رضا سلیمانی دامنه

جهت بقا و پاسخ سریع و کارآمد به چالش های محیط های پویا، نامطمئن و غیرقابل پیش بینی امروزی، انعطاف پذیری یک ضرورت غیرقابل انکار است. برای تبدیل شدن به یک سازمان منعطف، انعطاف پذیری تولید و داخلی به تنهایی کافی نیست و همه اعضای زنجیره تامین باید انعطاف پذیر شوند. با افزایش انعطاف پذیری زنجیره تامین (SCF) است که می توان به سطوح بالای عملکرد دست پیدا کرد. در پژوهش حاضر با هدف درک بهتر روابط بین ابعاد انعطاف پذیری زنجیره تامین به طراحی مدل علّی SCF در صنعت کاشی پرداخته شد. با توجه به ماهیت چندبعدی آن، در ابتدا با بررسی پیشینه پژوهش 25 بعد شناسایی شد. در مرحله بعد با استفاده از روش دلفی فازی، بومی سازی این ابعاد در صنعت کاشی انجام و نهایتا 11 بعد تایید شد. سپس با استفاده از تکنیک دیمتل فازی درجه تاثیرگذاری، تاثیرپذیری و تعامل این ابعاد محاسبه شد. همچنین ابعاد علت و معلول مشخص و شبکه علّی روابط بین ابعاد ترسیم شد. نتایج نشان داد که ابعاد حجم، ساخت و محصول مهم ترین ابعاد SCF در صنعت کاشی هستند که باید بیشتر از سایر ابعاد مورد توجه قرار گیرند. خروجی پژوهش بینش قابل توجهی به متخصصان و مدیران جهت درک و ارتقای انعطاف پذیری زنجیره تامین می-دهد.

مدل های اولیه تحلیل پوششی داده ها به دلیل دیدگاه جعبه سیاه و بی توجهی به فرایندهای داخلی، برای ارزیابی ساختارهای دومرحله ای مناسب نیستند. در این ساختارها ترسیم مرز کارایی و تعیین عادلانه مقدار بهینه متغیرها مهم ترین چالش است. در بسیاری از مدل های دومرحله ای موجود مرز کارایی ترسیم نشده است و یا مقدار بهینه متغیرهای میانی توسط یکی از دو مرحله تعیین می شود. این امر به محاسبه اشتباه کارایی مرحله دیگر و کارایی کل منجر می شود. درواقع در این مدل ها ضعف عملکرد یک مرحله به کاهش کارایی مرحله دیگر منجر خواهد شد. در این پژوهش با ثابت نگه داشتن متغیرهای میانی در سطح فعلی و با یک رویکرد ورودی-خروجی محور، مدل های شعاعی و غیرشعاعی در شرایط بازده به مقیاس ثابت و متغیر توسعه داده شده است؛ سپس با استفاده از قضایای ریاضی اعتبار مدل ها اثبات و نشان داده شده که در مدل های پیشنهادی عملکرد واحدها در مراحل با واحدی روی مرز کارایی مقایسه می شود و مدل ها با رساندن مراحل به مرز کارایی، کل ساختار را کارا می کنند. از مدل های پیشنهادی در یک مطالعه کاربردی برای ارزیابی پایداری 9 زنجیره تأمین شرکت های تولیدکننده رب گوجه استفاده شد. نتایج کارایی آن ها با چهار مدل و همچنین مقدار بهینه متغیرهای واحدهای ناکارا در هر یک از این مدل ها بیان شده است.

در این مطالعه، تأثیر رهبری دوسوتوان بر دوسوتوانی کارکنان با تأکید بر میانجیگری رفتاهای منعطف و سازگار بررسی می شود. این پژوهش کاربردی، کمی و توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری آن را کارکنان و مدیران شرکت های کوچک و متوسط در شهر کرمان تشکیل می دهند برای نمونه گیری نیز از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی استفاده شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بوده است که روایی آن از طریق روایی صوری و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ ارزیابی و تأیید شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار لیزرل استفاده شد. یافته ها حاکی از آن است که رفتارهای باز و بسته رهبران به ترتیب به بروز رفتارهای نوآوری اکتشافی و بهره بردار از سوی کارکنان منجر خواهد شد. بر طبق نتایج به دست آمده، استفاده از آمیزه ای از هر دو رفتار رهبری یا رهبری دوسوتوان به افزایش بروز رفتارهای نوآورانه دو جانبه یا دوسوتوان توسط کارکنان منجر می شود و در پیش گرفتن رهبری دوسوتوان از سوی مدیران شرکت های کوچک و متوسط در دستیابی به رفتارهای بهینه و نوین کاری کارکنان ضروری است.

