طیبه ابراهیمی

این مقاله بر آن است تا سیاست های اشتغال زنان، درنظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران را در مقایسه با حقوق بین الملل مورد بررسی قرار دهد. لذا در این راه به عملکرد سازمان بین المللی کار و سازمان ملل متحد در قلمرو اشتغال زنان و حمایت های حقوقی و بین المللی آن از طریق تهیه و تنظیم اسناد و معاهدات بین المللی و برگزاری کنفرانس های بین المللی حقوق بشر پرداخته است. همچنین قوانین بین المللی با قانون اساسی و قوانین عادی کشور ایران مقایسه شده و وضع سیاست های کلی و خاص اشتغال زنان، ازجمله زنان سرپرست خانوار و زنان خانه دار مورد توجه قرار گرفته و اثر سیاست گذاری های مکمل در ایجاد دگرگونی در نظام اشتغال زنان بررسی شده است. این تحقیق به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده وشیوه جمع آوری و تدوین آن به روش تحقیق کتابخانه ای است که با استفاده ازاسناد و مدارک قوانین ملی، سازمان ملل متحد، سازمان بین المللی کار، کتب، مقالات و غیره است. هدف از این تحقیق، شناخت سیاست های کلی اشتغال زنان و یافتن راهکارهایی دربرخورد با مسائل داخلی و بین المللی اشتغال زنان، موضع گیری مناسب و مؤثر در کنفرانس ها، امضا و انعقاد معاهدات بین اللملی خاص زنان است

حقوق شهروندی مجموعه قواعدی است که بر روابط دولت و اعضای جامعه حکومت می کند و موضوع آن چگونگی روابط مردم، حقوق و تکالیف آنان دربرابر یکدیگر است. اقلیت های دینی که بخشی از شهروندان کشور ما را تشکیل می دهند در کنار سایرشهروندان مسلمان دارای حقوق و تکالیف هستند. مسأله رعایت حقوق اقلیت ها و تبعیض قائل نشدن نسبت به آنها، ازجمله اموری است که درقرآن کریم و روایات معصومین(علیهم السلام) مورد تأکید قرارگرفته است. ایﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳی ﺣﻘﻮق اقلیت ها در ﻣﻨﺎﺑﻊ اسلامی ﭘﺮداﺧﺘﻪ است تا حقوق و آزادی های را که قرآن کریم برای اقلیت ها بیان نموده و همچنین قوانین و ضوابطی را که برای ایجاد وحدت و همگرایی و زندگی مسالمت آمیز میان مسلمانان و غیرمسلمانان تعیین نموده را بیان نماید. روش کار در این مقاله کتابخانه ای و برمدار قرآن و رساله حقوق امام سجاد(ع) کتب تفسیری و روایی می باشد. با بررسی تعدادی از آیات و روایات درارتباط با حقوق شهروندی اقلیت های دینی این نتیجه حاصل گردید که تمام حقوق شهروندی که در قرآن کریم و رساله حقوق مطرح شده، مطلق و بدون قید و شرط بوده و صرفا برپایه انسانیت بنا نهاده شده است. حق کرامت، آزادی عقیده و بیان، حق تأمین اجتماعی، آزادی انجام مراسم دینی و دیگر آزادی های اجتماعی از جمله حقوق شهروندی اقلیت ها از دیدگاه اسلام است و اسلام حقوق شهروندی اقلیت ها را همچون شهروندان مسلمانان محترم می شمارد و حریم انسانی آنها را پاس می دارد.

تفسیر نوین قرآن با محوریت معناشناسی نیاز مبرم پژوهش های قرآنی است. این پژوهش، به بررسی معنی-شناسی یکی از واژه های برجسته قرآن؛ یعنی واژه فجور پرداخته و برآن است تا با کمک دانش معناشناسی و تحلیل آیات به این پرسش ها پاسخ گوید: حیطه های معنایی واژه ی فجور در قرآن کریم چیست؟ جانشین ها و همنشین های معنایی آن در قرآن کدامند ؟ کدام واژگان در قرآن با واژه فجور در تقابل معنایی قرار دارند؟ با بررسی های به عمل آمده این نتیجه حاصل شد که در قرآن کریم واژه ی فجور در چهار حیطه ی معنایی فجر و فجور و انفجار و تفجیر به کار رفته که در هر چهار حیطه معنای شکافتن لحاظ شده است و این واژه در خصوص اعمال کسانی به کار می رود که پرده ی دیانت را دریده اند. این واژه بر محور جانشینی، دارای رابطه ی معنایی با مفاهیم فسق، کفر، فساد، جبّار، شقیّ و عصیّ است و از طرفی در تقابل شدید با مفاهیم تقوا، برّ، احسان و طاعت است. از رهگذر این پژوهش به دست آمد که به منظور درک مفهوم مفردات قرآنی توجه به معنای اساسی و نسبی، تشکیل شبکه معنایی واژگان در سطح روابط معنایی و تقابل های معنایی امری ضروری است و شیوه تحقیق در این نوشتار به روش کتابخانه ای و در تجزیه و تحلیل اطلاعات با استناد به قرآن کریم و تفاسیر آن، کتب روایی، لغوی و متون اسلامی معتبر استفاده شده است.

