پژوهش های راهبردی ارتش

دکترین نظامی مبتنی بر اصول به کارگیری منابع نظامی به منظور پیشبرد مستمر امور، طراحی و با توجه به تغییر دائمی شرایط محیطی به خصوص در جنگ های آینده، بسیار پویا می باشد. بر همین مبنا تدوین آن فرآیندی، با رصد دائمی و بازخوردگیری از مراحل اجرا، صورت می پذیرد. بنابراین با توجه به پیچیدگی های محیطی در جنگ های آینده، نیاز به الگویی جامع وجود دارد تا تدوین گران بتوانند با این الگو از پراکندگی اقدام پرهیز و با حرکت منظم و منسجم، فرآیند تدوین دکترین نوین را طی کنند. دکترین عملیات مشترک که نتیجه ی تبدیل سازماندهی عملیات رزمی از تک نیرویی به نیروهای چندگانه است و با توجه به پیچیدگی های پیشِ رو در جنگ های آینده و مزیت های آن، پیش بینی می شود که محوریت عملیات رزمی در جنگ های آینده را نیز تشکیل دهد. این پژوهش از نوع کاربردی- توسعه ای و به روش توصیفی با رویکرد آمیخته بوده و جامعه ی آماری تحقیق آن، اسناد و مدارک و نشریات مرتبط و مصاحبه با خبرگان و صاحب نظران این حوزه است. جامعه ی آماری این تحقیق، از مسؤلین سطوح بالای نظامی انتخاب شده اند که به علت ویژگی خاص موضوع تحقیق، حجم نمونه بر حجم جامعه ی آماری منطبق بوده و لذا نیاز به نمونه گیری نبوده است. همچنین در جمع آوری اطلاعات، از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. یافته های این تحقیق از جمله ابعاد الگوی پیشنهادی شامل محیط داخلی/ملّی، محیط خارجی/فراملی، محیط سازمانی و ماهیت عملیات مشترک می باشد.

آگاهی از ویژگی ها، چگونگی عملکرد، توانمندی، نقاط ضعف و قوت و شدت عملکرد ماهواره ای کشورهای غربی بر فضای جمهوری اسلامی ایران برای ارزیابی میزان تهدیدات و  آسیب های ناشی از این تهدیدات بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران ضروری می باشد. از سوی دیگر جمع آوری اطلاعات در مورد چگونگی فعالیت ها، نوع سنجنده، قدرت تفکیک مکانی، وضعیت گذر ماهواره، مأموریت سنجنده و... این ماهواره ها برای ساماندهی یک پدافند مؤثر در مقابل تهدیدات این نوع ماهواره ها ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد. با توجه به این امر هدف کلی این تحقیق بررسی میزان تأثیر فعالیت های ماهواره های تصویربردار کشورهای هدف بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران بوده و در این راستا میزان تأثیرگذاری فعالیت ماهواره تصویربردار کشورهای هدف در سه گروه ماهواره های باقدرت تفکیک مکانی زیر یک متر، یک متر و یک متر تا سه متر، بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران موردبررسی قرارگرفته است. روش این تحقیق توصیفی می باشد، جامعه مورد مطالعه در این تحقیق کلیه ی اسناد، مدارک، کتب، مقالات مرتبط با موضوع تحقیق و همچنین توزیع پرسشنامه و انجام مصاحبه با افراد صاحب نظر می باشد. در این تحقیق دو گروه، جامعه نمونه الف شامل کارشناسان و متخصصین سنجش از دور و جامعه نمونه ب صاحب نظران در موضوعات اطلاعاتی می باشند. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که ماهواره های با قدرت تفکیک مکانی زیر یک متر بیشترین تهدید علیه امنیت نظامی کشور محسوب می گردند. میزان تأثیر فعالیت ماهواره های تصویربردار باقدرت تفکیک مکانی زیر یک متر و یک متر کشورهای هدف، بر امنیت نظامی جمهوری اسلامی ایران در حد زیاد می باشد و تأثیر  فعالیت ماهواره های با قدرت تفکیک مکانی یک تا سه متر در حد متوسط است. از میان 3 متغیر تأثیرپذیر(نیروی انسانی، تسلیحات نظامی و بودجه نظامی) بیشترین میزان تأثیر فعالیت های ماهواره های تصویربردار با قدرت تفکیک مکانی زیر یک متر کشورهای هدف، به ترتیب اولویت بر تسلیحات نظامی، نیروی انسانی و سپس بودجه نظامی جمهوری اسلامی ایران هست.