هدف از این پژوهش مطالعه و بررسی تأثیر گرایش به کارآفرینی اجتماعی بر توسعه بازارگرایی و هم آفرینی ارزش است. تحقیق حاضر بر اساس هدف یک تحقیق کاربردی و همچنین بر اساس چگونگی به دست آوردن داده های مورد نیاز، از نوع تحقیقات توصیفی و همبستگی می باشد. در این تحقیق برای گردآوری اطلاعات، روش کتابخانه ای و میدانی به کار گرفته شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه از تحلیل عاملی تأییدی، مدل معادلات ساختاری و نرم افزار Smart PLS استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش مدیران و کارشناسان بازاریابی شرکت های صادرکننده برتر در صنعت مواد غذایی می باشد و برای به دست آوردن حجم نمونه از روش نمونه گیری در دسترس و فرمول کوکران استفاده شده است. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که نوآوری و تمایل اجرایی در تأثیرگذاری محوریت ماموریت اجتماعی بر گرایش به پایداری نقش میانجی دارد؛ گرایش به پایداری در تأثیرگذاری نوآوری و تمایل اجرایی بر اقدام پیشگیرانه نقش میانجی دارد؛ اقدام پیشگیرانه در تأثیرگذاری گرایش به پایداری بر بازارگرایی و هم آفرینی ارزش نقش میانجی دارد و بازارگرایی نیز در تأثیرگذاری اقدام پیشگیرانه برهم آفرینی ارزش نقش میانجی دارد؛ همچنین مدیریت ریسک در تأثیرگذاری گرایش به پایداری بر اقدام پیشگیرانه نقش تعدیگر دارد.

یکی از مهم ترین موضوعاتی که امروزه در سطح جهانی مطرح می شود، حفاظت از محیط زیست است. نوآوری سبز منجربه کاهش اثرهای منفی محیطی و عاملی اساسی در حفظ مدیریت زیست محیطی است. نوآوری سبز شامل استفاده از محصولات، روش ها و مواد جدید برای کاهش استفاده از منابع طبیعی و محدود کردن تخلیه مواد مضر و ایجاد آلودگی در محیط است. ازآنجایی که بیمارستان ها دومین صنعت آلوده کننده محیط زیست هستند و مراکز درمانی مقادیر زیادی از برق، آب، مواد غذایی و مصالح ساختمانی برای ارائه خدمات با کیفیت بالا مصرف می کنند، نوآوری سبز برای آنها اهمیت بالایی دارد. موفقیت نوآوری سبز بستگی به توانایی شرکت برای شناسایی و غلبه بر موانع بالقوه آن دارد. سازمان ها آگاهی کمی از موانع نوآوری سبز که از دستیابی آنها به مزایای این نوآوری جلوگیری می کند، دارند. بنابراین برای ایجاد فرهنگ نوآوری سبز در سازمان، در گام اول نیاز به شناسایی و اولویت بندی موانع نوآوری جهت رفع آنها می باشد. در این پژوهش با بررسی ادبیات پژوهش و نظرخواهی از 12 نفر از خبرگان بیمارستانی، 15 مانع فرعی در قالب چهار مانع اصلی مدیریتی، تأمین کننده سبز، منابع انسانی و مالی برای مراکز درمانی شناسایی شد. سپس با استفاده از روش بهترین-بدترین به وزن دهی و رتبه بندی آنها پرداخته شد که نتایج نشان داد موانع مدیریتی و به خصوص تعهد نداشتن مدیریت به عنوان مهم ترین مانع برای نوآوری سبز در مراکز درمانی می باشد. بنابراین در درجه اول باید این مفهوم و مزایا و اشکال های آن برای مدیران تشریح شود و سپس سراغ رفع سایر موانع رفت.

