نیک بخش حبیبی

ارزیابی فناوری و تعیین اولویت های راهبردی فناوری در هر سازمانی، یک ابزار موثر بر مبنای یک چارچوب مشخص و کاملاً علمی انجام می پذیرد که مدیران راهبردی را برای استقرار نظام فناوری سازمان به درک بهتر فناوری و تصمیم گیری در مورد انتخاب آن هدایت می کند. پژوهش حاضر با هدف سنجش و ارزیابی فناوری های مطلوب سازمان های نظامی با تاکید بر قدرت هوایی نظامی انجام شده است. جامعه ی آماری پژوهش را کلیه صاحب نظران و کارشناسان آگاه نظامی و قدرت هوایی نظامی در کشور تشکیل داده اند. با توجه به موضوع تحقیق و محدودیت خبرگان و کارشناسان در تسلط به مبانی و اهداف تحقیق، از روش گلوله برفی استفاده شده و داده های پژوهش با استفاده از ابزار پرسشنامه تهیه و تحلیل آنها به روش آمار توصیفی انجام شده است. نتایج تحقیق نشان داد که از میان فناوری های مورد نیاز قدرت هوایی نظامی، اولویت فناوری های بعد «عملیات هوایی» شامل : هواپیماهای بدون سرنشین، مهمات هوشمند، هواپیماهای با سرنشین و ارتباطات و امنیت شبکه و در بعد «پشتیبانی هوایی» شامل : فناوری های زنجیره تامین هوشمند، مکانیزه بومی و خود اتکا، فناوری های لجستیکی و فناوری های هوش مصنوعی و فناوری های بعد «امور راهبردی سازمانی» شامل : فناوری بکارگیری بانک های اطلاعاتی، فناوری ارتباط و امنیت شبکه، فناوری های هوش مصنوعی، مدیریت و رهبری سازمانی و شبیه سازها به ترتیب دارای بالاترین اولویت فناوری هستند و باید در حوزه قدرت هوایی نظامی بیشترین سرمایه گذاری ها در این اولویت های فناوری صورت گیرد.

نهادینه سازی، فرایندی سه مرحله ای مبتنی بر شناخت، تمرین و درونی سازی به معنای ریشه سازی مفاهیم در باور و ذهن مخاطبان در اقدام و عمل و ادراک معانی مشترک است. هدف از تحقیق حاضر طراحی مدلی در جهت نهادینه سازی اصول و ارزش های اسلامی- انقلابی در سازمان های دفاعی - امنیتی می باشد. تحقیق پیش روی یک تحقیق کیفی با استفاده از روش گروه کانونی، گروهی از افراد متخصص (در این تحقیق 7 نفر) به منظور جمع آوری اطلاعات، بررسی مسئله تحقیق، ضمن تبادل نگرش ها و ایده ها بوده که انتخاب آنها به صورت هدفمند و از بین خبرگان دانشگاهی نظامی عالی دفاع ملی، هوایی، دافوس و امام حسین(ع) به روش گلوله برفی انتخاب شده اند. در این تحقیق از بیانیه گام دوم به تعداد 8 اصل و 18 ارزش احصاء گردید که به منظور نهادینه سازی آنها با استفاده از مدل ترکیبی سه مرحله ای شناخت و آگاهی، تمرین و تکرار و درونی سازی به کمک آزمون آماری تست فریدمن نسبت به رتبه بندی آنها اقدام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که روش های آموزش گروهی؛ مشاوره، گفتمان و تعامل چهره به چهره (حضوری)؛ کارگاه آموزشی، در کنار شناخت الگوهای انسانی اسلامی – انقلابی و جلسات نقد، مناظره و آزاداندیشی دارای بیشتنرین تاثیر در مرحله شناخت و آگاهی و روشهای کتاب و جزوه، آموزش انفرادی مجازی و وعظ و خطابه دارای کمترین اثر در نهادینه سازی اصول و ارزش ها هستند. ارزیابی و پایش عملکرد برای مرحله تمرین و تکرار و هم چنین تبدیل اصول و ارزش ها به فرهنگ سازمانی نشانه مرحله درونی سازی در نهادینه سازی است.