روش شبکه سازی، مؤثرترین ابزار دشمن در جنگ نرم است. اتفاقی که اکنون افتاده، استفاده از بستر ابزاری قوی چون اینترنت برای سرعت دادن به بحث شبکه سازی است که کارایی این بحث را دوچندان کرده است. رشد شبکه های اجتماعی مبتنی بر وب و ویژگی های این شبکه ها، انرژی زیادی برای تولید نرم افزارهای هوشمند ایجاد کرده است. این نرم افزارها، شبکه ی اجتماعی یک کاربر و اولویت های او را یکپارچه می کنند. در این شبکه ها، اطلاعات به طور گسترده در دسترسی است. یکی از نخستین کارهای عملّی وب این است که راه کار گسترده قدرتمندی را برای نمایش و نشر اطلاعات شبکه ی اجتماعی فراهم می کند که این موضوع اهمیت کار را دو چندان نموده است. روش این پژوهش، توصیفی و تحلیلی بوده و روایی ابزار پژوهش، به دو شکل محتوایی و سازه ای انجام و پایایی آن به وسیله ی روش «آلفای کرونباخ» ارزیابی شده است. جامعه ی آماری این تحقیق، بیست نفر به صورت تمام شمار از متخصصین حوزه ی پدافند است که در حوزه های شبکه های مجازی و امنیتی فعالیت می کنند. نتایج تحقیق نشان می دهد که شبکه های اجتماعی مجازی، جامعه ی کاربران اینترنتی است که با امکانات سخت افزاری و نرم افزاری برای تحقق اهداف مورد نظر با هم ارتباط برقرار می کنند. با تحلیل شبکه و محتوا می توان افراد مؤثر در شبکه های اجتماعی را شناسایی کرد و به اهداف این شبکه ها و تهدید ات ناشی از آن پی برد و سپس با نفوذ در شبکه و ایجاد انشعاب در آن و همچنین انجام برنامه های آگاه سازی، باعث کاهش تهدید ات شبکه های اجتماعی مجازی شد.

قدرت ملی موضوع مورد توجه جغرافی دانان، ژئوپلیتیسین ها، متخصصین علوم سیاسی و روابط بین الملل، استراتژیست ها و سیاست مداران بوده و هر یک سعی کرده اند راهی برای سنجش آن بیابند. مرور اجمالی تلاش های صورت گرفته نشان می دهد که نه تنها الگوی بومی جامع برای سنجش و ترازیابی قدرت جمهوری اسلامی موجود نیست؛ بلکه حتی شناخت جامعی از الگوهای رایج موجود در دنیا هم وجود ندارد. این تحقیق از نظر نوع، کاربردی- توسعه ای و از نظر روش، یک تحقیق موردی- زمینه ای می باشد؛ اما علاوه بر روش موردی- زمینه ای، به منظور انجام تحلیل های کیفی از دو روش روش بررسی اسناد و مدارک علمی با رویکرد زمینه ای و روش تحلیل محتوی با هر دو رویکرد ژرفانگر و پهنانگر نیز استفاده شده است.  بررسی نتایج پژوهش نشان می دهد که الگوی سنجش و ترازیابی قدرت ملّی که با توجه به ویژگی های بومی جمهوری اسلامی ایران و امکان استفاده از آن در دیگر کشورها تهیه شده، قابلیت ها و امتیازات بسیاری نسبت به اغلب الگوهای سنجش قدرت ملّی موجود دارد. این الگو، صرفاً متکی به وجه سخت قدرت نیست و به همه ی وجوه آن از جمله قدرت نرم و هوشمند نیز در کنار قدرت سخت توجه نموده و علاوه بر سطح ملّی قدرت، به سطوح فروملّی و فراملّی نیز می پردازد. توجه به همه ی ابعاد قدرت و حتی افزودن ابعاد جدید مانند بُعد فرهنگی- ایدئولوژیک و ارتباطی- اطلاعاتی از امتیازات این الگو هم در حوزه ی تئوریک و هم در سطح عملّی است. تنوع و گستردگی متغیرها و شاخص های این الگو در عین توجه به انسجام تئوریک را نیز نباید از نظر دور داشت . اغلب الگوهای سنجش قدرت ملّی صرفاً به دنبال به دست آوردن رتبه ی قدرت کشورها هستند و به ترازیابی و تحلیل شکاف بین ابعاد، متغیرها و شاخص های قدرت ملّی یک کشور یا کشورها با یکدیگر بی توجهند؛ در حالی که الگوی مورد نظر این تحقیق به دلیل توجه همزمان و تکمیلی به سنجش، ترازیابی و تحلیل شکاف قدرت در کنار یکدیگر، موقعیتی ممتاز از سایر الگوهای موجود دارد.

