بهزاد محمدی

دیدگاه های رفیعی قزوینی و شاه آبادی در مساله رجعت، فلسفی و مستند به آرای حکمت متعالیه ملاصدرا است. این مقاله با روش پژ وهش توصیفی- تحلیلی به این مساله پرداخته که کیفیت رجعت با کدام بدن و به چه نحوی صورت می گیرد؟ یافته های تحقیق نشان می دهد بر اساس نظر مشهور که رفیعی قزوینی باور دارد کیفیت رجعت با رجعت بدن عنصری تحقق می یابد. بنا به نظر رفیعی قزوینی تحقق آثار وجودی معصومین در استکمال نفوس اگر با بدن عنصری صورت نگیرد لازمه اش قسر خواهد بود اما شاه آبادی بر این باور است که رجعت با بدن مادی صورت نمی گیرد بلکه با بدن بزرخی است و انسان ها با حواس مطلق نه مقید خود ، قادر به رویت این ابدان برزخی هستند. شاه ابادی با مبناقرار دادن دو گزاره عینیت قرآن علمی و عترت و نیز تکیه بر سه صفت فیض، قدرت و هدایت می کوشد به اثبات برزخی بودن رجعت بپردازد.

یکی از مهم ترین موضوعات و مسائل فلسفی چگونگی ارتباط موجودات حادث عالم طبیعت با خداوند متعال است که هیچ گونه حدوثی در ذات او راه نداشته و قدیم است. نظریة حرکت جوهری ملاصدرا یکی از ابتکارات بزرگ در حکمت متعالیه بر اساس اصالت وجود است که توانسته پاسخ گوی این مسئله باشد. از آن جا که بازخوانی آرای فلاسفه پس از ملاصدرا و نقادی آن اندیشه ها ضرورت دارد، در این مقاله اشکالات میرزا ابوالحسن جلوه (م 1314 ق) را در مسئلة ربط حادث به قدیم نقد و بررسی می کنیم. حکیم جلوه در رسالة «فی بیان ربط الحادث بالقدیم»، با بیان عدم امکان صدور متجدد از ثابت، در جهت حل معضل ربط حادث به قدیم، حرکت وضعی دوری فلک را واسطة بین حادث و قدیم قرار داده و با راه حل صدرالمتألهین مخالفت داشته است. آرای این حکیم متأله بحث و بررسی شد و یافته ها نشان داد که ایشان با نگاه مشائی و غفلت از اصول اساسی فلسفة صدرا، این انتقادات را مطرح کرده است و از سویی مثل شیخ الرئیس در راه حل خویش بر مسئلة ربط حادث به قدیم، بین احکام وجود و احکام ماهیت خلط کرده است.

رجعت باوری، جزء مختصات تفکر شیعی است و به دلیل اهمیت آن، پژوهش های فراوانی از سه منظر نقلی، کلامی و فلسفی به تبیین آن پرداخته اند؛ لکن هنوز برخی وجوه آن نیازمند تبیین است. متکلمان با مبنا قرار دادن حکمت و مصلحت الهی، از غرض و فلسفه رجعت پرسیده اند؛ ولی آقای شاه آبادی با براساس مبنای علیّت و انسان شناسی خاص خویش، دو سؤال کلیدی پرسیده است: اول اینکه علت رجعت چیست؛ که به نظر ایشان، رجعت یا علت قابلی دارد یا علت فاعلی؛ دوم اینکه کیفیت رجعت چگونه است؛ که ایشان رجعت را با بدن برزخی می دانند، نه بدن مادی و این محور تفاوت نظر ایشان با علمای سلف است. شاه آبادی با توجه به مبحث علت و معلول صدرایی، علت رجعت را یا ناشی از استعداد می داند، یا استدعا یا استحضار که در هر حال، دو علت فاعلی و قابلی لازم دارد. مقایسه دیدگاه استاد شاه آبادی و فلاسفه دیگر، نظیر رفیعی قزوینی نشان می دهد که بحث ایشان از جهت استفاده از مبانی حکمت متعالیه و استیفای اقسام علل رجعت بر بحث های مرحوم رفیعی قزوینی ارجحیت دارد.

هدف این پژوهش بررسی جایگاه تفکّر اسلامی به نگرش سیستمی در مدیریت است. روش تحقیق، تحلیلی _ اسنادی می باشد. جهت تحقّق هدف، هفت سوال بدین صورت ارائه گردید: جایگاه تفکّر اسلامی در مدیریت سازمان ها در جوامع اسلامی به چه نحو است؟ مزایا و برتری های تفکّر اسلامی در زمینه مدیریت کدامند؟ موانع تفکّر اسلامی در زمینه مدیریت کدامند؟ جایگاه نگرش سیستمی در مدیریت سازمان ها در جوامع اسلامی به چه نحو است؟ کاستی ها و نقایص نگرش سیستمی در زمینة مدیریت کدامند؟ مزایا و برتری های نگرش سیستمی در زمینة مدیریت کدامند؟ و چگونه تفکّر اسلامی می تواند به رشد و بهبود تفکر سیستمی کمک کند؟ یافته ها نشان دادکه تفکّر اسلامی با سرچشمه گرفتن از قرآن کریم، سنت پیامبر(ص) و سیرة معصومین(ع) در مدیریت فراحسی و فرا عقلی بوده و در ضمن معرفی ابزار و روشهای مدیریتی در واقعیت قابلیت عمل داشته و به صورت اعتدالی به ارتباط بین امور و پدیده ها توجه می نماید. این تفکّر جامع و شامل می تواند نقایص نگرش سیستمی به عنوان یکی از کارآمدترین نگرشها در زمینه مدیریت سازمان ها را تعالی بخشد.