هدف: در این پژوهش به شناسایی و تبیین عوامل مؤثر بر طراحی سازه های امن هواپیماهای شکاری نهاجا با رویکرد پدافند کالبَدی پرداخته شده است.روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش اجرا توصیفی-  موردی زمینه ای و با رویکرد آمیخته می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل همه خبرگان و     صاحب نظران دستگاه های لشکری که آشنا به مباحث پدافند غیرعامل می باشند بوده که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند، تعداد 30 نفر به عنوان افراد نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها شامل مصاحبه، پرسشنامه و اسناد و مدارک استانداردی بود که روایی    آن ها از طریق روایی محتوا و  پایایی آن ها از طریق آلفای کرونباخ تأیید شدیافته ها: بر اساس تحلیل داده ها، بیشترین تأثیر مؤلفه های متغیر مستقل مکان یابی؛ مربوط به آمایش سرزمینی با میانگین 533/۴ و واریانس 315/۰و کم ترین تأثیر مربوط به عوامل فنی و مهندسی با میانگین 1/4 و واریانس 83/0، بیشترین تأثیر مؤلفه های متغیر مستقل اصول و تکنیک های معماری مربوط به طراحی معماری داخلی با میانگین 47/4 و واریانس 38/0 و کم ترین تأثیر مربوط به چند منظوره بودن کاربری با میانگین 13/3 و واریانس 18/1، بیشترین تأثیر مؤلفه در زمینه ی بهره گیری از تأسیسات برقی با میانگین 43/4 و واریانس 57/0 و کم ترین تأثیر مربوط به بهره گیری از سامانه اعلام و اطفاء حریق با میانگین 33/4 و واریانس 56/0 می باشدنتیجه گیری: عدم رعایت عوامل مؤثر بر طراحی سازه های امن هواپیماهای شکاری نهاجا با رویکرد پدافند کالبدی علاوه بر آسیب پذیری این اماکن در حین تهدید به بروز خسارات جبران ناپذیر منجر می شود.

نهاجا به عنوان یک نیروی تجهیزات محور برای آن که بتواند در بالاترین سطح آمادگی رزمی جهت پاسخ به هرگونه تهدید باشد نیازمند مراکز ثقل و زیرساخت های تاب آور و ایمن می باشد. هدف اصلی پژوهش تدوین راهبردهای پدافند کالبَدی نهاجا و  پاسخ  به سؤالات تحقیق است. نوع تحقیق کاربردی-توسعه ای با استفاده از روش آمیخته و موردی - زمینه ای می باشد. جامعه آماری کلی به تعداد 65 نفرکه تعداد 20 نفر از این جامعه به عنوان جامعه خبره می باشد. جمع آوری داده ها به روش میدانی با استفاده از ابزارهای مصاحبه با خبرگان، پرسشنامه و روش کتابخانه ای می باشد و میزان پایایی پرسشنامه از آزمون آلفای کرونباخ 889/0 محاسبه شد. با استفاده از روش خبرگی عوامل محیطی (قوت ها، ضعف ها، تهدیدها و فرصت ها) احصاء و سپس با استفاده از روش دیوید نسبت به تفکیک عوامل محیط داخلی و خارجی، تعیین عوامل مؤثر و وضع موجود پرداخته شد و با اعمال وزن های استاندارد منتج از بخش تعیین اهمیت عوامل پرسشنامه، ماتریس های IFE  و EFE تعیین و مبتنی بر آن ها وضعیت موجود نسبت به وضعیت مطلوب تعیین و با تشکیل ماتریس SWOT، راهبردهای پدافند کالبَدی نهاجا تدوین و با استفاده از ماتریس QSPM اولویت ها تعیین که  نهایتاً راهبرد "ارتقاء کیفیت کالبَدی از طریق توسعه ظرفیت های بومی با بهره گیری از مدیریت دانشِ فنیِ هوشمند و منسجم با هدف کاهش آسیب پذیری کالبَدی نهاجا" با مقدار مطلوبیت 90/7 در اولویت اول قرار گرفت.

