غلامعباس رضایی هفتادر

غلامعباس رضایی هفتادر

لینک رزومه

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۴ مورد.
۱.

نقدی بر کتابِ شرح و تحلیل عِقدالعُلی للموقف الاعلی از مریم ایرانمنش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی سال ۱۹ بهار ۱۴۰۲ شماره ۷۹ ۱۴۶-۱۲۳

کلید واژه ها: عقدالعلی للموقف الاعلی افضل الدین کرمانی نقدِ شرح نثر مریم ایرانمنش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 217 تعداد دانلود : 496
عقدالعلی یکی از ویژه ترین متون نثر فارسی است که مشحون به لغات، اصطلاحات، اشعار و امثال فارسی و عربی است. این ویژگیها سبب شده است تا عقدالعلی نیازمند شرحی جامع باشد. مریم ایرانمنش این کتاب را شرح و تحلیل کرده است. این شرح در موارد متعددی نارسایی ها و ایرادات اساسی دارد. در این نوشتار، این اشکالات به شش گروهِ اشکالات واژگانی بخش فارسی و عربی، خطاهای صرفی، ایرادات نحوی، ابهام و نارسایی های ترجمه اشعار عربی و عدم ذکر گویندگان اشعار تقسیم بندی شده است. کوشیده ایم با مراجعه به دیوانهای شاعران و کتابهای مرجع و فرهنگهای معتبر فارسی و عربی نشان دهیم که چگونه در هرکدام از این موارد شارح به خطا رفته و سرچشمه این خطا چه بوده است. خطاهای واژگانی شارح، ناشی از مراجعه نکردن به لغتنامه های معتبر فارسی و عربی، اشکالات صرفی و نحوی وی اغلب حاصل تشخیص ندادن نقش نحوی واژگان و عبارات، تشخیص ندادن زمان، ریشه و صیغه افعال بوده و نارسایی ها و ابهام، ناشی از مراجعه نکردن به دیوان شاعر، کتابهای مرجع و فرهنگهای معتبر است. در هر مورد، پس از ذکر اشکال متن، توضیحات شارح را آورده ایم و پس از نقد و بررسی این توضیحات و نشان دادن خطاها و اشکالاتش، شرح و توضیح پیشنهادیمان را از متن ارائه کرده ایم. کوشیده ایم توضیحات از این لغزشها عاری باشد و رساتر و دقیقتر.
۲.

دراسه العوامل المؤثره فی صعوبه القواعد النحویه وتعقیدها فی النحو العربی القدیم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۶ 33 - 52

کلید واژه ها: النحو العربی صعوبه القواعد النحویه تیسیر النحو تعلیم النحو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 134 تعداد دانلود : 891
علم النحو بوصفه أحد الأرکان المهمه للغه العربیه تمّ تأسیسه من أجل صیانه اللغه من الخطأ واللحن فی الکلام. وقد تجسدت مبادئ هذا العلم فی الآراء النحویه لخلیل بن أحمد، وتلمیذه سیبویه، ثم ظهر نحاه آخرون اهتموا باستنباط قضایا علم النحو وتدوین أصوله. لکن ظهرت أسباب أدت إلى خروج النحو من مجراه الطبیعی وتورطه فی مشکلات عدیده؛ فمن تلک الأسباب یمکن أن نشیر إلى ما یلی: اختلاط علم النحو بعلوم أخرى لا تمتّ إلى اللغه بصله، ولاسیما علمی المنطق والفلسفه، والمنهج الخاطئ للنحاه فی دراسه قضایا اللغه، والإفراط فی الترکیز على القواعد کالمسیطر القاهر على اللغه وقله الاهتمام بالجانب الوظیفی للغه، والاهتمام البالغ بالقضایا اللغویه النادره والقلیله الاستعمال، والاستشهاد بالشواذ ودراسه اللهجات المختلفه والخلافات النحویه، واللجوء إلى التأویل، ونقائص فی منهج تصنیف الکتب النحویه، والابتعاد عن واقع اللغه فی إطار تحالیل غیر لغویه. فمن هذا المنطلق، یتناول هذا البحث دراسه العوامل المؤثره فی ظهور هذه المشکلات ویتبع المنهج الوصفی التحلیلی، ویبدأ بوصف المشکلات ومظاهرها، ثم یحاول تقدیم المقترحات والحلول المناسبه لهذه المشکلات وتیسیر النحو.
۴.