حساب پس دهی و ضرورت دقت در مصرف منابع و هزینه های عمومی  از ارکان مهم یک حکومت اسلامی می باشد که در این خصوص اهمیت حفظ  و مصرف بیت المال و جلوگیری از فساد مطرح می گردد. این پژوهش از نوع هدف کاربردی و رویکرد توصیفی- اکتشافی دارد که از روش تحلیل تم و روش تحقیق موضوعی در پرتو سخنان امام علی (ع) استفاده شده است. برای شناسایی تم ها و مفاهیم مرتبط با عوامل مالی، نهج البلاغه مورد بررسی قرار گرفت و سپس مضامین اصلی مرتبط با آن استخراج و کدگذاری گردید. از آراء کدگذاران مستقل و گروهی از خبرگان بهره گرفته شد. یافته ها حاصل از تحقیق با مراجعه به سیره و اقوال حضرت علی علیه السلام برای کارآمدی  نظام مالی حکومت و حفظ بیت المال در چهار مضمون دسته بندی گردید :الف-توجه به مردم و اخذ کمک از مردم: سیستم مالی کارآمد در دستگاه های اجرایی، بدون تکیه به مردم نمی تواند موفق بشود و بایستی مردم را در در جریان امور مالی و مباحث اقتصادی بگذارد. ب-داشتن قوانین و خط مشی های مالی شفاف: سیستم مالی کارآمد در دستگاه های اجرایی باید از قوانین شفاف مصرف، قوانین مالیاتی سالم، قوانین تجارت، قوانین مالی نحوه مهار متخلفان بهره مند باشد.ج-مختصات مجریان مالی سالم: مجریان باید خداترس بوده از حیث التزام به اخلاق و هم رعایت بایدها و نبایدها مطیع محض اوامر و نواهی شرعی باشد متعهد به عدم امتیاز خواهی، خدامحوری و خداجویی بوده، تقوی مدار و خویشتن دار باشد امام علی (ع) تقوی را همچون مرکب رامی می بیند که راکب خود را به آرامی به سر منزل مقصود می رساند. د-رعایت انصاف: مجریان باید از اخذ مالیات از لوازم ضروری پرهیز کرده از خشونت بپرهیزند و احترام اموال مردم را نگهداشته، خداترس بوده، خداترسی، نترساندن مردم و سوءاستفاده نکردن از قدرت را شامل میشود. ه-رفتار مجریان مالی: گلوگاه اقتصادی ممکن است مقدمات لغزش هر کارگزاری را فراهم کند و خیانت در بیت المال را در پی داشته باشد.