پهپادها یا پرنده های هدایت پذیر از راه دور می توانند علاوه بر انجام مأموریت های اصلی خود در حوزه های کنترل، شناسایی، جمع آوری اطلاعات، جاسوسی و هدایت سلاح های هوشمند تا هدف، حمله مستقیم به اهداف را هم انجام دهند.  سازمان های دفاعی و از آن جمله نیروی هوایی نیازمند آمادگی رزمی و دفاعی بر اساس حوادث و جنگ های احتمالی آینده فرا روی، با شناخت و درک صحیح از نحوه به کارگیری بهینه و مناسب پهبادها در راستای افزایش توانمندی های عملیات هوایی خود است.  محقق با انجام یک تحقیق و پژوهش اسنادی و میدانی برای دستیابی به ارائه الگوی جامع برای استفاده بهینه از پهپاد در توانمندسازی عملیاتی سازمان های دفاعی با استفاده از روش توصیفی و "موردی - زمینه ای" ضمن مراجعه به صاحب نظران و کارشناسان عملیات هوایی مرتبط با پهباد در نیروی هوایی و ستاد فرماندهی کل ارتش نمونه آماری با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و پرسشنامه در اختیار آن ها قرار گرفته و پس از دریافت داده ها، یافته های تحقیق با روش های آماری و روش تحلیل عاملی اکتشافی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت.  نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که سازمان های دفاعی (مطالعه موردی نیروی هوایی) برای به کارگیری پهپاد در توانمندسازی عملیاتی خود، بایستی به مؤلفه های چهارگانه شامل: مأموریت ها (راهبردی، عملیاتی و تاکتیکی)، تهدید شناسی هوایی (شدت، ماهیت و نوع)، قابلیت ها و کارکردها(عملیات اثربخش، تعمیر و نگهداری و سامانه های جانبی)، تأمین پشتیبانی زمینی و هوافضایی (فرماندهی و کنترل هوشمند و یکپارچه، تجهیزات و زیرساخت های لازم و زنجیره تأمین مطمئن) توجه نمایند.

پیشرفت و توسعه ملی امروز به یک مفهوم و فرآیند کیفی تبدیل شده است، که طی آن، بهبود سطح عمومی زندگی و رفاه اجتماعی در کنار رشد سرمایه های مادی، فکری، انسانی و اجتماعی زمینه را برای رشد و تعالی مادی و معنوی جامعه فراهم می سازد. در این فرآیند، انسان به طور طبیعی در تعامل و تقابل با دیگران نیازهای خود را بر طرف  می سازد. در این میان دانشمندان علوم اجتماعی با نگرشی کنجکاوانه در جوامع ، به شناسایی این کنش ها پرداخته و به مجموع عواملی پی برده اند که آن را سرمایه اجتماعی [1] نامیده اند .مفهوم سرمایه اجتماعی در برگیرنده مفاهیمی همچون اعتماد ، همکاری و همیاری میان اعضای یک گروه یا یک جامعه است که نظام هدفمندی را شکل می دهند و آنها را به سوی دست یابی به هدف ارزشمند هدایت می کند . از این رو شناخت عوامل موثر در تقویت یا تضعیف سرمایه اجتماعی می تواند به  توسعه اقتصادی جوامع در حال رشد کمک نموده و موجب افزایش عملکرد اجتماعی و اقتصاد ملی را فراهم سازد. سوال اساسی این است که با توجه به اهمیت و کثرت سرمایه ها , چرا باید به مقوله ای به نام سرمایه اجتماعی به عنوان عاملی در رشد و توسعه اقتصاد ملی پرداخت ؟ چه چیزی آن را در دو دهه اخیر برای محققان حوزه علوم اجتماعی در سطح ملی تا این حد جذاب کرده است ؟در این مقاله تلاش شده است که با روش تبیین نظری و استدلال منطقی، به نقش و اثربخشی سرمایه اجتماعی در توسعه ملی در وجه اقتصادی آن پرداخته شود. نتایج بررسی نشان می دهد که محققان ارتباط بین روند افزایشی سرمایه اجتماعی و بهبود عملکرد  اقتصاد ملی را یک ارتباط مثبت می دانند که می توان از آن به عنوان  پلی بین دو حوزه اقتصاد و جامعه شناسی یاد کرد.  امروزه سرمایه اجتماعی شرط لازم و نه کافی برای نتیجه بخشی سرمایه ها و سیاست های اقتصادی است که زمینه را برای رشد و توسعه اقتصادی در سطح جامعه فراهم می کند.