تحقق عدالت اجتماعی همواره یکی از نیازهای اساسی انسان بوده که ریشه در فطرت آدمی دارد. معمولاَ قدرتمندان برای کسب اعتبار در جامعه از این موضوع به عنوان یکی از آرمان های خود نام می برند تا اعتماد و محبت مردم را بدست آورند. عدالت یکی از فضیلت های اخلاقی انسان است که نزد خداوند جایگاه ویژه ای دارد. تحقق عدالت از مهم ترین اهداف دین اسلام است و گستره عدالت تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی را در بر می گیرد. از آنجا که نظام تربیتی و نظام فکری اسلام، نظامی الهی و توحیدی و پویا است و طبق این عقیده انسان به سوی خدا در حرکت است. این نظام توحیدی با پویایی همه جانبه خود حرکت انسان را به سوی کمال تضمین می کند. خداوند برای اهمیت بخشی به عدالت و تأثیرگذاری در زندگی مسلمانان، به اجرای عدالت در ابعاد گوناگون و در همه حوزه های زندگی فرمان داده است. در این نوشتار به تأثیر عدالت اجتماعی بر نظام تربیتی پاسخ داده می شود و شیوه تحقیق در این نوشتار به روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد و مطالب از متون علمی استخراج و به توضیح و تشریح آن پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که اگر در جامعه اسلامی بتوان با بهره گیری از الگوها و اسوه های عدالت و اخلاق، عدالت را متجلی ساخت، می توان امیدوار بود که در سایه تحقق عدالت در جامعه، آثار و برکات آن قابل مشاهده باشد.

حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها)، دخت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ستایشگران بی شمار دارد و از فضایل، مناقب و مقامات عالیه او ستایش های فراوانی شده است. دوست و دشمن، به کمال و عظمت او اعترافات کرده و جلالت شأن وی را ستوده اند. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: و او پاره تن من است و او قلب من است که میان دو پهلوی من قرار دارد؛ پس کسی که او را اذیت کرده و کسی که مرا بیازارد خداوند را آزرده است. یکی از فضائل و مقاماتی برای حضرت زهرا (سلام الله علیها) این است که ایشان حجت خدا بر بندگان هستند. شنیده شده است که برخی از بزرگان، به استناد ذکر نشدن «یا حجت الله علی خلقه» در دعای توسل در ذیل توسل به حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) در حجت خدا بودن ایشان تشکیک کرده اند. این مقاله با بررسی کتب تاریخی و حدیثی و به روش توصیفی، در پایان، با روایت امام صادق، روایات حضرت زهرا (سلام الله علیها)، عصمت حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) و کفویت ایشان با حضرت علی (علیه السلام) این مسئله را ثابت می کند که حضرت صدیقه طاهره (سلام الله علیها) حجت خدا بر بندگان است.

تعلیم و تعلم و مطالب مرتبط با علم به عنوان نوری به سوی یقین که خداوند بر دل های آنان که خود خواسته، افکنده و برترین ملاک ارزش گذاری دینی در قرآن کریم و روایات است. با توجه به اهمیتی که در آموزه های قرآنی و روایی نسبت به مسأله تعلیم و تعلم مشاهده می شود، پرداختن به اصول تعلم و نیز تعلیم آن امری ضروریست. گفتار پیش رو، درون رشته ای است و در حل آن از روش کتابخانه ای و تجزیه و تحلیل اطلاعات با استناد به قرآن کریم و تفاسیر آن، کتب روایی، لغوی و متون اسلامی معتبر استفاده شده است. بر این پایه، نظر به اینکه خداوند، اولین معلم انسان و نیز به دلیل این که یکی از شئون پیامبران در مقام خلافت الهی، تعلیم انسان در جهت هدایت و تأمین سعادت ابدی اوست، در این پژوهش بیشتر به آیات و روایاتی پرداخته شده است که ویژگی های پیامبران و برگزیدگان الهی را به عنوان برترین الگوهای تعلیم و تعلم، مورد توجه خاص قرارداده تا بر اساس آن و آنچه در کتب علوم تعلیم و تربیت معاصر با نگاه دینی ذکر شده، اصول تعلیم و تعلم صحیح با توجه به کاربرد آن در عصر حاضر استخراج شود. اصولی که در آیات و روایات در امر تعلیم مورد تأکید قرار گرفته است، گرچه برخی از آن ها باید مورد توجه بیشتری از سوی معلمان قرارگیرد، اصولی چون: مقدم داشتن تزکیه بر تعلیم، اصل فردیت، اصل اجتماع، تسهیل و تیسیر، احتیاج متعلم به محبت و نیز اعتدال.