الظواهر الأسلوبیه فی قصیده "حدیث فلسطین" للشاعر أحمد الوائلی (دراسه دلالیه-بلاغیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات فی العلوم الانسانیه دوره ۲۹ سال ۱۴۴۴ شماره ۳ 207-187
تعداد بازدید : 199 تعداد دانلود : 99
إنّ الأسلوبیه منهج نقدی یتمحور حول معطیات علم اللغه والبلاغه ویعالج النصّ وهیکله البنائی لیکشف عن الجمالیّات الکامنه فیه ویبیّن للقارئ الأنماط التعبیریه، فیؤدّی إلی التمییز بین آثار الأدباء. الشیخ أحمد الوائلی هو من الشعراء المعاصرین الذی اتّخذ أسلوباً فاعلاً فی أشعاره السیاسیه وخاصه فی قصیدته الموسومه ب «حدیث فلسطین». هو یتحدّث فیها عن عزیمه أبناء هذه الأرض خاصّه والعرب عامّه للدفاع عن حقّهم المغتصب. تهدف هذه الدراسه إلی تحلیل القصیده حسب المستوییَن؛ هما المستو ی الدلالیّ والمستو ی البلاغیّ وفقاً للمنهج الوصفی-التحلیلی للکشف عن دلالاتها الکامنه والوصول إلی جمالیّاتها الرائعه. تظهر نتائج هذه الدراسه فی المستو ی الدلالیّ، أنّ الشاعر وظّف الترادف والتضاد لیوجّه الأنظار إلی فلسطین وبیان تفرّد الفلسطینیین وتزاید الحسّ القومیّ والوطنیّ وهو یصفق للمقاتلین الفلسطینیین الذین لم یتنازلوا عن الدفاع عن أرضهم المحتلّه. أمّا من حیث الأسلوبیه البلاغیه، فاستخدم الشاعر التکرار اللفظی بنوع خاصّ لینبّه المخاطب بأنّ المفهوم المطروح عبر التکرار، یحتاج إلی مزید من الاهتمام والوعی. الحوار الذی یجری فی القصیده بواسطه طرح الأسئله من جانب طفلٍ والإجابه من قبل والده، یؤهّل القارئ للتفکیر والتنبیه فی أحقیه طلب الفلسطینیین وبطلان عمل المحتلّین، فهو یحمل المخاطب عبر الاستفهام علی أن یفکر ویصل عبر تفکیره إلی مد ی ظلم المغتصبین بحقّ أبناء هذه الأرض. فرغم أنّ الوالد فی اجابته عن أسئله طفله یتوقّع الخیر والنجاح فی المستقبل لبلده، لاینسی کآ به تثقل کا هله وهی عنصریه بغیضه من جانب الصهاینه الذین یحاولون ترویجه من وقت لآخر من أنّ العرب لایساوونهم منزله وقدراً .
۵.

الإحاله الضمیریه ودورها في التماسک النصي (سوره الرعد أنموذجا)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره شانزدهم بهار و تالستان ۱۴۰۱ شماره ۲۴(پیاپی ۸۲) 335 - 362

کلید واژه ها: القرآن الکریم سوره الرعد نحو النص التماسک النصی الإحاله الضمیریه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 803 تعداد دانلود : 864
الملخص من أهم مباحث علم اللغه الوظیفی هی نظریه التماسک النصی التی تبحث فی العوامل التی تربط عناصر النص ومکوناته، وهذه النظریه تشتمل علی أدوات وعناصر مهمه ولازمه لتحلیل أی نص ما، من أهم هذه العناصر وأکثرها انتشارا وظهورا علی سطح النص عنصر الإحاله الذی یقوم بوظیفته الإحالیه عن طریق مجموعه من الأدوات، ویجعل النص وحده متلاحمه ومترابطه ومتماسکه. نحاول من خلال المنهج الوصفی التحلیلی، دراسه وتحلیل الإحالیه الضمیریه لسوره الرعد ومدى استخدامها فی ترابط وتماسک وانسجام نص السوره. من أهم النتائج التی توصل البحث إلیها أن الإحاله الضمیریه بکل أنواعها ساهمت بشکل فعال فی تحقیق الحرکه وال دوران بین آیات سوره الرعد وقامت بوظیفه هامه فی تحقیق التماسک النصی بین أجزاء الآیات من خلال رجوع اللفظ المحیل إلی المحال إلیه، وأن الإحاله فی السوره المدروسه استخدمت بکثیر بصوره نصییه قبلیه، کما أنه جاءت الضمایر المحیله إلی الله تعالی ورسوله الکریم والکفار و المؤمنین بکثیر؛ الأمر الذی یدل دلاله واضحه علی الاتساق الظاهر والترابط النصی لنص السوره، وکثره استخدام الضمائر المحلیه إلی الله والنبی والمؤمنین تدل علی الإصرار على تثبیت الربوبیه والخالقیه والتأکید له کما أن جمیع الإحالات إلی الکفار جاءت بصفه عامه قبلیه نصیه. الکلمات المفتاحیه: القرآن الکریم، سوره الرعد، التماسک النصی، الإحاله الضمیریه. الکلمات المفتاحیه: القرآن الکریم، سوره الرعد، التماسک النصی، الإحاله الضمیریه.
۶.