حرکت جوهری که برآمده از مبانی فلسفی ویژه حکمت متعالیه است، یکی از اساسیترین نظریه های بدیع در تاریخ فلسفه اسلامی است که توانسته بسیاری از معضلات و ابهامات فلسفی را حل نماید. اما حکیم میرزا ابوالحسن جلوه انتقاداتی بر این نظریه وارد کرده است که مهمترین آنها عبارتند از: بازگشت همه تغیرها در جهان به حرکت وضعی فلک، اعتقاد به کون و فساد آنی حرکات در جهان، نیاز حرکت جوهری به موضوع ثابت و انقلاب ماهیت در صورت پذیرش حرکت جوهری. در این مقاله این انتقادات هم بلحاظ مبنایی و هم بلحاظ تبیین و استدلال مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. یافته های مقاله نشان میدهد که حکیم جلوه با نگاه مشائی و غفلت از اصول اساسی فلسفه ملاصدرا، این انتقادات را مطرح نموده است و همچون شیخ الرئیس در همه» اشکالاتی که بر حرکت جوهری وارد کرده، بین احکام وجود و احکام ماهیت خلط نموده است.

مدرنیته، ظهور تکنولوژی قرن بیست و یکم، غالب شدن زندگی ماشینی در دهه های اخیر، تجلی معماری اصیلی را که در آن فضاسازی، خلق محیط های شفاف و پویا از عناصر اصلی شکل گیری آن بوده است را کمرنگ کرده و گاهی از بین برده است. در این میان برای احیاء رابطه ی میان انسان، معماری و محیط و حل بحران های ناشی از گسست این روابط، به بررسی تداوم مفهوم شفافیت و شفاف سازی در معماری و شهرسازی و ارتباط آن با خلق فضاهای پویا، زنده و عملکرد گرا می پردازیم. معماری و شهرسازی ایرانی، همواره دغدغه ی تلاش و تکاپوی خلق فضای آزاد وزنده، کاستن از جرم و افزایش فضا و سیلان فضایی را در سیر تکاملی خود داشته است. در این پژوهش، با توجه به تأکید بر مفهوم خلق فضا و افزایش تعاملات فضایی، به احیاء و تکامل اصول و نظریه های مرتبط با شفافیت معماری و شهرسازی ایرانی و اسلامی پرداخته شده است. بدین منظور این پژوهش با استفاده از مطالعات اسن ادی و کتابخانه ای، چهارچوب نظری ارتباط میان شفافیت و فضاسازی را شکل داده است. در این راستا با استفاده از روشی کیفی با رویکرد تحلی لی توصیفی– پیمایشی بر اساس نمونه های برجسته هنر معماری، شاخصه ی شفافیت مرتبط با معماری و شهرسازی تدوین گردیده است. این پژوهش نشان می دهد که با استفاده از مبانی پایه شفافیت و تکامل آن و با به کارگیری این نظریات می توان گامی درراستای ساخت وسازهای پایدار معماری و شهرسازی برداشت.

هدف: هدف اصلی این تحقیق، ارائه الگوی مناسب سلامت سازمانی در دانشگاهها بر اساس آموزه های دین اسلام بود.روش: تحقیق حاضر از نظر هدف، بنیادی است. شیوه گردآوری اطلاعات، ترکیبی از روش کتابخانه ای و میدانی و ابزار گردآوری اطلاعات، فیش برداری، مصاحبه و پرسشنامه بود. جامعه آماری تحقیق، افراد خبره و آگاه به موضوع بودند که از طریق نمونه گیری گلوله برفی تعداد 44 نفر انتخاب شدند. یافته ها: یافته اصلی تحقیق، دستیابی به الگوی سلامت سازمانی بر اساس آموزه های دینی بود که از نظر خبرگان مورد تأیید قرار گرفت. مؤلفه های اصلی الگو عبارت بودند از: شفافیت(مشخص بودن انتظارات)، نظام پاداش عادلانه، حل مشکل، ارتباط سازنده، رفتار حمایتی، هدفمندی، همبستگی، نوآوری، بهره وری از منابع، انعطاف پذیری، معنویت در کار، توجه به روحیه افراد و کیفیت گرایی. نتیجه گیری:در تمامی مؤلفه های خروجی الگو جهت ارتقای سلامت سازمانی، مصادیق اسلامی و دینی وجود دارد، لذا مدیران اجرایی دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی می بایست با الهام از مبانی عظیم دین اسلام، از آنها بهره گیری کرده، برای ارتقای سلامت سازمانی آن مراکز تلاش کنند.