یکی از مهم ترین نیازهای بشر شادی و شاد زیستن است، که در بسیاری از جنبه های حیاتی انسان نقش مؤثری ایفا می کند. اضطراب های فکری و تنش های روانی از مشکلات جدی انسان ها درعصر تکنولوژی و ارتباطات است که منجر به کاهش احساس شادی در آن ها شده است. عده ی زیادی به ویژه قشر جوان به جای روی آوردن به شادی های حقیقی و لذت های معنوی به دنبال شادی های کاذب هستند. دین اسلام که دین جامع و منطبق  بر فطرت انسان است در این راه دستورالعمل های متعددی را درجهت شاد زیستن ارایه می کند که  نه تنها انسان را به بطالت و پوچ گرایی سوق نمی دهد بلکه درجهت رسیدن به کمال، انسان ها را هدایت می کند. شیوه تحقیق در این نوشتار به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالب از متون علمی، استخراج و به توضیح و تشریح آن پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که، مهم ترین موانع تحقق فرح(ممدوح) از منظر قرآن کریم و احادیث معصومین علیهم السلام عبارتند از: گناهکاری و معصیت، ناامنی روانی، کمبود محبت، کسالت، گمراهی، کبر و غرور، حسادت، افراط و تفریط در یاد مرگ، حرص و دلبستگی به مال در انسان می باشند.

  وقف بزرگترین صدقه جاریه است که باعث توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در کشور می شود و می تواند بسیاری از مشکلات جامعه را برطرف نماید، با نگاه به تاریخ در می یابیم که  این نهاد در ملل مختلف قبل ازاسلام وجود داشته و مورد امضاء و تاکید و سفارش اسلام قرار گرفته است. آن گونه که رفتار و شیوه پیامبراکرم (ص) و ائمه اطهار(ع) رواج و گسترش وقف در جامعه اسلامی بوده و در شأن و جایگاه آن بسیار سخن فرمودند و مؤمنین به پیروی از آنها  سعی می کردند بخشی از امکانات مالی خود را وقف امور خیریه کنند. حال این پرسش مطرح است که راهکارهای ترویج فرهنگ وقف در جامعه کنونی چیست؟ و چگونه می توان این فرهنگ را در بین مردم رواج داد؟ شیوه تحقیق در این نوشتار به روش تحلیلی توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای و مطالب از متون علمی، استخراج و به توضیح و تشریح آن پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که، عدم شناخت مردم از وقف، عدم مدیریت وقف و عدم راهکارهای مناسب مشارکت مردم در امور خیر، از جمله عواملی هستند که مانع توسعه وقف می گردد. پژوهش حاضر در نهایت پیشنهاداتی در راستای تشویق و چگونگی مشارکت در این امر خیر و نیز اصلاح قوانین واقدامات اجرایی، ارائه داده است؛ با این پیش فرض که بکارگیری این پیشنهادات می تواند منجر به توسعه فرهنگ خیر ماندگار گردد. فلذا اگر سنت نیک و پسنیدیده وقف رواج پیدا کند، سهم عمده ای در تحول جامعه ایفا خواهد کرد.

در حال حاضر آموزش گرایش های مختلف رشته مدیریت در سطح دانشگاه های جهان، از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است و هدف این آموزش ها تربیت مدیرانی است که با نگاهی علمی به اداره زیرمجموعه ای تحت مدیریت خود می پردازند. در سال های اخیر در ایران نیز نگاه علمی به مقوله مدیریت و آموزش مدیران لایق، در دستور کار مدیران ارشد کشور قرار گرفته است. حال این پرسش مطرح است که آیا  مجموعه ای که در نظر دارد معلمان آینده کشور را آموزش دهد و در نهایت منابع انسانی کشور را تأمین کند، می تواند بدون وجود مدیران آشنا به علم مدیریت، به اهداف کوتاه مدت و بلند مدت خود دست یابد؟ آیا می توان بدون ایجاد تحول در نحوه نگاه مدیران نسبت به مسولیتی که برعهده گرفته اند و بدون تجهیز آنان به دانش جدیدترین  شیوه های مدیریت، انتظار داشت در مجموعه تحت مدیریت آنان تحولی ایجاد شود؟ مقاله حاضر بر آن است تا «جایگاه آموزش مدیران و تاثیر آن درتحول دانشگاه فرهنگیان» مورد بررسی قرار دهد. یافته ها نشان می دهد، که براساس سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دانشگاه فرهنگیان در تربیت نیروی انسانی متخصص و حرفه ای نقش کلیدی و مهمی ایفا می کند؛ از این رو برای ایجاد تحول در دانشگاه فرهنگیان و در نهایت آموزش معلمان خلاق و توانمند، ناگزیر باید بر آموزش همه جانبه مدیران این دانشگاه در سطوح مختلف، سرمایه گذاری شود .

