محسن جاویدمؤید

دکتر محمد حقیقی، دکتر محمدعلی عبدالوند، دکتر وحید ناصحیفر، و پرویز درگی، استادانی بودند که در میزگرد ""بازاریابی صنعتی"" حضور داشتند؛ استادانی که دارای تألیف و ترجمه در حوزهی ""بازاریابی صنعتی"" هستند و یا مشاورهی بازاریابی را برای بنگاههای صنعتی، در کارنامهی حرفه ای خود دارند. قرار بود میزگرد با نگاهی کاربردی و عملیاتی به موضوع بازاریابی صنعتی در ایران بپردازد و مزیتها و چالشهای موجود ""بازاریابی صنعتی ایران"" را در نگاه خرد و کلان بحث و بررسی کند، اما با اندکی پیشروی در بحث، عملاً میزگرد در سطح تعاریف و مفاهیم و ارائهی دیدگاهها محدود شد. به نظر میرسد دربارهی بازاریابی صنعتی باید بیشتر کار کرد. تعداد منابع مکتوب در حوزهی بازاریابی صنعتی در ایران، فوق العاده محدود و اندک است. در همین محدودیت منابع، عمدهی آثار موجود نیز، ترجمه ای است. امید آنکه دیدگاهها و اندیشه های برآمده از این میزگرد، بحثهای منسجم آینده را در ""بازاریابی صنعتی ایران"" شکل دهد و به انتشار کتابهای تألیف و ترجمه ای دیگری در این حوزه، بینجامد. ""توسعه مهندسی بازار"" آمادگی دارد تا دیدگاههای تازه ، یا دیدگاههای موافق و مخالف را دربارهی این میزگرد یعنی ""بازاریابی صنعتی در ایران"" منتشر کند. استادان بازاریابی، صاحبنظران بازاریابی، و اهالی بازاریابی میتوانند با ارسال دیدگاههای خود، بر غنای ""میزگرد بازاریابی صنعتی ایران"" بیفزایند.

سینا قربانلو، یکی از پرکارترین مترجمان کتابهای بازاریابی و تبلیغات در ایران است. 30 کتاب ترجمه ای در کارنامهی او وجود دارد نظیر ""مبانی تحقیقات کاربردی""، ""تحقیقات بازاریابی""، ""مدیریت راهبرد نام تجاری""، و... و تازه ترین کتاب بازاریابی یعنی ""پرورش نبوغ بازاریابی."" قربانلو، کتاب پرورش نبوغ بازاریابی اثر پیترفیسک را در 600 صفحه ترجمه کرد که بتازگی با پیشگفتاری از پرویز درگی، به قیمت 15 هزار تومان از سوی انتشارات بازاریابی، چاپ و توزیع شد. ضرورت داشت به مناسبت انتشار این تازه ترین کتاب ارزشمند بازاریابی در ایران، گفتگویی با سینا قربانلو، مترجم این کتاب صورت پذیرد. چگونه و چرا فیزیکدان اتمی، پیترفیسک، دست به نگارش کتابی دربارهی بازاریابی میزند؟ چگونه فیسک با استفاده از اصطلاحات دنیای فیزیک، بازارها و امواج خروشان و متلاطم آن را پیش بینی و تبیین میکند؟ بازاریابهای هوشمند و نابغه برای حضور در این بازارهای بشدت در حال تغییر و همواره متلاطم، کدام دانش علمی را باید بیاموزند؟ کدام مهارتهای علمی را پرورش دهند؟ و ... برخی از پرسشهایی است که قربانلو در این گفتگو پاسخ گفت. سایر پرسشها را در کتاب کاملاً متفاوت و متمایز بازاریابی یعنی ""پرورش نبوغ بازاریابی"" جستجو کنید. از استاد سینا قربانلو درخواست کردیم تا دربارهی کوششهایش برای ترجمهی این کتاب بگوید؛ حاصل گفتگوی ما با قربانلو که در پی میآید، برای مترجمان جوانی که علاقه مندند در حوزهی بازاریابی بدرخشند، درسهای فراوانی نیز دارد نظیر شیوه های جستجو برای واژهیابی برابر نهاده ها و معادل سازیها، و همچنین معرفی روشهای علمی برای کاهش هر چه بیشتر ضریب خطا در ترجمه.