شعر النقائض الأمویه، دراسه أسلوبیه إحصائیه فی ضوء اللسانیات الکمیه (نقیضه الفرزدق وجریر أنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره یازدهم بهار و تالستان ۱۴۰۰ شماره ۲۲ (پیاپی ۸۰) 27 - 55

کلید واژه ها: الأسلوبیه معادله بوزیمان النقائض الفرزدق جریر بن عطیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 538 تعداد دانلود : 262
ترکز الأسلوبیه الإحصائیه على الإحصاء الریاضی بغیه الکشف عن کوامن النصوص الأدبیه. وتعتبر معادله بوزیمان الإحصائیه، من أهم الطرق العلمیه الریاضیه التی تفحص مدى العاطفه الشعریه فی النصوص وتمیّز بین الأسلوب الأدبی والأسلوب العلمی. یرى بوزیمان أنّه من خلال دراسه نسبه الأفعال إلى الصفات، ثم التعرّف على المؤشرات الصیاغیه والمضمونیه المؤدیه إلى التحول الأدبی والعلمی فی عمل کاتب أو شاعر ما، بإمکان القارئ أن یفهم عملیه بناء أعمالهم الأدبیه ویدرک مدى انفعالیتهم أو علمیتهم فی النصوص. فمن هذا المنطلق، یهدف المقال إلى دراسه النقیضتین الهجائیتین للشاعرین الأمویین المرموقین، الفرزدق وجریر بن عطیه. وفی السیاق ذاته، اخترنا نقیضتین "إِنَّ الَّذی سَمَکَ السَماءَ" للفرزدق و"لِمَنِ الدِیارُ کَأَنَّها لَم تُحلَلِ" لجریر أنموذجا وقارنا بین أسلوبهما الشعری،خلال المنهج الإحصائی لنبیّن مدى أدبیتهما وفقا لمعادله بوزیمان الإحصائیه. وانتهى المقال إلى أنّ أسلوب کلا الشاعرین فی نقیضتیهما الهجائیه أدبیٌّ ولکنّ درجه الانفعال والدینامیکیه والإثاره الأدبیه فی أسلوبهما الشعری تختلف. إذ إن نقیضه جریر کانت أکثر أدبیّه من نقیضه الفرزدق؛ حیث أکسى جریر نقیضته الهجائیه مشاعر وجدانیه وانفعالات حسیه  وحرکیه. لقد نزع کلا الشاعرین فی نقائضهما نحو الفنون البیانیه الضخمه من تش بیه واس تعاره ومجاز وکنایه بتفصیل، ولکن لغه جریر الشعریه الخاصه المفعمه بالأحاسیس والعواطف الصادقه جعلته أکثر نجاحًا من الفرزدق.
۷.

الأضداد من منظور الدراسات الفنومنولوجیه(مفرده الظنّ نموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال دوازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۵ 125 - 145

کلید واژه ها: الأضداد فنومنولوجیا الظن الیقین المعنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 43 تعداد دانلود : 880
تعدّ مفرده «الظنّ» ضمن مجموعه الأضداد؛ إذ تتضمّن المعنیین المتضادّین؛ الشکّ والعلم أو الیقین. وقد اعتمدت الکاتبه فی هذا المقال المنهج الوصفی التحلیلی، واستندت علی المعاجم اللغویه، وأشعار العرب، وأمثالهم، وکتب علوم القرآن والتفاسیر، لرسم صوره واضحه عن معانی الظنّ وعلاقتها ببعض، من خلال عرض المفرده علی بوتقه الدراسات الفنومنولوجیه أولاً، ثمّ تبیین آلیه إنتاج معانیها المختلفه التی تأتی معنیاها المتضادّان من ضمنها، فی مبادره لم یسبق لها مثیل. أثبتت البحوث للظنّ سته معان مختلفه وهی الشکّ، والوهم، والیقین، والتهمه، والکذب، والأمل. یبدو من المعانی التی ذکرها المفسرون وأصحاب المعاجم لمفرده الظنّ، أنهم نظروا إلی هذه المعانی کأجزاء منفصله مفکّکه غیر مترابطه، ولذلک رفض بعض الباحثین بعض هذه المعانی، کما قبلوا بعضها الآخر؛ بعدما فشلوا فی الربط بین هذه المعانی بعضها ببعض.
۸.

