحی یک پژوهش علمی و نظام مند به پرسش اصلی پاسخ دهند: الگوی مدیریت حسادت کارکنان در سازمان های دولتی چگونه است؟ رویکرد پژوهش حاضر از نوع کیفی بود که با روش داده بنیاد نظام مند استراوس و کوربین انجام شد. داده ها نیز به صورت مصاحبه نیمه ساختاریافته با 24 مشارکت کننده در پژوهش گردآوری شدند. بر اساس نتایج، شرایط علّی در قالب 4 مقوله عوامل فردی، عوامل سیاسی و اجتماعی، عوامل ساختاری، و عوامل اداری و مدیریتی دسته بندی شدند. پدیده محوری در قالب 3 مقوله عاطفی و شناختی و رفتاری تبیین شد. تعاملات و کنش های مربوطه با عنوان طبقه راهبرد در قالب 8 مقوله شفافیت سازمانی، تقویت هوش هیجانی مدیران، عدالت محوری، تقویت معنویت و اخلاق کاری کارکنان در محیط کار، استراتژی همکاری رقابت، حمایت و پشتیبانی مدیران از کارکنان، ایجاد امنیت شغلی، و کاهش عدم اطمینان و عدم تجانس اعضای یک واحد شناسایی شدند. شرایط زمینه ای در قالب 3 مقوله عوامل اجتماعی و عوامل فرهنگی و مادی گرایی تبیین شدند. مفاهیم حاصل از شرایط مداخله گر نیز در قالب 2 مقوله سوابق خدمتی و قراردادی کارکنان و ویژگی های رفتاری کارکنان دسته بندی شدند. در نهایت پیامدها شامل دو مقوله پیامدهای فردی و سازمانی به دست آمدند.

حسادت کارکنان یکی از ساخت های معنادار در محیط کاری است که اثر قوی احساسی بر کارکنان دارد. حسادت از احساسات منفی است که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. این پژوهش با هدف تدوین مدل عوامل موثر بر حسادت کارکنان صورت گرفته است. پژوهش حاضر از نظر هدف، توسعه ای- کاربردی بوده و بر مبنای ماهیت و روش در گروه توصیفی دسته بندی می شود. همچنین بر مبنای نوع داده ها، می توان آن را پیمایشی - موردی دانست. جامعه آماری این پژوهش 10 نفر از خبرگان دانشگاهی و سازمانی می باشند که دارای سابقه فعالیت در حوزه منابع انسانی یا دارای تحصیلات مرتبط با رشته مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی بوده اند. با توجه به بررسی مبانی نظری و پیشینه پژوهش، 19 عامل (9 عامل فردی و 10 عامل سازمانی) به عنوان عوامل موثر بر حسادت کارکنان شناسایی گردید. سپس به منظور غربال کردن عوامل شناسایی شده از تکنیک دیمتل استفاده گردید. به این منظور بعد از انجام محاسبات، میانگین تاثیر و تاثر عوامل محاسبه شد و عواملی که R+J آنها بیشتر از میانگین محاسبه شده، بودند (7 عامل فردی و 7 عامل سازمانی) مورد پذیرش قرار گرفته و در گام نهایی، به منظور اولویت بندی عوامل موثر بر حسادت سازمانی پذیرش شده با تکنیک دیمتل، از روش فرآیند تحلیل شبکه ای (ANP) استفاده گردید. نتایج نشان داد که در بعد فردی، مقایسه اجتماعی منفی در رتبه اول، ارزیابی شناختی آگاهانه از آینده بهتر دیگران در رتبه دوم و آگاهی از توانایی های دیگران در رتبه سوم قرار گرفتند. همچنین در بعد سازمانی، سطح پایین انصاف و عدالت در سازمان در رتبه اول، ارزیابی عملکرد در رتبه دوم و تعامل رهبر- عضو در رتبه سوم قرار گرفتند. با توجه به نتایج به دست آمده می توان بیان کرد که مدیران منابع انسانی در سازمان ها باید برای مواجه شدن با هرگونه احساس از سوی کارکنان (مثبت یا منفی) آمادگی داشته باشند و قدرت آنها در آنجا مشخص خواهد شد که بتوانند حسادت را به رقابت و به عنوان یک عامل انگیزشی تبدیل کنند.