دغدغه اصلی هر سازمان تحقق اهداف و ماموریت های اصلی آن سازمان است که در این راه برای اثربخشی بیشتر از راهبردهای مختلفی از جمله برون سپاری نیز استفاده می شود. از این رو این تحقیق با هدف، بررسی و امکان سنجی برون سپاری فعالیت های پشتیبانی و خدماتی در سازمان های نظامی (مورد مطالعه فعالیت های پشتیبانی و خدماتی نیروی هوایی) انجام شده است. این تحقیق ازنظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و ازنظر روش توصیفی- پیمایشی است. داده های لازم با استفاده از پرسشنامه جمع آوری و با استفاده از آزمون کای- دو مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است. جامعه آماری تحقیق مدیران و فرماندهان نظامی هوایی می باشند که به روش تمام شمار انتخاب گردیدند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در سازمان های نظامی یکی از الگوهای پیشنهادی  برون سپاری توجه به مولفه های امنیت سازمانی، فرآیندهای داخلی سازمان، منابع و زیرساخت های سازمان، کارآمدی یا بهره وری سازمانی، همسویی راهبردی و محیط بیرون از سازمان است. بدون توجه به این الگو کارآمدی و اثربخشی برون سپاری در سازمان های نظامی با اشکال جدی روبرو خواهد شد.

آسیب شناسی سازمانی فرایندی شناختی در راستای تشخیص علت، فرایند توسعه و رشد و پیامد یک مسئله سازمانی به منظور تعیین اقدامات لازم در جهت بهسازی عملکرد سازمان است. در هر سازمانی فرایند آموزش فرایندی مبتنی بر یادگیری برای ایجاد تغییرات نسبتاٌ پایدار در فرد است تا او را قادر به انجام بهتر کار، بهبودبخشی توانایی ها، تغییر مهارت ها، دانش، نگرش و رفتار اجتماعی متناسب نماید. با استفاده از گروه های کانونی، به آسیب شناسی این آموزش ها پرداخته شده است. این تحقیق با توجه به نتایج قابل استفاده آن، از نوع کاربردی و روش تحقیق آن نیز توصیفی و جامعه آماری تحقیق جمعی از استادان، تدوین کنندگان دوره های آموزشی و مدیران و خبرگان آموزش های هوایی می باشند که به روش نمونه گیری غیر احتمالی هدفمند غیر نسبتی در دسترس، تعداد 30 نفر انتخاب گردیدند. داده های لازم با تشکیل سه گروه کانونی جمع آوری و در چارچوب مدل اندام وارگی یا ارگانیکی تجزیه وتحلیل شدند. نتایج تحقیق حاکی از آن است که فرایند اجرای دورهای آسپ بر اساس این مدل در چهار بعد علل ایجاد، مکانیزم اثر، تغییرات ایجادشده و پیامدهای کارکردی، در هر چهار مرحله (نیازسنجی، طراحی و توسعه، اجرا و ارزیابی) دارای آسیب هایی می باشد که پس از شناسایی آنها نیازمند اتخاذ راهکارهای اصلاحی پیشنهادی برای برون رفت از آسیب های احتمالی موجود است.