نقدی بر ترجمه اشعار عربی کتاب شرح مشکلات تاریخ جهانگشای جوینی از احمد خاتمی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی سال هفدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶۷ 57-82

کلید واژه ها: ترجمه اشعار عربی تاریخ جهانگشای جوینی تصحیح ترجمه اشعار عربی جهانگشا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 641 تعداد دانلود : 556
تاریخ جهانگشای جوینی نزدیک چهارصد بیت عربی دارد و احمد خاتمی تمام آنها را در کتاب شرح مشکلات تاریخ جهانگشای جوینی ترجمه کرده است. ترجمه او از این ابیات در موارد بسیاری، نارسا، ناقص و گاهی نیز کاملاً اشتباه است. در این مقاله، این اشتباهات به چهار گروهِ اشکالات نحوی، اشکالات صرفی، نارسایی و ابهام، و اشکالات لغوی تقسیم، و با روش تحلیلی و توصیفی ابیاتی نقد و بررسی شده است که ذیل هر گروه قرار می گیرد. تلاش شده است با مراجعه به دیوان شاعران و کتابهای مرجع و فرهنگهای فارسی و عربی مشخص شود چگونه در هر کدام از این موارد، مترجم به خطا رفته و سرچشمه این خطا چه بوده است. خطاهای نحوی و صرفی مترجم اغلب حاصل عدم تشخیص نقش نحوی واژگان و عبارات، عدم تشخیص زمان، ریشه و صیغه افعال بوده و نارساییها و ابهام او ناشی از عدم مراجعه به دیوان شاعر، کتابهای مرجع و فرهنگهای معتبر است. هر بیت عربی از منبع اصلی آن در دیوان شاعرش یا از کتابهای مرجع نقل شده و ترجمه احمد خاتمی از آن آمده، و پس از نقد و بررسی ترجمه او و نشاندادن خطاها و اشکالاتش، ترجمه پیشنهادی از بیت ارائه شده است. کوشش شده است ترجمه پیشنهادی از این لغزشها عاری باشد و رساتر و دقیقتر.
۹.

الظواهر الفنیه والجمالیه لخطبه حجه الوداع ومیزاتها الأسلوبیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش در زبان و ادبیات عربی پاییز و زمستان ۱۳۹۸ شماره ۲۱ 51 - 74

کلید واژه ها: الخطابه حجه الوداع الرسول الأکرم (ص) الأسلوبیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 428 تعداد دانلود : 924
یتناول هذا المقال دراسه فنیه لخطبه حجّه الوداع الشهیره بغیهَ الکشف عن هیکلها البنائی وملامح من جمالیاتها الفنیّه، علماً بأنّ هذه الخطبه من روائع الأدب العربی والتراث التشریعی الحضاری الإسلامی، والتی تکشف عن حقوق الإنسان قبل أن تعرف دساتیر الأرض ما هی حقوق الإنسان؟ وترسم الطریق وتوضح المعالم وتبین حدود الله. إنّ هذا التراث الغالی وثیقه تاریخیّه لها قیمه فی الدعوه إلى الفضائل الإنسانیه وحسن المعاملات. فهذا المقال بالاعتماد على المنهج الوصفی والتحلیلی، یهدف إلى دراسه فکره النبی المقدّسه حیال هذه الخطبه ولمحات من خصائصها الفنیه والأسلوبیه مما یکشف لنا عن عظمه الإسلام ونبیّه. یبدأ البحث بتمهید لکلّ ما یجب ذکره حسب المنهجیّه الحدیثه للکتابه ثمّ یتطرق إلى هذه المحاور الخمسه والخاتمه: 1. نصّ الخطبه وتوثیقها؛ 2. الأفکار المطروحه فیها ومکانتها بالمقارنه إلى خطب الرسول (2) الأخرى؛ 3. الجانب العاطفی لها؛ 4. ظواهرها الفنیه والأسلوبیه؛ 5. ظواهرها الدلالیه والبلاغیه. ومن النتائج التی توصل إلیها المقال أنّ النبی الأعظم (2) وظّف صورا مختلفه من التکرار والتوکید ضمن نصّه من أجل لفت انتباه السامعین إلى کلامه وإقناعهم، وهذه الخطبه النبویه قد تشکّلت من العبارات الموجزه بإیجاز القصر فی الغالب الأعم، والتق دیم والت أخیر فیها ظ اهره أسلوبیه جاءت مشحونه بالمعانی البلاغیه واللفتات الجمالیّه الرائعه، وبنیه الخطبه الکلیّه قد تکوّنت فی غالبیتها من الجمل الفعلیه، بحیث أدرجت هذه الجمل فی نصّ الخطبه إدراجاً فنیاً تجعل النصّ أکثر حرکیّه ودینامیکیه
۱۰.

نقدی بر تصحیح اشعار عربی تاریخنامه هرات سیفی هروی از غلامرضا طباطبایی مجد (ضرورت تصحیح دوباره کتاب)

نویسنده:
منبع: مطالعات تطبیقی فارسی و عربی سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۶ ۱۸۲-۱۶۱