دکتر فاطمه باقریان، مترجم کتاب ""تأثیرگذاری/ روانشناسی اجتماعی در مقولهی نفوذ اجتماعی"" است؛ کتابی ارزشمند که در سال 1389 از سوی انتشارات دانشگاه شهید بهشتی در 348 صفحه به مناسبت پنجاهمین سال تأسیس این دانشگاه چاپ و منتشر شد. با دکتر باقریان گفتگویی دربارهی این کتاب، انگیزه های او از ترجمهی آن، پیام اصلی کتاب ""تأثیرگذاری""، دیدگاه نویسندهی کتاب یعنی دکتر رابرت چیالدینی و... داشتیم. آغاز این گفتگو و دیدار ما با دکتر باقریان در یکی از جلسات هیأت مدیرهی انجمن روانشناسی اجتماعی شکل گرفت که وی پرلطف و عالمانه در بین انبوه فعالیتهای مختلف دانشگاهی از جمله تدارک سفر، پاسخگوی ما بودند. دکتر باقریان، کارشناسی ارشد و دکتری روانشناسی اجتماعی را از دانشگاه کارلتون، اتاوا کانادا دریافت کرده، استاد مدعو دانشگاه کارلتون در سالهای 1998 تا 1999، و تابستان 1384، استاد گروه روانشناسی اجتماعی دانشگاه شهید بهشتی از سال 1385 تاکنون، و عضو هیأت مؤسس و هیأت مدیرهی انجمن روانشناسی اجتماعی از سال 1381 تاکنون است و 22 مقالهی علمی- پژوهشی در مجلات معتبر خارجی و ایرانی، 3 کتاب در حوزهی روانشناسی اجتماعی، بخشی از کارنامهی علمی او است. برای تکمیل این گفتگو سه پیشنهاد میشود: 1) گفتگوی ما با دکتر رابرت چیالدینی، مؤلف کتاب ""تأثیرگذاری"" را بخوانید که در صفحات همین شمارهی نشریهی ""توسعه مهندسی بازار"" درج شده است. 2) ""دکتر رابرت چیالدینی، از طعمه شدن در کف خیابانهای آریزونا تا مشاور شخصیتهای مهم"" را بخوانید که تا حدودی پیکرهی روانشناسی اجتماعی و راههای دستیابی به اصول جهانی اقناع و تأثیرگذاری را تشریح میکند (صفحات روبه رو). 3) به کتاب ارزشمند دکتر چیالدینی با عنوان ""تأثیرگذاری"" ترجمهی دکتر فاطمه باقریان، روح ا... منصوری سپهر مراجعه کنید یا در انتظار ترجمهی کتاب دکتر باقریان باشید که چشم انتظار انتشار آن در انتشارات ارجمند است به تألیف دکتر رابرت چیالدینی.

مدیریت انگیزه در نیروهای پخش و فروش با تأکید بر پورسانت"" میزگردی بود که با ترکیبی از استادان دانشگاه و بازار، در دفتر نشریهی ""توسعه مهندسی بازار"" برگزار شد. امتیاز اصلی این میزگرد در آن بود که با نگاه تئوریک آغاز شد اما به سرعت با نگاه کاربردی و اجرایی دنبال شد. حضور استادان دانشگاه بازار نیز سبب شد تا موضوعات کاربردی و اجرایی نیز در قالب دیدگاههای تئوریک اما با کلام و بیانی روان تدوین شود. تفکیک انگیزه های مادی از معنوی، مکمل سازی انگیزه های مادی و معنوی برای اثربخشی آن، تعادل در به کارگیری انگیزه های مادی و معنوی، نقش پررنگ مدیران و رهبران کسب وکارها برای انگیزه بخشی نیروهای پخش و فروش، اهمیت آموزش فروش بویژه برای مدیران و رهبران کسب وکارها، اولویت استخدام نیروهای مناسب برای فعالیتهای پخش و فروش، و در نهایت تأکید بر روی نظام پورسانت، از اساسیترین موضوعاتی بود که در این میزگرد بحث و بررسی شد. گفتنی آنکه علاقه مندان برای اطلاع از این میزگرد، افزون بر مطالعهی آن در این نشریه، میتوانند بخشهایی از این گفتگو را در پادکست بازاریابی ایران به نشانی www.Marketingpodcast.ir بشنوند.