در سال های اخیر سازمان های نظامی ایران نیز هم راستا با دیگر سازمان ها نسبت به شناخت و استقرار مدیریت دانش و ایجاد زمینه کاربرد آن در سطح فرایندهای سازمانی خود اقدام نموده اند. در  پژوهش حاضر با توجه به اهمیت عوامل کلیدی سازمانی، در یک مطالعه میدانی با استفاده از روش توصیفی (مطالعه موردی) تلاش شد در یک سازمان نظامی (نیروی هوایی) نقش این عوامل کلیدی در پیاده سازی مدیریت دانش مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد. نتایج حاصل از تحلیل یافته ها نشان می دهد عوامل سازمانی در پیاده سازی مدیریت دانش از اهمیت فراوانی برخوردار است. در نهایت ، پژوهش سعی دارد با بررسی وضع موجود نهاجا، به تبیین نقش عوامل کلیدی سازمانی در پیاده سازی مدیریت دانش در سازمان های نظامی، وضعیت مطلوب هر یک از عوامل را به منظور دستیابی به هدف پیاده سازی موفق مدیریت دانش ترسیم نماید. روش تحقیق این مقاله از نظر ماهیت و اهداف از نوع تحقیقات کاربردی است و از نظر روش جمع آوری داده ها برای پاسخ به سئوال ها  از نوع تحقیقات ”توصیفی پیمایشی ”می باشد. جامعه آماری شامل کلیه مدیران میانی ستاد نهاجا می باشد که با توجه به شرایط خاص نهاجا فرایند همتا سازی در مورداغلب آنها صورت پذیرفته است. نتایج به دست آمده از وجود رابطه معنادار  بین عوامل کلیدی سازمانی با مدیریت دانش حکایت دارد. به عبارت دیگر وضعیت این عوامل در میزان پیاده سازی موفق مدیریت دانش در نهاجا موثر بوده اند

پیشرفت عبارت است از فرآیند بهبود یعنی حرکت از وضعیت موجود به سمت وضعیت مطلوبی همه جانبه و فراگیر در همه ابعاد اجتماعی اقتصادی که برای رسیدن به جامعه مطلوب در این مسیر و در نتیجه این فرایند می بایست جامعه به سمت از میان برداشتن مواردی مانند فقر مادی و حتی فقر معنوی، تبعیض و بی عدالتی، عدم امنیت مادی و معنوی و (حتی مواردی مانند کاهش وابستگی های نافی استقلال و عزت ملی و ...) نهایتاً ارتقاء سطح رفاه، بهبود سطح عمومی زندگی و تعالی معنوی حرکت کند. هر الگویی برای مدل سازی پیشرفت، زمانی می تواند به صورت ساختارمند ماندگار شود که دارای یک چارچوب معرفت شناختی باشد. فهم این نظام معرفتی، کلید شکل گیری این الگو به شمار می رود. اصول پایه ای و عناصر کلیدی مرتبط با الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت جمهوری اسلامی ایران، برگرفته از نظام معرفتی و احکام حاکم بر اسناد فرادستی و راهبردی همچون قانون اساسی، سند چشم انداز و سیاست های کلی نظام اسلامی است. در این پژوهش با بررسی این اسناد، تلاش خواهد شد تا با روش کیفی نظریه پردازی داده بنیاد، اصول پایه ای و عناصر کلیدی این الگو کشف و ارائه گردد.

تدوین یک استراتژی نظامی ، منطقی و واقع نگر از حساسترین طرح های راهبردی یک کشور به حساب می آید و مهمترین نقش آن ایجاد و برقراری رابطه موثر بین سه موضوع مشخص ماهیت ، اهداف و هدایت جنگ در تدوین رهیافت و راهکار ، قبل از وقوع جنگ برای پیشبرد سیاست خارجی و همینطور سیاست دفاعی مقابله با تهدیدات احتمالی ،  در جهت اهداف و منافع ملی می باشد . نقطه شروع هر برنامه و طرح استراتژیک منبعث از یک سیاست ملی است .سیاستی که بوسیله قانون اساسی و حتی رهبران ، روسا و فرماندهان کشورها  خط مشی کلی آنها ترسیم می گردد که خود بی تاثیر از آرمان های ملی یک ملت نیست،  به تبع آن تدوین استراتژی نظامی نیز باید تابعی از سیاست ، منافع و آرمان های ملی  باشد . که از این سه عامل ،  دو عامل سیاست و منافع ملی  به شدت وابسته به تحولات و دگرگونی های منطقه ای و جهانی می باشد .درک این تحولات و همگامی و همسویی با آنها کلید پایه گذاری موفق در تدوین یک استراتژی دفاعی  و نظامی به شمار می رود .