کلید واژه ها: تصحیح تاریخنامه هرات اشعار عربی تاریخنامه هرات غلامرضا طباطبایی مجد تصحیح متون ادبی کلاسیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 791 تعداد دانلود : 218
تاریخنامه هرات نزدیک سیصد بیت عربی دارد و در سال 1383 غلامرضا طباطبایی مجد این کتاب را بار دیگر تصحیح کرده است. تصحیح او از این ابیات عربی در موارد بسیاری ناقص و اشتباه است. در این مقاله این اشتباهات به پنج گروهِ خطاهای اِعرابی، اشتباه در انتساب اشعار به گویندگانشان، خطاهای شکلی، اشکالات حرف روی، خطاهای ضبط درست کلمات تقسیم، و با روش تحلیلی و توصیفی، ابیاتی که ذیل هر گروه قرار می گیرد با مراجعه به دیوان شاعران و کتابهای مرجع نقد و بررسی شده است و فرهنگهای فارسی و عربی نشان داده شده که چگونه در هر کدام از این موارد، مصحح به خطا رفته و سرچشمه این خطا چه بوده است. خطاهای اعرابی مصحح اغلب حاصل تشخیص ندادن نقش نحوی واژگان و عبارات، تشخیص ندادن زمان، ریشه و صیغه افعال، و خطاهای شکلی و حرف روی او ناشی از دقت نکردن در وزن شعر و قواعد قافیه و خطاهای اشتباه در انتساب اشعار به گویندگان، ناشی از مراجعه نکردن به دیوان شاعر، کتابهای مرجع و فرهنگهای معتبر است. هر بیت عربی از منبع اصلی آن در دیوان شاعر یا از کتابهای مرجع نقل شده، و تصحیح غلامرضا طباطبایی مجد از آن آورده و پس از نقد و بررسی تصحیح او و نشاندادن خطاها و اشکالاتش، ترجمه پیشنهادی از بیت ارائه شده است.
۱۱.

بررسی تطبیقی تجلی عشق در اشعار مولوی و ابن فارض(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبیات تطبیقی سال سیزدهم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۵۲ 393 - 414

کلید واژه ها: معشوق حق دلدادگی انس جذبه ظهور بقا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 207 تعداد دانلود : 566
مولوی و ابن فارض دو شاعر و عارف بزرگ قرن هفتم معتقدند، حیات جاودانه یعنی فنای در عشق، و بالاترین مقام عزّت، درجه بقاء بعد از فناست، زیرا عشق از اوصاف الهی و سرآغاز خلقت بشر است، و ذره ذره عالم با آن سرشته شده است. این عشق در واقع بر «هستی مطلق» دلالت دارد و هر گاه حجاب برداشته شود و ذات یگانه در وجود او تجلی یابد، هر وصفی، وصف اوست و هر شکل و صورتی، از آن معشوق خواهد بود. زیرا راه وصال محبوب، مستلزم یگانگی دل است و هر جا وحدت حاکم باشد، تعیّنات و اسباب دیگر، معنایی ندارد. مولوی عشق را شیوه سلوکی خود قرار داده، آنگونه که ابن فارض درگام به گام مقامات عرفانی، آن را اساس کار خویش قرار داده است. عشق، نور جان و آرزویی است که تمام آرزوها در آن نهفته است. و رهرو این راه را، از بند حواس آزاد و در خالق نیکویی ها فانی می گرداند.
۱۲.

نشانه شناسی گفتمان «ظن» در قرآن کریم با تکیه بر الگوی مربع حقیقت نمایی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی سال سوم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیایی ۱۰) 1-29

کلید واژه ها: قرآن کریم ظن علم نشانه شناسی گفتمان مربع نشانه شناسی مربع حقیقت نمایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 811 تعداد دانلود : 27
قرآن کریم متنی است سرشار از نشانه ها و معانی که همواره زمینه را برای به کارگیری روش ها و رویکردهای متنوع مطالعه و تحلیل متن فراهم می سازد. مقاله حاضر بر رویکرد «نشانه شناسی گفتمان» در مکتب نشانه شناسی پاریس، تکیه دارد. رویکردی که به تجزیه و تحلیل سازوکار ساخت معنا در فرآیند تولید متن می پردازد. این نوشتار بر آن است تا با تحلیل ساخت های متنی ظن در قرآن کریم و نیز با به کار گیری الگوی «مربع نشانه شناختی» و مشخصاً با الهام از «مربع حقیقت نمایی»، فرآیند شکل گیری دلالت ظنّ را در گفتمان قرآنی تبیین کند. مطالعه چهار گونه ظن در پیکره قرآن کریم نشان می دهد که بر اساس مربع حقیقت نمایی ظن و علم، انسان در مواجهه با امور مختلف مادی و غیرمادی دچار یکی از چهار حالت توهم ادراکی، صدق، کذب و راز می شود و در این میان ایمان و انکار فاعل شناسا در امور غیرمادی همچون رسالت انبیاء، خداوند و صفات او و نیز برپایی رستاخیز، نقش مهمی در سازوکار ساخت معنای ظن ایفا می کند.
۱۳.