در تمام عمرم یک الاغ بارکش بوده ام! تا جایی که یادم میآید، هدف ساده و راحتی برای چرب زبانی دستفروشان، جمعکنندگان اعانه و دیگران بوده ام."" عین واژه ها و عباراتی را خواندید از دکتر رابرت چیالدینی، استاد برجستهی روانشناسی اجتماعی، و مشاور کمپین یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری امریکا است که دربارهی خودش در اولین سطر کتابش، ""تأثیرگذاری""، نوشت؛ کتابی که در سال 2001 برای چهارمین بار در امریکا تجدید چاپ شد. چیالدینی طعمهی دستفروشان چیالدینی به رغم داشتن مناصب اجتماعی بالا در دانشگاه علم، خود را از کنج آزمایشگاههای بزرگ، مجلل و آراستهی دانشگاهی بیرون میکشد تا به کف خیابانها برساند. هدف آن است که ""طمعهی دستفروشان"" قرار گیرد! چیالدینی دوست دارد طعمه شود تا بداند چگونه پسرک گلفروش یا شکلات فروش میتواند با چند جمله او را وادار سازد که گلی یا شکلاتی بخرد بیآنکه نیازی به آن داشته باشد! چیالدینی بارها و بارها خود را در معرض این شکارچیان فروش قرار میدهد تا هر بار دریابد به چه روشی او را میفریبند و پول او را محترمانه تصاحب میکنند. چیالدینی از این کار لذت میبرد. چون این کودکان با درایتی وصف ناپذیر قادرند ""خردورزی"" افراد صاحب فکر همچون او را به بازی بگیرند و او هر بار درمییابد چه خام و ساده لوحانه اسیر ""منطق"" این کودکان میشویم...

تبلیغات ایران: گذشته، حال، و آینده"" عنوان میزگردی بود که با حضور استادان دانشگاه و استادان بازار در دفتر نشریه برگزار شد. اهمیت این موضوع از آن رو بود که تغییر شرایط اقتصادی داخلی و جهانی و نیز بازار رقابت، نیازمند نگاه متفاوت و دقیقتر صاحبان بنگاههای اقتصادی به مقولهی تبلیغات در سال جدید است. صاحبنظران حاضر در میزگرد سالها است هم در مراکز علمی و دانشگاهی، و هم در فعالیتهای حرفه ای، از نزدیک دستی بر آتش تبلیغات دارند. از این رو میزگرد با پرسش و پاسخهای مشخص آغاز و انجام نیافت تا حاضران هر چه بیشتر بتوانند دیدگاهها و اندیشه های خود را در زمینهی تبلیغات عنوان کنند. امتیاز اصلی حاضران این میزگرد در آن بود که در برهه هایی از تاریخ تبلیغات ایران حضوری مؤثر داشته و دارند و این بخوبی اجازه میداد تا صاحبنظران بر پایهی دانش و تجربهی مبتنی بر اقتضائات ایران امروز، دیدگاههای خود را مطرح کنند. چنین نگاهی میتواند تأیید یا مخالفت دیدگاههایی را در این باره برانگیزد که ""توسعه مهندسی بازار"" آمادهی درج این دیدگاهها است.