هدف پژوهش حاضر یافتن عوامل مؤثر بر حسادت کارکنان در محیط کار، بررسی دقیق مفهوم حسادت کارکنان در محیط کار و پیامدهای آن بود. این پژوهش، ازلحاظ هدف، کاربردی است که به روش کیفی، مبتنی بر تحلیل مضمون و با به کارگیری ابزار مصاحبه با رویکردی اکتشافی و به صورت نیمه ساختاریافته انجام گرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل کارشناسان واحدهای ستادی شرکت ملی نفت ایران بود که حداقل پنج سال سابقه فعالیت در این سازمان را داشتند. برای انتخاب نمونه، از روش نمونه گیری قضاوتی و گلوله برفی استفاده شد که با 19 نفر از کارشناسان مصاحبه صورت گرفت. برای اعتباربخشی، از راهبرد زاویه بندی ( همسوسازی ) استفاده شد . از دو روش پایایی باز آزمون (شاخص ثبات) و روش توافق درون موضوعی جهت سنجش قابلیت اعتماد استفاده شد که نتایج آن به ترتیب 84% و 86% به دست آمد. پس از تجزیه وتحلیل داده ها، عوامل فردی، بی عدالتی سازمانی، عوامل فرهنگی، عوامل اداری و مدیریتی، عوامل سیاسی و عوامل ساختاری به عنوان " عوامل ایجادکننده " ؛ عوامل عاطفی، شناختی و رفتاری به عنوان " مؤلفه ها " ؛ و پیامدهای فردی، بین فردی، گروهی و سازمانی نیز به عنوان " پیامدهای حسادت کارکنان " در محیط کار مورد شناسایی و بحث قرار گرفت.

باتوجه به اینکه کارکنان در سازمان ها تلاش می کنند تا احساس حسادت خود را سرکوب نمایند، شناخت و درک مفهوم حسادت، پیشایندها و پیامدهای آن برای محققین و سازمان ها امری مهم به نظر می رسد. ازاین رو، تحقیق حاضر درصدد است تا به بررسی نقش حسادت در محیط کار بپردازد. پژوهش حاضر ازنظر هدف، تحقیقی کاربردی است، ازنظر ماهیت و رویکرد از جمله تحقیقات علّی است و ازنظر روش جمع آوری اطلاعات نیز جزء تحقیقات توصیفی و از شاخه مطالعات پیمایشی به شمار می آید. جامعه آماری در این پژوهش شامل کارکنان واحدهای ستادی شرکت ملی نفت ایران به تعداد 650 نفر است. طبق جدول کرجسی و مورگان، نمونه ای با حجم 242 نفر انتخاب شدند. روش نمونه گیری در این پژوهش از نوع نمونه گیری تصادفی طبقه ای است. در این پژوهش از مدل معادلات ساختاری برای بررسی فرضیه های پژوهش استفاده شده است. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که روان رنجوری، یک پیش زمینه مهم در توسعه احساس حسادت است. وظیفه شناسی به طور منفی بر احساس حسادت تأثیر می گذارد. رقابت پذیری ادراک شده، احساس حسادت را افزایش می دهد. حسادت، تأثیر منفی بر رفتار شهروندی سازمانی در سطح فردی و تأثیر مثبتی بر رفتارهای زیان آور (غیرکارآمد) در سطح فردی دارد. درنهایت، نتایج نشان می دهد که حسادت تاحدی نقش میانجی گری بین روابط روان رنجوری، وظیفه شناسی و رقابت پذیری ادراک شده از یک سو و رفتار شهروندی سازمانی و رفتارهای زیان آور ازسوی دیگر، دارد.

در این پژوهش، تأثیر اقدامات مدیریت منابع انسانی بر قصد ترک خدمت و نقض قرارداد روان شناختی کارکنان شرکت گاز شهر رشت مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی، از نظر گردآوری اطلاعات، توصیفی و از شاخه مطالعات پیمایشی و از حیث ارتباط بین متغیرهای پژوهش، از نوع همبستگی است. جامعه آماری در این پژوهش تمامی کارکنان اداری شرکت گاز شهر رشت (در مجموع 210 نفر) را در بر می گیرد. روش نمونه گیری در این پژوهش سیستماتیک بود و به منظور گردآوری اطلاعات از پرسش نامه های استاندارد استفاده شد. نتایج تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار آموس نشان داد که اقدامات مدیریت منابع انسانی و ابعاد آن بر نقض قرارداد روان شناختی تأثیر منفی دارد. همچنین تأثیر اقدامات مدیریت منابع انسانی و ابعاد آن بر تمایل به ترک خدمت نیز منفی بود. مقدار بحرانی اثر غیرمس تقیم می ان اقدامات مدیریت منابع انسانی و تمایل به ترک خدمت از طریق متغیر میانجیِ نقض قرارداد روان شناختی براب ر ب ا 2.10 بدست آمد. به این معنا که نقض قرارداد روان شناختی به عنوان متغیر میانجی در تأثیر دو متغیر فوق ایفای نقش دارد.