گسترش روز افزون سطح تعاملات افراد و نیازهای جامعه بشری به نظم و امنیت عمومی، کشورها را به سمت ترویج و آموزش حق امنیت سوق داده است. کما اینکه در اندیشه اسلامی نیز یکی از ضروری ترین نیازهای جوامع انسانی و حیات فردی و اجتماعی به شمار آمده و به کرّات اهمیت آن را مورد تأکید قرار داده است. با توجه به اهمیت موضوع و از آنجا که اسلام به عنوان یک نظام جامع، راه حل های مناسبی برای تمام نیازهای بشر پیش بینی نموده است، مسئله اساسی پژوهش حاضر نیز بررسی آموزش حق امنیت شهروندی در قرآن کریم و روایات می باشد تا متعالی بودن احکام اسلام را در زمینه ی حقوق شهروندی نیز به نمایش گذارد. براین اساس در پی پاسخ به این پرسش است که در منابع و آموزهای قرآنی و روایی «امنیت» چگونه تعریف شده و چه ساز و کارهایی برای تحقق آن در نظر گرفته شده است. روش کار در این مقاله توصیفی - تحلیلی است و از مطالعات کتابخانه ای کمک گرفته است و سعی براین دارد که دیدگاه قرآن و روایات را در این زمینه بیان نماید. نتایج تحقیق نشان می دهد که ابعاد مختلف امنیت و ساز و کارهای تحقق آن در قرآن و روایات بسیار دقیق تبیین و تصریح شده و مورد توجه قانونگذاران قرار گرفته است و بر اهمیت آموزش حق امنیت، تعلیم و اطلاع رسانی عمومی تأکید شده است همچنین بدست آمد که ایمان و پایبندی به اصول و معیارهای اخلاقی ضامن تأمین امنیت در تمام ابعاد آن است.

هدف اصلى از این تحقیق، تبیین استقلال مالی زنان درارتباط با حقوق شهروندی به عنوان یکی از حقوق اساسی آنان در نظرگرفته شده است و حقوق شهروندی، حق ذاتی و فطری انسان هاست حقوقی که ارزش آن ها ریشه در آموزه های دینی، قانون اساسی و فرهنگ دارد و از آنجایی که زنان نقش کلیدی در خانواده دارند و هرگونه تغییر و تحول در وضعیت آنان در خانواده و جامعه تأثیرخواهد گذاشت و از طرف دیگر توسعه پایدار درکشور بدون درنظرگرفتن فعالیت های زنان، امکان پذیر نیست، این پرسش مطرح است که باتوجه به فعالیت زنان درعرصه های مختلف جامعه، استقلال مالی آنان چگونه تحقق پیدا می کند؟ استقلال مالی آنان چه ارتباطی با حقوق شهروندی آنان خواهد داشت؟ بنظر می رسد علی رغم حساسیتی که نسبت به فعالیت زنان و درآمد آنان در کشور و جامعه جهانی وجود دارد، هنوز به صورت اختصاصی به آنان پرداخته نشده است. باید توجه داشت که استقلال مالی زنان تنها از دیدگاه توسعه و ایجاد ثروت مورد توجه نیست، بلکه استقلال مالی، به زن اعتماد به نفس و استقلال فکری می دهد و می تواند مادر و همسر خوبی درخانواده و مدیر توانمندی باشد. روش تحقیق، متن محور و به صورت توصیفی، تحلیلی است و با استفاده از منابع کتابخانه ای، مطالب از قوانین و متون علمی، استخراج و به توضیح آن پرداخته شده است. پژوهش حاضر پیشنهاداتی در راستای استقلال مالی زنان و اصلاح رفتارهای فرهنگی، اجتماعی و نیز اصلاح قوانین و اقدامات اجرایی، ارائه داده است؛ با این پیش فرض که بکارگیری این پیشنهادات می تواند منجر به تحقق حقوق شهروندی گردد.