میزگرد ""تحقیقات بازاریابی در ایران""، یک شروع است که در آینده باید تکمیل شود؛ با وجود این، آغازی است که میتوان با دریافت دیدگاههای مدیران و پژوهشگران، آن را تداوم بخشید. قرار بود انتظارات مدیران از شرکتهای تحقیقات بازار و بالعکس، و نقش و جایگاه دانشگاه در زمینهی تحقیقات بازار، در این میزگرد مورد بحث قرار گیرد که تا حدودی به آن پرداخته شد. موانع موجود بر سر راه رشد صنعت تحقیقات بازاریابی کشور، بخش دیگری از موضوعاتی بود که در این میزگرد بحث و گفتگو راجع به آن صورت گرفت. افزون بر آن، دربارهی برخی موضوعات دیگر نیز بحث شد؛ به عنوان مثال، روشهای تازه برای تحقیقات بازار نظیر نورومارکتینگ و زیمت (ZMET).

""رفتار مصرفکننده"" تازه ترین کتاب ترجمه ای دکتر مسعود کرمی است؛ اثر لئون شیفمن، لزلی کانوک که در پاییز 1391، از سوی مهربان نشر چاپ و توزیع شد. انتشار این کتاب در ایران - رفتار مصرفکننده - دانش بازاریابی را در این حوزه از مطالعات، هم در سطح دانشگاهی و هم در سطح سازمانها، شرکتها، و بنگاههای اقتصادی افزایش خواهد داد. از این رو فرصت را مغتنم شمردیم تا با دکتر کرمی گفتگویی در این باره داشته باشیم. گفتگوی ما با دکتر کرمی، از کتاب تازه اش یعنی رفتار مصرفکننده آغاز شد، اما به مرور و فراتر از آن گسترش یافت. نقد نظام آموزشی در دانشکده های مدیریت ایران، و نقد نظام بازاریابی ایران، بخشی از این گفتگو بود که دکتر کرمی عنوان کرد. شایستهی اعلام است که دکتر کرمی دو پشتوانهی قوی دارد؛ نخست آنکه افزون بر حضور در مراکز دانشگاهی برای تدریس درس رفتار مصرفکننده و سایر دروس بازاریابی، در دانشگاه بازار نیز حضوری فعال و جدّی دارد. دو دیگر آنکه، مطالعات بین رشته ای بویژه در حوزه های جامعه شناسی، انسان شناسی، و رمان، اجازه میدهد تا وی در کمال آرامش و در متنی نرم، تیزترین انتقادات را برای دانشگاه علم و دانشگاه بازار اظهار کند. در کنار این انتقادات، پیشنهادهای وی برای دانشگاه علم و دانشگاه بازار، فوق العاده کاربردی، قابل ارزیابی و اجرایی است.

دکتر منصور صمدی، دکتر محمود محمدیان، دکتر حسین وظیفه دوست، دکتر بهرام خیری، دکتر کامبیز حیدرزاده، و پرویز درگی، استادانی بودند که در میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" حضور داشتند. میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" نخست از کلیات شروع شد اما به پرسشهای بنیادینی نیز پاسخ داد که به صورت مکرر در ""بازاریابی ایران"" مطرح است نظیر آنکه ""رفتار مصرفکننده"" به عنوان موضوعی در مطالعات بین رشته ای تا چه حد نیازمند ""نگرش بومی"" است. بحثها گاه چالشی و گاه در تکمیل گفته های استادان در حوزه های رفتار مصرف کننده پیش میرود. میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" در این شماره، با گفتگوی توسعه مهندسی بازار با جرالد زالتمن، استاد برجستهی رفتار مصرفکننده دانشگاه هاروارد، و با معرفی دکتر پرادیپ، متخصص برجستهی نورومارکتینگ، ابعاد بیشتری از ""رفتار مصرفکننده"" را آشکار میسازد. میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" یک شروع است که میتواند با آرا و نظرات و دیدگاههای متعدد و متنوع و حتی متناقض و متضاد، پی گرفته شود. ""توسعه مهندسی بازار"" این آمادگی را دارد تا این دیدگاهها را انتشار دهد. استادان بازاریابی، صاحبنظران بازاریابی، دانشجویان بازاریابی، و اهالی بازاریابی میتوانند با ارسال دیدگاهها و آثار خود، بر غنای میزگرد رفتار مصرفکنندهی ایرانی بیفزایند.