الإیقاعات الرومانسیه الحزینه: بواعثها وتداعیاتها المختلفه(الشعراء العرب المختارون أنموذجاً)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دراسات الادب المعاصر سال یازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۴۱ 9 - 35

کلید واژه ها: مشاعر الحزن الذات الوطن الدواعی الشعر المعاصر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 640 تعداد دانلود : 201
إنّ الأدب العربی منذ عصوره الأولی أصبح ملیئاً بأشعار رثائیه تزخر بالعاطفه والمشاعر الحزینه؛ لکنه ارتقی منذ العصر الحدیث، فاستطاع بعض الشعراء أن یجعلوا من الحزن إحساساً مصاحباً فی أکثر أعمالهم الشعریّه؛ فشاع فی شعرهم بذلک رنات الأسی والأنین والشکوی وصارت مشاعر الحزن سمات بارزه تظهر من خلال تجاربهم الشعریّه. ولکن هناک مراتب من التفاوت فی مشاعرهم ومواقفهم الرومانسیه وبواعثها. هذا المقال بالمنهج الوصفی والتحلیلی اولاً یتناول الإیقاعات الرومانسیه الحزینه فی شعر نازک الملائکه ، و صلاح عبدالصبور ، و عبدالمعطی حجازی ، و بدر شاکر السیّاب أنموذجاً. ثانیاً یکشف عن العوامل المساهمه فی تضخیم مشاعرهم وتکوینها. ثالثاً یتبین الاتّجاهات والدواعی النفسیه والاجتماعیه والفلسفیه والمتافیزیقیه لتعبیراتهم الرومنسیه الحزینه.
۱۴.

بررسی هنجارگریزی نوشتاری در شعر محمود درویش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادبیات عربی بهار و تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 560 تعداد دانلود : 87
فرمالیسم یکی از مهم ترین نظریه های نقد ادبی معاصر است. بنیان گذاران این نظریه در اوایل قرن بیستم، گامی مهم در زمینه عدول از زبان هنجار برداشتند و با طرح مباحث و اصطلاحاتی مهم، به بررسی و طبقه بندی عوامل قابل شناسایی ایجاد زبان ادبی و به خصوص شعر در قالب مباحثی مانند هنجارگریزی، آشنایی زدایی و ... مبادرت ورزیدند. یکی از عوامل مهم در گسترش هنجارگریزی در آثار شاعران دهه های اخیر، نوگرایی و تلاش برای دست یافتن به آزادی اندیشه و نشان دادن جریان های فکری است. محمود درویش یکی از شاعرانی است که انواع هنجارگریزی در اشعار وی به چشم می خورد که یکی از بارزترین آنها، هنجارگریزی نوشتاری است. پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی و بررسی شعر درویش، به بررسی روش های هنجارگریزی نوشتاری در ساختار ظاهری شعرش و تبیین دلالت ها و اهداف آن بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از این است که ازجمله شیوه های هنجارگریزی نوشتاری در شعر او می توان به موارد زیر اشاره کرد: کاربرد نقطه چین در آغاز مصراع شعر برای پردازش واژگان شعری، کاربرد نقطه چین به جای مصراع کامل با هدف جلوگیری از ضعف خود و نیز خستگی خواننده، به کاربردن برخی علائم نگارشی همچون مربع، قلاب، خط تیره و خط مورب برای نوسازیِ ظاهر شعر و نیز تأکید بر یک مسئله خاص و همچنین شکستن مصراع ها و کوتاه و بلندکردن آن ها و آوردن یک بیت شعری به صورت افقی و تکرار آن به صورت عمودی و کلمه به کلمه با هدف تأکید و جلب توجه خواننده به آن مسئله است.
۱۵.

تأثیر قرآن و احادیث بر شرح ابن میثم بحرانی بر نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قرآنی سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۳ 117 - 129

کلید واژه ها: شرح نهج البلاغه شرح واژگان قواعد صرفی و نحوی استشهاد به قرآن و احادیث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 856 تعداد دانلود : 848
علمای ادب از دیرباز برای اثبات صحت استعمال الفاظ یا توضیح و اثبات برخی قواعد صرفی و نحوی به آیات قرآن استناد می کرده اند. زیرا همه آن ها اتفاق نظر دارند که قرآن کریم قله فصاحت و بلاغت در زبان عربی است. اما در خصوص استشهاد به احادیث میان علما اختلاف نظر وجود دارد. برخی استشهاد به احادیث را جایز دانسته و برخی دیگر از آن منع کرده اند. هرچند که همگی به افصح بودن پیامبر(ص) معترف اند. ابن میثم بحرانی که از بزرگان شیعی فقه، فلسفه، کلام و ادب قرن هفتم است، در شرح مشهور و ارزشمندی که بر نهج البلاغه نوشته است، در موارد بسیاری همچون شرح واژگان و عبارات یا توضیح قاعده های صرفی و نحوی به آیات قرآن و احادیث استناد کرده است. مقاله حاضر استشهادات ابن میثم به قرآن و احادیث را در شرح وی مورد بررسی قرار داده و نقدهایی را در خصوص استشهاد به برخی روایات، بر وی وارد دانسته است.
۱۶.