تحلیل پوششی داده ها به دلیل عدم نیاز به تابع تولید، از زمان ارائه موردتوجه محققین جهت ارزیابی عملکرد بوده است. اما مدل های اولیه تحلیل پوششی داده ها جهت بررسی ساختار درونی واحدها ناتوان هستند و دیدگاه جعبه سیاه دارند. از جمله متداول ترین ساختارهای شبکه ای، دومرحله ای متوالی است. مدل های موجود جهت ارزیابی این ساختار عمدتا دارای رویکرد تجزیه می باشند، به عبارت دیگر اولویت آن ها کارایی کل است و از تجزیه کارایی کل، کارایی مراحل بدست می آید. در این مقاله تلاش شده است تا یک مدل چندهدفه مضربی که همزمان کارایی کل و کارایی مراحل را مدنظر قرار می دهد توسعه داده شود. همچنین برای حالت جواب چندگانه، مدل هایی جهت محاسبه کارایی ها ارائه و اثبات شد که در تمامی مدل ها نمرات کارایی بین صفر تا یک می شود و تنها در صورتی یک واحد کارای شبکه ای می شود که در هر دومرحله کارا باشد. مدل های توسعه داده شده به ساختار دومرحله ای با ورودی و خروجی مازاد نیز تعمیم داده شد. از مدل ارائه شده در یک مثال کاربردی استفاده شد و نتایج نشان داد که مدل موجود نسبت به مدل های سنتی ارزیابی واقع بینانه تری انجام می دهد.

هدف: مدل های اولیه تحلیل پوششی داده ها در مواجهه با ساختارهای با بیش از یک مرحله (شبکه ای) نمی توانند منبع ناکارایی را به خوبی مشخص کنند. ساختارهای شبکه ای دو مرحله ای متوالی، یکی از ساختارهای شبکه ای مبنا و پرکاربرد است. چالش اصلی بررسی این ساختار، ارتباط بین کارایی کل و کارایی مراحل و تعیین مقدار بهینه متغیرهای میانی است. مدل های موجود در حل این چالش ها و محاسبه کارایی ها یا همراه با خطا هستند یا امکان توسعه به انواع ساختارهای دومرحله ای را ندارند. هدف این مقاله، توسعه یک مدل چندهدفه تحلیل پوششی داده های شبکه ای است که ضعف های مدل های موجود را ندارد. روش: در این مقاله تلاش شده است که با رویکرد ترکیب، مدل چندهدفه ای که هم زمان کارایی مراحل را مدنظر قرار می دهد توسعه داده شده و به بیان تعبیر هندسی و مقایسه آن با مدل های موجود پرداخته شود. مدل ارائه شده برای شرایط جواب بهینه چندگانه و بازده به مقیاس متغیر نیز تعمیم داده شده است. یافته ها: در تمامی مدل های توسعه داده شده در مقاله، کارایی هایی که برای مراحل و کل محاسبه شده است، بین صفر تا 1 به دست آمده است، فقط در صورتی یک واحد کارای شبکه ای می شود که در هر دومرحله کارا باشد. نتیجه گیری: از مدل ارائه شده در مثالی کاربردی برای ارزیابی پایداری 17 زنجیره تأمین استفاده شد. نتایج نشان داد که مدل موجود در مقایسه با مدل های سنتی و شبکه ای، ارزیابی واقع بینانه تری انجام می دهد. در نهایت با مثال هایی برتری مدل در مقایسه با مدل های ادبیات پژوهش نشان داده شد.