مارکتینگ تری"" اثری است از کاتلر و همکارانش در اندونزی به نامهای هرماوان جاکارتایا، و ایوان سیتیاوان؛ کتابی که انتشارات جان وایلی آن را در سال 2010 چاپ و توزیع کرد. ""مارکتینگ تری"" اقبال آن را داشته تا به زبانهای اسپانیولی، چینی، کره ای، و فارسی ترجمه شود. این کتاب هنوز به زبانهای روسی، پرتغالی و فرانسوی ترجمه نشده، در حالی که تا کنون 5 ترجمه از این کتاب را 5 ناشر ایرانی منتشر کرده یا در دست چاپ دارند.جالب آنکه چند ترجمهی دیگر نیز از این کتاب از سوی دانشگاههای کشور در اولویت چاپ قرار گرفته است. ""نسل سوم بازاریابی"" با ترجمهی حمیدرضا ایرانی و همکارش از سوی انتشارات آریانا قلم، ""نسخهی سوم بازاریابی"" با ترجمهی دکتر کامبیز حیدرزاده از سوی انتشارات سیته، ""بازاریابی 3"" با ترجمهی دکتر عبدالحمید ابراهیمی و همکاران از سوی انتشارات افق دانش (با همکاری سازمان مدیریت صنعتی، نمایندگی آذربایجان)، ""عصر سوم بازاریابی"" با ترجمهی دکتر هرمز مهرانی از سوی انتشارات رسا، و ترجمهی دکتر رضا شافعی از سوی انتشارات دانشگاه کردستان، عناوین برخی از ترجمه هایی است که در ایران از کتاب مارکتینگ تری منتشر شده یا در حال انتشار است. اقبال بلند کتاب"" مارکتینگ تری"" با این 5 ترجمه در ایران سبب شد تا میزگردی در این باره برگزار شود. پس از هماهنگیهای صورت گرفته نهایتاً آقایان ایرانی و دکتر حیدرزاده در جلسه حضور یافتند. پرویز درگی، میزبان کاتلر در ایران، این گفتگو را اجرا کردند. در پی، حاصل گفتگوهای این میزگرد را میخوانید.

تبلیغات"" همچون سایر علوم نیازمند آن است که از سوی دیگر رشته های علمی تقویت شود. واژه هایی نظیر ""چهارراه علوم""، ""اجتماع علوم""، و ""مطالعات بین رشته ای"" ناظر بر همین راهبرد است. متفکران در عصر کنونی برآنند تا حتی صورت مسأله ها را مبتنی بر ""مطالعات بین رشته ای"" صورتبندی کنند و سپس با بهره مندی از آرا و نظرات سایر علوم به چاره اندیشی برای حل مسأله برآیند. تبلیغات هم در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهایی نظیر ایران همچنان در مظان این اتهام است که به رغم هزینه های سنگین، میزان اثرگذاری آن قابل سنجش نیست. انتشار کتابهایی نظیر ""تبلیغاتی که ما میشناسیم به پایان رسیده است"" و ""سقوط تبلیغات و صعود روابط عمومی"" شاهدی است بر آن اتهام. برخی همچون سرجیو زیمن، قائم مقام پیشین کوکاکولا، بیمهابا و باصراحت میگویند: ما شاهد منسوخ شدن تبلیغات هستیم. ""سنجش"" مرتبط با رشته های مهندسی است؛ متخصصان تبلیغات بر آن شدند تا با بهره گیری از آموزه های رشته های مهندسی برای پاسخگویی به آن اتهام، به مدد تبلیغات بیایند. خوشبختانه چنین نگاهی توانسته پاسخگوی بخشی از اتهامات باشد. افزون بر آن، صاحبان کالا اکنون میدانند با داشتن چه بودجه ای، باید در انتظار چه اثربخشی و کارآمدی از تبلیغات باشند. مقالهی حاضر در پی آن است تا به جای تصمیمهای کلیشه ای، به آگهیدهندگان و آژانسهای تبلیغاتی این نوید را بدهد که با همفکری همدیگر میتوانند بر پایهی محاسبات دقیقتر، فعالیت تبلیغاتی را به انجام برسانند.