ارزیابی مقایسه ای انسجام در سوره علق و ترجمه آن از حداد عادل بر اساس نظریه هالیدی و حسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ترجمه در زبان و ادبیات عربی سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۶

کلید واژه ها: ترجمه سوره علق نظریه انسجام هماهنگی انسجامی حداد عادل

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات ادبیات و مطالعات بین رشته ای علوم اسلامی تفسیر و ترجمه قرآن
  2. حوزه‌های تخصصی زبان شناسی علوم مرتبط ترجمه شناسی
تعداد بازدید : 92 تعداد دانلود : 514
از مسائلی که در زبان شناسی متن بنیاد همواره مورد توجّه تحلیلگران متون مختلف قرار گرفته، انسجام (Cohesion) و هماهنگی انسجامی در متن است. در این پژوهش، بر اساس نسخه تکامل یافته از نظریه نظام مند هالیدی و حسن (1985م.)، و نیز مفهوم هماهنگی انسجامی که رقیه حسن در سال 1984میلادی مطرح نمود، عوامل انسجام در سوره علق و ترجمه آن از حداد عادل، به صورت گزینشی و استقرائی، به بوته نقد و ارزیابی توصیفی تحلیلی و آماری گذاشته می شود. نویسندگان برآنند تا با نگاهی فراجمله ای، با اتکا به نظریه مذکور، عوامل انسجام و نیز میزان این انسجام را در متن سوره علق و ترجمه آن مشخص نموده، سپس هر دو متن مبدأ و مقصد را با یکدیگر مقایسه کنند. دستاورد پژوهش نشان می دهد که هر دو متن، منسجم هستند و با توجّه به درصد بالای مشابهت متن مقصد با متن مبدأ در نحوه کاربست عوامل انسجام، مترجم در انتقال مفاهیم ترجمه موفّق بوده است.
۱۷.

تحلیل تطبیقی کارکرد شخصیت اسطورة «زرتشت» در شعر کلاسیک و مدرن عربی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبیات تطبیقی دوره پنجم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۱۲)

کلید واژه ها: اسطوره زرتشت ادبیات تطبیقی ادبیات عرب فریدریش نیچه چنین گفت زرتشت زرثوشتر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 464 تعداد دانلود : 974
فراخوانی اسطوره ها نقش برجسته ای در تعمیق و غنای ادبیات ملل مختلف ازجمله عرب ها داشته است. اسطورة ایرانی «زرتشت» یکی از این اسطوره هاست که در شعر کلاسیک عرب غالباً وجود ندارد؛ اما برخی شاعران معاصر عرب با الهام از فریدریش نیچه (1844-1900م)، شاعر و فیلسوف آلمانی، در چارچوب «قناع» و ماسک اسطورة «زرتشت»، درپی دستیابی به عنصری برای مبارزات سیاسی- اجتماعی و بیداری ملت هایشان با شعار اَبَرانسان بوده اند تا خیزشی مردمی دربرابر اهریمن ظلم و فساد مستکبران معاصر به پا دارند. هدف این مقاله علاوه بر اثبات حضور یا فقدان اسطورة ایرانی زرتشت، مقایسه و تحلیل تطبیقی این اسطوره در شعر شاعران مدرن و کلاسیک عرب است تا نشان دهد اندیشة نمادین شاعران کلاسیک و مدرن عرب دربارة این شخصیت دینی چگونه بوده و رویکرد آنان در بازآفرینی این اسطوره چیست. دستاورد این پژوهش که براساس روش توصیفی- تحلیلی نگاشته شده، نشان می دهد که در ادب قدیم عرب، اغلب به سبب جنبه های مذهبی و دفاع از اسلام دربرابر زرتشتیسم، از این اسطورة ایرانی یادی نشده است؛ بلکه فقط اشاراتی اندک به مجوس و آیین های ایرانیان پیش از اسلام در شعر این دوره مشاهده می شود. درمقابل، زرتشت در شعر معاصر عربی، از هیئت منجیِ قومی و پیامبر دینی به شمایل سفیرِ سیاسی در میان ملت های عربی درآمده که رهایی بخش انسان معاصر از دردها و رنج های اجتماعی است. این موضوع نشان از آگاهی شاعران معاصر عرب از اسطوره های کهن ایرانی و علاقة آنان به فرهنگ گذشتة ایران باستان دارد.
۱۸.