تحلیل پوششی داده ها یک تکنیک ریاضی برای ارزیابی عملکرد واحدهای تصمیم گیرنده با ورودی ها و خروجی های مشابه است. مدل های سنتی DEA به ساختار داخلی واحدها توجه نمی کنند و دیدگاه جعبه سیاه دارند؛ بنابراین برای ارزیابی ساختارهای با بیش از یک مرحله، مدل های شبکه ای (NDEA) توسعه پیدا کردند؛ اما این مدل ها ایستا هستند و زمان را در ارزیابی لحاظ نمی کنند؛ از طرف دیگر مدل های پویا (DDEA) که جهت ارزیابی واحدها در طول زمان توسعه پیدا کردند، ساختار واحد را در هر دوره زمانی به صورت جعبه سیاه در نظر می گیرند. بسیاری از سازمان ها (ازجمله بانک ها) دارای فرایند چندمرحله ای هستند و فعالیت آن ها یک فرایند ادامه دار در دوره های متوالی است و استفاده از مدل های شبکه ای و پویا به تنهایی برای ارزیابی آن ها کافی نیست. در این پژوهش یک مدل DEA شبکه ای پویا (DNDEA) توسعه داده می شود که هم زمان ساختار و زمان را در ارزیابی در نظر می گیرد و دو روش برای محاسبه کارایی معرفی می شود. پس از توسعه مدل از آن در یک مطالعه تجربی برای ارزیابی عملکرد چهارده بانک استفاده شد و کارایی هر مرحله، کارایی شبکه و کارایی شبکه ای پویا آن ها محاسبه شد.

ارزیابی عملکرد از ضروریات هر سازمانی به منظور برنامه ریزی و کنترل است. ارزیابی بانک ها عملکردشان مستقیم و غیرمستقیم روی کیفیت زندگی افراد تاثیر می گذارد، عمدتا با مدل های تحلیل پوششی داده ها انجام می گیرد. بانک ها همانند بسیاری از سازمان ها دارای یک ساختار شبکه ای دومرحله ای هستند. از آنجا که مدل های سنتی تحلیل پوششی داده ها به دلیل عدم توجه به ساختار داخلی و دیدگاه جعبه سیاه از ارزیابی چنین ساختاری ناتوان هستند و نمی توانند منبع عدم کارایی را به خوبی مشخص کنند، در این تحقیق ابتدا یک مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای شعاعی و سپس بر مبنای ایده راسل یک مدل غیرشعاعی توسعه داده شد. در مرحله بعد از مدل غیرشعاعی ارائه شده در یک مطالعه کاربردی و تجربی جهت ارزیابی ساختار دومرحله ای 30 بانک شامل مرحله جمع آوری سپرده و مرحله سوداوری استفاده شد. همچنین ریسک فعالیت های بانکی با در نظر گرفتن اقساط معوقه به عنوان خروجی نامطلوب مورد توجه قرار گرفت. نتایج کارایی مراحل و شبکه نشان می دهد که مدل مقاله، ارزیابی بهتری از عملکرد بانک ها ارائه می کند و منبع عدم کارایی را بهتر مشخص می کند. مدل های ارائه شده را می توان به ساختارها و کاربردهای دیگر نیز توسعه داد.

شناخت مشتریان مراکز تجاری کمک زیادی به افزایش سودآوری آن ها می کند. یکی از مفیدترین ابزارها برای شناخت بهتر مشتریان بخش بندی آن ها است. هدف این مقاله، بخش بندی بازدیدکنندگان بر اساس فعالیت هایی است که در مراکز تجاری انجام می دهند. این تحقیق در میان بازدیدکنندگان مرکز تجاری میلاد نور انجام شد و 157 پاسخ دهنده به سوالات پرسشنامه پاسخ دادند. تحلیل اطلاعات در سه مرحله انجام گرفت، در مرحله اول با استفاده از تحلیل عاملی تعداد متغیرها به 4 عاملِ، فعالیت های تفریحی و سرگرمی، خرید با برنامه قبلی، کسب اطلاعات خرید و خرید بدون برنامه قبلی کاهش یافت. سپس این عامل ها به عنوان ورودی وارد الگوریتم تحلیل خوشه ای k میانگین شدند و بازدیدکنندگان بر مبنای فعالیت های صورت گرفته به 4 گروه تقسیم شدند، این 4 گروه عبارتند از خریداران سنتی، مشتاقان مراکز تجاری، مشتریان گذری و مشتریان تفریحی. در مرحله سوم، متغیرهای جمعیت شناختی و رفتاری در گروه های شناسایی شده مورد بررسی قرار گرفت، که گروه ها از نظر توزیع متغیرهای سن، سطح تحصیلات و همراهان در مراکز تجاری نسبت به یکدیگر تفاوت معناداری داشتند ولی از نظر متغیرهای جنسیت، وضعیت تاهل، مدت زمان حضور در مرکز تجاری، شغل و درآمد متوسط ماهیانه همگون شناخته شدند.