اصول بازاریابی کاتلر"" ویرایش سیزدهم، سال 2010 با ترجمهی دکتر عباس صالح اردستانی، سیده لیلی میرطاهری، و احسان موسوی خانقاه به تازگی از سوی انتشارات اتحاد - آیلار در جلد نخست 648 صفحه و با قیمت 16000 تومان چاپ و توزیع شد. انتشار این کتاب در ایران یک فرصت مغتنم برای اهالی بازاریابی است؛ چرا که کتابهای ترجمه شدهی اصول بازاریابی کاتلر متعلق به سالها پیش بود. کتاب اصول بازاریابی با ترجمهی بهمن فروزنده مربوط به 25 سال پیش بود، و اصول بازاریابی با ترجمهی دکتر پارسائیان مربوط به ویرایش هشتم یعنی 14 سال پیش. بدون تردید در طول این سالها بازاریابی شاهد تغییرات اساسی شده است که در این کتابها کمتر اثری از آن دیده میشد.این در حالی بود که دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری با همان کتابها نیز بهره های فراوانی بردند. اهتمام درخور و شایستهی مترجمان ایرانی برای ترجمهی این کتاب - اصول بازاریابی کاتلر، ویرایش سیزدهم، سال 2010 - ما را بر آن داشت تا گفتگویی دربارهی فرم و محتوای تازه ترین کتاب کاتلر صورت گیرد. مترجمان این کتاب در این گفتگو نخست کاتلر را معرفی کردند که در این معرفی به منش و سلوک وی نیز در حد مطلوب پرداخته اند. سپس به مفاهیم نوآورانهی کاتلر در حوزهی بازاریابی اشاره کرده اند و با تعریفی کوتاه از این مفاهیم، خواننده جهتیابی تازه ای را میتواند در حوزهی بازاریابی آغاز کند. ویژگیهای برجستهی کتاب اصول بازاریابی کاتلر، پرسشی بود که ساختار و چارچوب کتاب جدید کاتلر را به صورت جامع تشریح کرد. حسن اتفاق آنکه مترجمان بر پایهی یکی از فصلهای کتاب اصول بازاریابی کاتلر، مقاله ای را تدوین کردند که در مجلات معتبر بین المللی چاپ و منتشر شد. گفتگوی نسبتاً کوتاه با مترجمان کتاب اصول بازاریابی کاتلر میتواند نگاهی جامع به تمامی فصول را پیش روی خواننده بگستراند. فراتر از آن، دیدگاههای تازهی کاتلر را میتوانید در این گفتگو بیابید.

فروشنده""، فروشنده است. فروشندگی را نمیتوان با هیچ شغل و حرفهی دیگری مشابه دانست. با وجود این، میتوان مشابهتهایی بین فروشندگی و روان درمانگری جستجو کرد که سودزا است؛ بویژه آنکه فروشندگان با بهره مندی از مفاهیم، روشها، و تکنیکهای روان درمانگری میتوانند احتمال افزایش فروش خود را بالا ببرند. این اثر در پی معرفی آن مشابهتها ، و بیش از آن معرفی مفاهیم، روشها، و تکنیکهای روان درمانگری است که احتمال افزایش فروش را بالا خواهد برد.