گسترش فناوری های اطلاعات و ارتباطات، دامنه ی ملاحظات دفاعی جمهوری اسلامی ایران در فضای مجازی را گسترش داده و با تغییر بنیادین ماهیت، ابزار و روش های نوین جنگی موجب تحول در گونه های مختلف تهدیدهای نظامی، امنیتی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی شده است .با توجه به علایق جدید نظام سلطه بر بهره گیری از ظرفیت ها و قابلیت های فضای مجازی به منظور تنش سازی متراکم و گسترده ی قومی، فرقه ای، اجتماعی و ایجاد بی اعتمادی میان جامعه و حاکمیت و تهاجم شبکه ای- تاکتیکی با هدف مختل سازی مدیریت امور جاری کشور، «سایبر تروریسم» یکی از مهم ترین تهدیداتی است که می تواند امنیت ملّی جمهوری اسلامی ایران را با چالشی جدی مواجه کند؛ لذا محققین در این مقاله سعی دارند تا برای دستگاه های سیاست گذار، بسترهای ستادی و استراتژیک مناسبی به منظور بهره گیری از قابلیت های فضای مجازی برای خنثی سازی تهدیدات و همچنین شناخت آسیب پذیری ها را در همه ی ابعاد آن، فراهم نمایند. از طرفی دیگر در تحقیق پیش رو، پژوهش گران سعی در واکاوی و بررسی علل و عوامل مؤثر در پیدایش تهدیدات سایبری در امنیت ملّی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران با در نظر گرفتن واقعیت ها و چالش های موجود را مورد واکاوی قرار دهند. لذا روش اجرای این تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و یافته های مهم مقاله ی مورد بحث، آشنایی با ابعاد مختلف تهدیدات فضای «سایبرتروریسم»، راه کارها و پیشنهادهای سازنده در این زمینه می باشد. نتایج این تحقیق نشان از انطباق پاسخ های دریافتی داشته که این مهم می تواند در افزایش دفاع سایبری سازمان های دفاعی و امنیتی فعال در کشور جمهوری اسلامی ایران، نیز مؤثر واقع شود.

نهادینه سازی، فرایندی سه مرحله ای مبتنی بر شناخت، تمرین و درونی سازی به معنای ریشه سازی مفاهیم در باور و ذهن مخاطبان در اقدام و عمل و ادراک معانی مشترک است. هدف از تحقیق حاضر طراحی مدلی در جهت نهادینه سازی اصول و ارزش های اسلامی- انقلابی در سازمان های دفاعی - امنیتی می باشد. تحقیق پیش روی یک تحقیق کیفی با استفاده از روش گروه کانونی، گروهی از افراد متخصص (در این تحقیق 7 نفر) به منظور جمع آوری اطلاعات، بررسی مسئله تحقیق، ضمن تبادل نگرش ها و ایده ها بوده که انتخاب آنها به صورت هدفمند و از بین خبرگان دانشگاهی نظامی عالی دفاع ملی، هوایی، دافوس و امام حسین(ع) به روش گلوله برفی انتخاب شده اند. در این تحقیق از بیانیه گام دوم به تعداد 8 اصل و 18 ارزش احصاء گردید که به منظور نهادینه سازی آنها با استفاده از مدل ترکیبی سه مرحله ای شناخت و آگاهی، تمرین و تکرار و درونی سازی به کمک آزمون آماری تست فریدمن نسبت به رتبه بندی آنها اقدام شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که روش های آموزش گروهی؛ مشاوره، گفتمان و تعامل چهره به چهره (حضوری)؛ کارگاه آموزشی، در کنار شناخت الگوهای انسانی اسلامی – انقلابی و جلسات نقد، مناظره و آزاداندیشی دارای بیشتنرین تاثیر در مرحله شناخت و آگاهی و روشهای کتاب و جزوه، آموزش انفرادی مجازی و وعظ و خطابه دارای کمترین اثر در نهادینه سازی اصول و ارزش ها هستند. ارزیابی و پایش عملکرد برای مرحله تمرین و تکرار و هم چنین تبدیل اصول و ارزش ها به فرهنگ سازمانی نشانه مرحله درونی سازی در نهادینه سازی است.