زمینه و هدف: در شرایط بسیار پویای کسب و کارهای امروزین توسعه قابلیت های یادگیری سازمانی ضرورتی است که به وجود آمادگی های خاص در منابع انسانی نیاز دارد. بر این اساس، این مطالعه به بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی و شادی در محل کار بر توسعه قابلیت های یادگیری سازمانی می پردازد. روش شناسی: این پژوهش کاربردی، توصیفی و پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش شامل کارکنان بانک صادرات در استان تهران است که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای 361 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل داده ها به روش مدل یابی معادلات ساختاری انجام شده است. یافته ها: سرمایه اجتماعی بر قابلیت یادگیری سازمانی و ابعاد آن شامل آزمایش پذیری، ریسک پذیری، گفتگو و تصمیم گیری مشارکتی تأثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین سرمایه اجتماعی از طریق شادی در محل کار به بهبود قابلیت های یادگیری سازمانی یاری می رساند. نتیجه گیری: توسعه تعاملات درون سازمانی و برون سازمانی کارکنان و ارتقای شادی و نشاط در میان کارکنان این بانک می تواند به ارتقای قابلیت یادگیری سازمانی و نتایج حاصل از آن یاری رساند.

رضایت شغلی، بیانگر میزان نگرش مثبت یک کارمند در مورد به شغل خود است. رضایت شغلی عاملی است که به صورت گسترده در پژوهش های سازمانی مورد مطالعه قرار گرفته است. مدل های مختلفی برای ارزیابی رضایت شغلی ارائه شده است. پژوهش های مختلف عوامل متعددی را به عنوان عوامل موثر بر رضایت شغلی بررسی کرده اند. هدف از این پژوهش اولویت بندی عوامل موثر بر رضایت شغلی کارکنان با استفاده از تکنیک های تصمیم گیری چند شاخصه AHP و TOPSIS فازی است. در این پژوهش ابتدا با مطالعه پژوهش های انجام شده در خصوص رضایت شغلی عوامل موثر شناسایی و سپس با استفاده از روش تحلیل محتوا با آنتروپی شانون ده عاملی که دارای ضریب اهمیت بیشتری بودند انتخاب شدند. جامعه آماری پژوهش 10 نفر از خبرگان دارای سابقه فعالیت در حوزه منابع انسانی سازمان یا دارای تحصیلات مرتبط با رشته مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی است. برای نظرسنجی از خبره در مورد مقایسه های زوجی و تعیین میزان اهمیت هر یک از عوامل در رضایت شغلی دو پرسش نامه در قالب عبارت های کلامی طراحی شده و پس از نظرسنجی از خبره ها به اعداد فازی تبدیل شدند. در آخر هم با استفاده از تکنیک های AHP و TOPSIS  فازی این عوامل رتبه بندی شدند. نتایج پژوهش نشان داد از بین عوامل موثر بر رضایت شغلی مورد بررسی در این پژوهش عامل حقوق، امنیت شغلی و احساس عدالت بیشترین امتیاز را کسب کرده و عوامل روابط با همکاران و سرپرستان و محیط کار به عنوان عواملی شناخته شدند که کم ترین اهمیت را در ایجاد رضایت شغلی کارکنان دارند.

نظر به اهمیت رسیدگی به رفتار شکایت آمیز مصرف کنندگان، پژوهش حاضر نیز به بررسی عوامل ایجاد نارضایتی در مصرف کنندگان و نحوه پاسخگویی از سوی آنان به این نارضایتی با توجه به نوع خودتفسیری (مستقل، وابسته)می پردازد. جامعه آماری پژوهش حاضر مشتریان رستوران ها در شهرستان چالوس هستند. دلیل انتخاب این شهر نیز توریستی بودن و حضور اقشار گوناگون مردم برای بازدید و تفریح در این شهر بوده که به تنوع جمعیت شناختی افراد مورد بررسی در این تحقیق کمک بسیار کرده است. سوالات پرسشنامه در دو بخش به ترتیب سوالات مربوط به رفتار شکایت آمیز و نوع خودتفسیری تنظیم شده است. پایایی پرسش نامه بر اساس ضریب آلفای کرونباخ و روایی آن براساس روایی محتوا براساس نظر اساتید خبره مورد تایید قرار گرفت و ضریب آلفای کرونباخ این پرسشنامه در مجموع برای 35 سوال 754/. به دست آمده است. برای بررسی فرضیات تحقیق نیز از روش معادلات ساختاری و نرم افزار آموس استفاده شده است.