بررسی مؤلفه های موسیقایی سورة «الحاقّه»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال پنجم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ (پیاپی ۲۰)

کلید واژه ها: قرآن کریم اعجاز زبانی موسیقی درونی و بیرونی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی موسیقی شعر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی ادبیات عرب نثر
تعداد بازدید : 766 تعداد دانلود : 746
یکی از مهم ترین جنبه های اعجاز زبانی قرآن، موسیقی دل نشین آن است که نقش زیادی در برتری متن قرآنی بر متون دیگر دارد. در ساختار موسیقایی اعجاب انگیز قرآن با دو گونة ایقاع درونی و ایقاع بیرونی رو به رو هستیم که هریک از گونه های یادشده دارای مولفه هایی چون: ایقاع درونی مترادف و متمایز، ایقاع تکرار، ایقاع توازی، ایقاع فواصل، ایقاع آوایی، ایقاع تکیه و ایقاع نغمآهنگ می باشند.  همسویی این مولفه ها با مضامین آیات در نهایت به انسجام متن قرآنی می انجامد. این مقاله در صدد است تا با رویکرد توصیفی تحلیلی همراه با استخراج شواهد قرآنی، این جنبه از اعجاز قرآن کریم را در سورة حاقّه بررسی کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد، قرآن کریم که تجلی گاه کلام الهی است افزون بر معانی و محتوای ژرف، سرشار از زیبایی های متعدّد موسیقایی است، به طوری که ساختار تمام اجزاء و عناصر موسیقایی آن متناسب با یکدیگر و هماهنگ با محتوا و اغراض متن قرآنی به کار گرفته شده و در القای هر چه بیشتر معانی و مفاهیم آیات سهیم است.
۱۹.

جاودانگی عشق الهی با تکیه بر آیات قرآن درسروده های ابن فارض و مولوی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش دینی دوره ۱۷ پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۳۵ 85-106

کلید واژه ها: عشق قرآن جاودانگی جمال معشوق ابن فارض مولوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 843 تعداد دانلود : 394
عشق از او صاف الهی و سرآغاز خلقت است، این عشق در واقع بر «هستی مطلق» دلالت دارد، و زندگی بدون آن چون پوست های بی روح است. مولوی، عشق را شیوه سلوکی خود قرار داده ،آن گونه که ابن فارض درگام به گام مقامات عرفانی، آن را اساس کار خویش قرار داده است. بنابراین نگاه ابن فارض و مولوی، نگاه یک عاشق به معشوق حقیقی است و این نشانه معرفت و آگاهی این دو شاعر عارف است. در این مقاله ضمن بررسی واژه «عشق» با تکیه برآیات قرآن و احادیث و نظرعرفا، به موضوع «جاودانگی عشق الهی» در سروده های تائیه کبرای ابن فارض و غزلیات عربی مولوی در دیوان شمس، با اسلوب تطبیقی پرداخته شده است.
۲۰.

واکاوی تحلیلیّ بینامتنیت احادیث نبویّ (ص) در اشعار ابوالعتاهیه

نویسنده:
منبع: مطالعات ادبی متون اسلامی سال اول تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلید واژه ها: بینامتنیت اسلوب واژگان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 50 تعداد دانلود : 354
ابوالعتاهیه از شاعران پرآوازه و مشهور دوره عباسی است که اشعاری زیبایی در فنون مختلف ادبی سروده است. همو، در سرودن اشعار زاهدانه، شهرت و مهارت ویژه ای یافته است، تا جایی که او را پیشوا و پایه گذار شعر زهد در این دوره، لقب داده اند. صاحب نظران و ناقدان در مورد ریشه زهدیات این شاعر، دیدگاههای مختلفی ابراز داشته اند. برخی، زهدیات او را متأثر از اندیشه های مانوی و برخی دیگر او را وام دار فرهنگ یونانی و بودایی قلمداد نموده و بعضی دیگر نیز، او را متأثر از فرهنگ اسلامی و عقاید نبویّ دانسته اند. این مقاله، با روش تحلیلی- توصیفی، بینامتنیت احادیث نبیّ مکرّم اسلام (ص) در اشعار زاهدانه ابوالعتاهیه را به بوته نقد و تحلیل ادبی گذارده است. تاثیرپذیری شاعر از احادیث پیامبر اکرم (ص)، ابعاد گسترده ای دارد: استفاده از واژگان احادیث، به کارگیری عبارات و اثرپذیری از مضامین و مفاهیم احادیث به گونه غیر مستقیم و پنهان، برخلاف شیوه های رایج در میان شاعران، از جمله آنهاست. نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می دهد که بهره گیری شاعر از احادیث نبوی، یکی از شاخصه های مهم و ارزشمند شعری اوست که فضایی عطرآگین را بر اشعارش پوشانده است و شمیم جانبخش آن مشام خوانندگان و شنوندگان را نواخته است. وام گیری از این احادیث،، اشعار او را به مجموعه ای از معارف پرارزش انسانی و تعالیم والای دینی تبدیل ساخته است. همو، با این شیوه ادبی، واژگانی تولیدی و جدید، عباراتی جذاب و روان و نیز مضامینی حکیمانه و نوظهور را احیاء، و به ادب عربی هدیه نموده است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان