فیروز جعفری

فیروز جعفری

مدرک تحصیلی: استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۱ مورد.
۱.

تحلیل توزیع خدمات آموزشی شهر تبریز با تأکید بر عدالت فضایی، مورد مطالعه: مدارس متوسطه دخترانه در نواحی 5 گانه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۸ بهار ۱۴۰۳ شماره ۸۷ 284 - 265

کلید واژه ها: عدالت فضایی برنامه ریزی شهری مناطق 5 گانه آموزشی شهر تبریز تکنیک تصمیم گیری چند معیاره تاپسیس سیستم اطلاعات جغرافیایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴ تعداد دانلود : ۴۷
افزایش جمعیت و گسترش شهرنشینی سرانه برخورداری از بسیاری از امکانات اجتماعی و اقتصادی را کاهش داده و پیامدهای آن به صورت کاهش سطح کیفیت زندگی در عرصه های مختلف شهری نمایان شده است. کلان شهر تبریز همچون اغلب شهرهای بزرگ کشور بستر نابرابری فضایی مناطق از بهره مندی از خدمات عمومی شهری به خصوص خدمات آموزشی است. لزوم توجه به کاربری آموزشی هم به عنوان اساسی ترین خدمات عمومی شهری با توجه به جوانی جمعیت کشورمان اهمیت بسیاری دارد. این پژوهش به تحلیل توزیع مراکز آموزشی شهر تبریز به خصوص مدارس دخترانه دوره متوسطه اول و دوم از نکته نظر عدالت فضایی پرداخته است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی است. در راستای دستیابی به اهداف پژوهش از نرم افزارسیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) برای تعیین شعاع عملکردی این واحدها استفاده شده است و سرانه این واحدها محاسبه و با سرانه استاندارد مقایسه شده و میزان کمبود و یا مازاد این خدمات تعیین شده است. به منظور رتبه بندی برای این مدارس شاخص هایی تعیین شده و با استفاده از تکنیک Topsis این شاخص ها وزن دهی شده و در نهایت مدارس از نظر شاخص های مورد نظر از عالی تا خیلی ضعیف رتبه بندی شده و توزیع آنها در سطح شهر تبریز نمایش داده شده است. نتیجه به این صورت است که بیشترین تعداد مدارس در رتبه مدارس ضعیف قرارمی گیرند و تنها 7 مدرسه با توجه به شاخص های موردنظر عالی هستند که در نواحی 1و 3 قرار دارند. مدیریت شهری مادرشهر تبریز نیازمند توجه به مناطق محروم از شاخص خدمات آموزشی است.
۲.

مقایسه تطبیقی دانه بندی قطعات در بافت های شهری با استفاده از پردازش شیء گرای تصاویر ماهواره ای (مطالعه موردی: محله های منجم و یوسف آباد تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه پاییز ۱۴۰۳ شماره ۷۶ 175 - 198

کلید واژه ها: بافت دانه بندی حاشیه نشینی فرسوده ArcGIS eCoginition

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵ تعداد دانلود : ۲۹
  در ایران، گستردگی بافت های فرسوده و حاشیه و ناکارآمدی مکانیسم های مواجه با این بافت ها، به عنوان مسأله اساسی در برنامه ریزی و مدیریت شهری مطرح است. علی رغم قدمت مکاتب شکل شناسی، پژوهش های محدودی در حیطه گونه شناسی بافت شهری صورت گرفته است. امروزه تکنیک های سنجش از دور و GIS روش های مناسبی برای جمع آوری داده ها و تصمیم گیری سریع و دقیق در مطالعات محیطی محسوب می شوند. هدف اصلی این پژوهش، مقایسه تطبیقی دانه بندی قطعات است. جهت انجام پژوهش از تصاویر ماهواره ای IRS، سنجنده (Liss) در سال 2017 و تصاویر سنتینل 2، باندهای 2، 3، 4، 8 (مرئی) با قدرت تفکیکی مکانی 10 متر استفاده شده و سعی بر آن بوده است که بهترین روش ها و معیارها جهت ارزیابی دانه بندی قطعات با استفاده از تکنیک های سنجش از دور به ویژه روش شیءگرای تصاویر اتخاذ گردد. پس از انجام تصحیحات لازم، تصاویر در محیط نرم افزاری eCognition پردازش شده و از الگوریتم های شیءپایه جهت ارزیابی استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که این روش (طبقه بندی آستانه گذاری شیءگرا) با دقّت کلّی 93 درصد و ضریب کاپای 91 درصد از دقّت خوبی جهت ارزیابی برخوردار است و در هر دو بافت مورد مطالعه (فرسوده و حاشیه) نیز، شاخص های ریزدانگی و نفوذناپذیری به طور ملموسی وجود دارند. بدین صورت که در هر دو بافت، مساحت بیش از 50 درصد پلاک ها زیر 200 مترمربع می باشد. همچنین از دیگر نتایج تحقیق آن است که تفاوت محسوسی در بین بافت های فرسوده و حاشیه شهر وجود ندارد و هر دو محدوده مورد مطالعه، دارای بافت ریزدانه و نفوذناپذیر هستند. علاوه بر این، استفاده از فناوری های نوین مانند سنجش از دور، سبب کاهش چشمگیر در مطالعات میدانی،  زمان و هزینه شده و امکان مطالعه دانه بندی بافت ها را فراهم آورده است.
۳.

مدل سازی توسعه و گسترش شهر تبریز با تأکید بر تحولات جمعیتی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال ۲۱ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳ (پیاپی ۴۴) 139 - 168

کلید واژه ها: رشد شهر توسعه فیزیکی مدل سازی شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲ تعداد دانلود : ۳۰
رشد روزافزون شهرها که متأثر از رشد جمعیت و مهاجرت است، منجر به ساخت وسازهای بدون برنامه ریزی و تغییرات زیاد در ساختار فضایی شهرها و توسعه فیزیکی شده است. یکی از مشکلات عمده در برنامه ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود امکانات زیربنایی، تعیین فضای مناسب توسعه فیزیکی شهر برای جواب گویی به نیازهای فعلی و پیش بینی برای نیازهای آینده است؛ بنابراین توجه به جمعیت به عنوان اصلی ترین محرک تغییرات در آینده شهر بسیار حائز اهمیت است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت توسعه و رشد فیزیکی شهر تبریز با توجه به جمعیت و همچنین موانع رشد شهر تبریز بود که به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش تحلیلی - کاربردی بود. برای گردآوری داده ها از تصاویر ماهواره ای شهر تبریز و مطالعات اسنادی -کتابخانه ای بهره گیری شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از طرح جامع تبریز و نقشه کاربری اراضی سال 1395 تبریز استخراج شده 1996 تا 2022 و نرم افزار GIS,ENVI و TERRSET و از روش LCM برای پیش بینی رشد شهری استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که از جهت توسعه شهر تبریز با توجه به عوامل طبیعی و انسانی به شدت تحت تأثیر قرار می گیرد و جهت توسعه در آینده را تغییر خواهد داد. با بررسی نقشه خروجی جهت توسعه مشخص شد که توسعه شهر تبریز در آینده در جهت شمال و شمال غرب خواهد بود. درنهایت با پیش بینی جمعیت شهر تبریز میزان رشد آن ها با جمعیت پیش بینی شده تطبیق داده شد. در خاتمه برای بهبود وضع موجود راهکارهایی ارائه شد که نیازمند توجه جدی مدیران و برنامه ریزان شهری است.
۴.

تأثیر تخلفات ساختمانی بر سیمای شهر تبریز(مطالعه موردی: محلات پرواز و دمشقیه)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه فضای شهری سال دهم بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۲۰) 67 - 88

کلید واژه ها: پارامترهای سیمای شهری تبریز تخلفات ساختمانی سیمای شهری ضوابط و مقررات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۷ تعداد دانلود : ۱۵۷
تخلفات ساختمانی از گذشته تا به امروز یکی از مهم ترین معضلات شهرها بوده که منجر به اختلال و بروز مشکلات اساسی در شهر و در حوزه مدیریت و برنامه ریزی شهری گردیده است. یکی از مهم ترین اثرات منفی این تخلفات، تأثیر بر سیمای شهر و تهدیدی جدی بر کیفیت محیط های شهری می باشد. از این رو هدف این پژوهش، شناسایی تخلفات ساختمانی در زمینه تغییر کاربری اراضی و تعداد طبقات مازاد بر ضوابط و همچنین بررسی نوع و میزان تأثیر این تخلفات بر سیمای شهری در دو محله ی دمشقیه و پرواز تبریز در سال 1399 بوده و مقیاس بررسی تحقیق در ابعاد قطعات واقع در این محله ها می باشد. شاخص بررسی ها، کاربری اراضی محله ها و وضعیت ساخته شده سال 1399 و الگوی ساخت ساز براساس ضوابط مصوب طرح جامع و تفصیلی شهر تبریز می باشد. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی بوده و داده های لازم با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی گردآوری شده و برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش مقایسه ای و از نرم افزارهای AutoCad و ArcMap استفاده شده است. نتایج بدست آمده نشان می دهد که از کل قطعات موجود در محله دمشقیه 12 درصد قطعات، و در محله پرواز 38 درصد از کل قطعات، مغایر با ضوابط و مقررات و طرح مصوب ساخته شده است. همچنین مشخص گردید، بیشترین تأثیراتی که تخلفات ساختمانی بر سیمای شهری محلات پرواز و دمشقیه گذاشته، مربوط به تأثیرات منفی می باشد. در واقع این تخلفات ساختمانی، به طور ملموس و آشکارا تأثیرات منفی بر هریک از پارامترهای سیمای شهری در محلات مورد مطالعه را به همراه داشته و قدرت هریک از پارامترها را تضعیف کرده اس
۵.

مدلسازی وضعیت خدمات درمانی شهر تبریز با تأکید بر تغییرات ساختار سنی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری دوره ۱۰ پاییز ۱۴۰۲ شماره ۳۶ 205 - 231

کلید واژه ها: سالمندی خدمات درمانی بیمارستان تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۶۵
طبق پیش بینی های سازمان بهداشت جهانی در آینده شاهد رشد جمعیت سالمندان خواهیم بود که مستلزم برنامه ریزی و سیاست گذاری است. فرایند تغییر ساختار سنی جمعیتی  پدیده سالمندی را در جوامع به دنبال خواهد داشت. در این راستا برنامه ریزی برای کالبد و ساختار شهر جز با در نظر گرفتن ساختار جمعیتی در حال تغییر در آینده قطعاً با شکست مواجه خواهد شد. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت خدمات درمانی شهر تبریز با تأکید بر تغییرات ساختار سنی و پیش بینی آن تا سال 1430 است. روش این پژوهش، توصیفی و از نوع همبستگی و از نظر شیوه جمع آوری اطلاعات پیمایشی است. جامعه پژوهش حاضر، بیماران بستری شده سال 1395 شهر تبریز است که 68821 نفر از بیماران موردبررسی قرارگرفته اند. برای پیش بینی جمعیت نیز، ابتدا داده های جمعیتی سال های 1385 تا 1395 مبنای پیش بینی جمعیتی قرارگرفته و سپس برای تجزیه وتحلیل داده ها، از رویکرد مبتنی بر سیستم های پویا وضعیت نیاز به خدمات درمانی  تا بازه 1430 با یک دید سیستمی مورد ارزیابی قرارگرفته است. نتایج پژوهش نشان داد که تا سال 1430 می بایست 4948 تخت بیمارستانی و 2418 پرستار اضافه گردد تا شهر تبریز نسبت به شرایط کنونی، وضعیت نرمالی داشته باشد. پیش بینی ها نشان می دهد که مشکل سالخوردگی جمعیت، سیستم مراقبت های بهداشتی شهر تبریز را بدون تردید تحت تأثیر قرار می دهد و برای فراهم شدن خدمات درمانی برای جمعیت سالمند طی 30 سال آینده ، اماکن درمانی به طور قابل توجهی باید افزایش یابد و این مهم به یک برنامه ریزی جامع نیاز دارد. در انتهای مقاله توصیه هایی برای رسیدن به وضعیت مناسب در آینده داده شده است.
۶.

بررسی توزیع خدمات شهری در راستای عدالت فضایی با تاکید بر ساختار جمعیتی (مطالعه موردی: شهر تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال ۱۰ پاییز و زمستان ۱۴۰۲ شماره ۲ (پیاپی ۲۳) 237 - 256

کلید واژه ها: عدالت فضایی خدمات شهری ساختار جمعیتی شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵ تعداد دانلود : ۶۲
مقدمه:  برنامه ریزی و توزیع امکانات و خدمات باید مبتنی بر اصل عدالت اجتماعی باشد و هم زمان بتواند عدالت فضایی و توزیع بین مناطق مختلف را فراهم نماید و بدون آگاهی و شناخت تغییرات و ساختارهای جمعیتی نمی توان مبادرت به تصمیم گیری کرد و سیاست ها، راهبردها و راهکارهای مناسبی را در زمینه عدالت فضایی و برنامه ریزی شهری برگزید. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت پراکنش کاربری های خدماتی در کلان شهر تبریز با توجه به پراکنش و ساختار جمعیتی است.داده و روش:  پژوهش حاضر ازنظر هدف توصیفی–تحلیلی و ازنظر نتایج کاربردی می باشد. ابتدا با استفاده از روش نزدیک ترین همسایه وضعیت نوع توزیع خدمات و امکانات موردبررسی قرارگرفته است و در ادامه ۱۲ لایه اطلاعاتی از کاربری های شهر تبریز با استفاده از روش گامای فازی موردبررسی قرارگرفته و در انتها نتایج گامای فازی با پراکنش جمعیتی شهر تبریز مقایسه شده است.یافته ها: نتایج نشان داد که در میان مناطق 10 گانه تبریز، منطقه 10 کمترین برخورداری و منطقه ۱ بیشترین برخورداری را به خود اختصاص داده است. در انتها پراکنش جمعیتی با میزان برخورداری مقایسه شده است که مشخص گردید جمعیت 0 تا 14 سال بیشترین درصد برخورداری (35.44 درصد) را دارند و در مقابل جمعیت بالای 65 سال با 21.1 درصد کمترین برخورداری را داشته اند.نتیجه گیری: جمعیت سالمند بالای 65 سال در شهر تبریز در مناطقی زندگی می کنند که نسبت به گروه های دیگر جمعیتی امکانات و خدمات شهری کمتری را در دسترس خود دارند؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که جمعیت سالمند جهت دسترسی به خدمات و امکانات شهری بیشتر در حاشیه قرارگرفته است و این جمعیت جوان تر هستند که دسترسی مناسب تری به خدمات و امکانات را دارا می باشند.
۷.

آینده نگاری برندسازی کلان شهر تبریز با رویکرد برنامه ریزی سناریومبنا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ساختار و کارکرد شهری سال ۹ بهار ۱۴۰۱ شماره ۳۰ 7 - 31

کلید واژه ها: آینده نگاری برندسازی برنامه ریزی سناریو مبنا کلان شهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۳ تعداد دانلود : ۶۰
روندها نشان می دهد که شهرها و کلان شهرها در حال تبدل شدن به بازیگران اصلی در بین نواحی جغرافیایی به جای کشورها هستند. رقابت بین شهرها برای نشان دادن و متمایزکردن خود به عنوان بهترین انتخاب برای گردشگران آینده نگر، سرمایه گذاران، دانشجویان و بازرگانان و همچنین افراد مستعد هر روز شدت می گیرد و شهرها تمرکز خود را بر این می گذارند که چطور در این رقابت گوی سبقت را از سایر رقبا بربایند. در زمینه ی رقابت های روزافزون دنیای امروز، برندها باارزش ترین دارایی ها تلقی می شوند و مدیران و مسؤولان در شهرها و سازمان های مختلف از شاخص محبوبیت برند خود به عنوان عاملی برای موفقیت استفاده می کنند. در این راستا، یکی از گام های کلیدی و آغازین برای خلق برند برای هر شهر، ارزیابی تصویر شهر موجود و عوامل مؤثر بر آن است. در این گام باید ابعاد و عوامل مهم و تأثیرگذار بر تصویر شهری شناخته و ارزیابی شوند. باید توجه داشت که در فرایند برندینگ شهری و شناخت ابعاد تصویر شهری باید به مزیت رقابتی شهر توجه شود. با عنایت به این امر، در این پژوهش با رویکرد آینده پژوهی به شناسایی مهم ترین پیشران های مؤثر بر برندسازی کلان شهر تبریز و تدوین سناریوهای محتمل پرداخته شده است. براساس نتایج حاصل از تحلیل های نرم افزار میک مک از مجموع 31 عامل اولیه، 10 عامل به عنوان پیشران های کلیدی تأثیرگذار شناسایی شدند. همچنین، براساس تحلیل های کمّی نرم افزار سناریو ویزارد، 3 سناریوی قوی، 16 سناریوی باورکردنی و 250 سناریوی ضعیف به دست آمد. در بین این سه گروه سناریو، بالاترین روایی مربوط به سناریوهای گروه اول، یعنی سناریوی طلایی بود.
۸.

تاثیر ساخت و ساز شهری بر دمای سطح زمین (مطالعه موردی: شهر جدید سهند)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: کاربرد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور در برنامه ریزی دوره ۱۳ پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ 74 - 85

کلید واژه ها: کاربری اراضی مناطق ساخته شده دمای سطح زمین لندست 7 شهر جدید سهند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴ تعداد دانلود : ۷۱
در پی افزایش جمعیت و رشد شهرنشینی در دهه های اخیر، چشم انداز های طبیعی در حال تبدیل شدن به چشم انداز های انسانی و فضای باز شهری به مناطق ساخته شده تبدیل شده است. هدف از این پژوهش، تغییرات صورت گرفته در ساخت و سازهای شهری و افزایش بی رویه ساختمان ها و ارتباط آنها با دمای سطح زمین با استفاده از ماهواره لندست از سال 2005 تا 2020 برای شهر جدید سهند می باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی _تحلیلی می باشد و از Global Human Settlement , Built-Up (GHSL) لایه های مربوط به تصاویر لندست سنجنده OLI/TIRS در سامانه گوگل ارث انجین استفاده شده است. بهترین نتایج جهت شاخص عوارض Built-up با میزان دقت ۹۷/٪۷۹ به دست آمد که به عنوان بهترین روش برای استخراج پدیده های ساخت و ساز در نظر گرفته شد. در حالی که در سال 2010 میزان ۳۲/٪۴۵ را نشان می دهد و کمترین میزان روند توسعه ساخت و سازها نیز مربوط به سال 2005 می باشد که ۹۸/٪۱۶ را نشان داده است. بیشترین میزان میانگین دمایی هوا برای تصویر LST سال 2010 تا 2020 عدد بیشتر از ۱۶ درجه را نشان می دهد در این سال بیشترین میزان دمای هوای سطح زمین بر مناطق حاشیه ای، و ساختمان های ساخته شده و قسمت های شمال غربی شهر جدید سهند منطبق بوده است.
۹.

محاسبۀ ارتفاع و تعداد طبقات ساختمان ها در سقف شیبدار با استفاده از دادۀ لیدار و تصاویر اولتراکم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و آمایش شهری - منطقه ای سال دوازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۴۳ 1 - 30

کلید واژه ها: ارتفاع ساختمان لیدار اولتراکم انزلی ENVI ArcGIS

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۹ تعداد دانلود : ۱۲۹
ارتفاع ساختمان از عوامل مهم در ساماندهی منظر شهری و از پارامترهای تأثیرگذار بر تراکم شهری است. استفاده از روش ها و ابزارهای نوین، نقش مهمی در استخراج ارتفاع ساختمان ها دارد. یکی از این ابزارها، [1]LIDAR است که یک فناوری نسبتاً جدید و یک روش سریع برای نمونه برداری با چگالی و دقت بالا درجهت به دست آوردن مدل های دیجیتال از سطح زمین (DSM[2]) است. آنچه در این پژوهش مدنظر بوده، ارزیابی استفاده از یک ابزار نوین در برنامه ریزی شهری مبنی بر استخراج ارتفاع ساختمان ها و تعداد طبقات ساختمانی است که با استفاده از ابرنقاط لیدار و تصاویر اولتراکم در دو مرحله آشکارسازی ساختمان ها و محاسبه تعداد طبقات آن ها، در محدوده ای از شهر بندر انزلی به مساحت 23 هکتار (شامل 417 ساختمان) و با استفاده از نرم افزارهای ARCGIS،[3]ENVILIDAR   کلاسه بندی و استخراج شدند. تمامی الگوریتم های به کارگرفته شده، سیستم را قادر کرد تا ساختمان ها به صورت موفقیت آمیز از داده های لیدار استخراج شوند. داده های به دست آمده و تطبیق آن ها با نمونه های برداشت شده در پیمایش میدانی، نشان دهنده دقت مرز و طبقات استخراج شده است. به طورکلی سیستم پیشنهادی از نظر کامل بودن، صحت و تطابق داده ها دارای عملکرد خوبی است. با توجه به یافته های تحقیق می توان گفت تکنولوژی لیدار هوایی قابلیت فوق العاده ایدر جمع آوری نمونه های بسیار دقیق و متراکم از اندازه گیری های ارتفاعی سطح زمین فراهم کرده است و می توان ابعاد جدیدی از جزئیات دقیق ارتفاع ساختمان ها را به طور اتوماتیک و کار آمد از داده های لیدار هوایی استخراج کرد.   [1] - Light Detection and Ranging [2] - Digital Surface Model [3] - Environment for Visualizing Images Light Detection and Ranging
۱۰.

ارزیابی شهر جدید سهند با استفاده از سیستم ظرفیت برد شهری (U.C.C.A.S)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دوازدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۴۶) 83 - 108

کلید واژه ها: سیستم ظرفیت برد شهری آماره گیتس اردجی تحلیل خودهمبستگی فضایی موران شهر جدید سهند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۵ تعداد دانلود : ۷۹
طرح مسئله: ازجمله چالش های اصلی در شهرهای بزرگ به ویژه کلان شهرها افزایش بی رویه جمعیت بدون توجه به ظرفیت خدمات و تأسیسات، پاسخ گو به نیازهای اساسی شهروندان است. ایجاد رابطه ای متعادل بین جمعیت و ظرفیت منابع مورداستفاده به منظور پایداری منابع باکیفیت استاندارد برای نسل های آتی، ضرورت توجه به مقوله ظرفیت برد را در تدوین برنامه های شهری آشکار می کند. ظرفیت برد نقش بسزایی در پایداری محیط های شهری دارد، به ایجاد تعادل بین میزان جمعیت و منابع موجود در شهر و به تبع آن مدیریت بهینه شهری کمک می کند. هدف: شناخت عوامل مؤثر بر پایداری زیستی، سنجش ظرفیت جمعیت پذیری و ارائه راهبردهای مدیریت برای بهبود شهر از اهداف این پژوهش است. روش پژوهش: پژوهش حاضر توسعه ای– کاربردی و روش تحقیق از نوع تحلیلی _ توصیفی است. اطلاعات موردنیاز پژوهش به روش اسنادی- کتابخانه ای و میدانی تهیه شده است. برای بی مقیاس سازی شاخص های (جمعیت، آب، برق و فضای سبز) از روش فازی استفاده و سپس شاخص های مذکور در محیط نرم افزار ArcGIS با روش های آماره گیتس اردجی، تحلیل خود همبستگی فضایی موران، پهنه بندی تکنیک موریس و مدل عدد فشار تجزیه وتحلیل شده است. نتایج و نوآوری پژوهش: نتایج نشان دهنده آن است که مقدار موران جمعیت، آب، برق و فضای سبز به ترتیب 17/0، 15/0، 15/0 و 03/0 است. به طوری که سه شاخص اول از الگوی خوشه ای قوی پیروی می کنند؛ در حالی که شاخص فضای سبز به صورت پراکنده در سطح شهر توزیع شده است. بیشترین توان جمعیت پذیری ظرفیت تحمل شاخص های آب، برق و فضای سبز به ترتیب برابر با 105639، 129121 و 528540 نفر است. براساس تحلیل های آستانه ظرفیت تحمل جمعیت، مصرف آب و توزیع برق شهر جدید سهند در بازه فشار بحرانی قرار گرفته است؛ در حالی که شاخص فضای سبز در آستانه مطلوب است. به طوری که در چندین سال اخیر شهر دارای سرانه فضای سبز بسیار خوبی بوده و ظرفیت تحمل آن بیش از 80 درصد است.
۱۱.

ارزیابی ظرفیت برد شهری منطقه چهار کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش و برنامه ریزی شهری سال سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۵۰ 286 - 301

کلید واژه ها: ظرفیت برد برد فیزیکی برد واقعی برد موثر پایداری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۷ تعداد دانلود : ۹۳
ظرفیت برد نقش مهمی در پایداری زیست محیطی شهرها دارد، بطوریکه به ایجاد تعادل بین جمعیت و منابع موجود در یک منطقه می پردازد. توجه به مقوله ظرفیت برد در برنامه ریزی برای شهرها از یک طرف به مدیریت بهتر تصمیمات شهری در زمینه ی هزینه ها و امکانات و از طرف دیگر به حفظ منابع با کیفیت مطلوب برای نسل های آینده منجر می شود. با عنایت به این امر در این پژوهش در جهت بررسی ظرفیت برد شهری منطقه 4 تبریز، ظرفیت سه شاخص زباله شهری، شبکه معابر و فضای سبز شهری در پاسخگویی به جمعیت ساکن در منطقه مورد بررسی قرار گرفته است. رویکرد حاکم بر پژوهش توسعه ای_کاربردی و روش تحقیق از نوع توصیفی _تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز به روش اسنادی، میدانی و کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده است. برای تعیین ظرفیت برد ابتدا پتانسیل بهره وری هرکدام از منابع برآورد و سپس براساس جمعیت، میزان آستانه های مجاز بیان و با استانداردهای زیست محیطی مورد مقایسه و بررسی قرار گرفته است، پس از تلفیق و ترکیب داده ها به تهیه نقشه ها در محیط جی آی اس پرداخته شده است. .نتایج نشان می دهد که فضای سبز شهری با ظرفیت جمعیت پذیری حداقل659617 و حداکثر7420690 نفر در برابر جمعیت 325898 نفر منطقه چهار در وضعیت مطلوب قرار دارد. شاخص زباله با ظرفیت پذیری حداقل150000 نفروحداکثر 240000نفر باتوجه به جمعیت منطقه در وضعیت نامطلوبی بوده همچنین در زمینه شاخص شبکه معابر با ظرفیت جمعیت پذیری حداقل 96384 و حداکثر 112544 نفر در مقابل ظرفیت جمعیتی منطقه در بازه فشار بحرانی قرار دارد.
۱۲.

استخراج عوارض ساختمانی با استفاده از داده های لیدار و سنجش میزان صحت داده های استخراج شده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۵ زمستان ۱۴۰۰ شماره ۷۸ 117 - 137

کلید واژه ها: Density error detection Anzali eCoginition ENVI Lidar

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲ تعداد دانلود : ۱۲۰
امروزه تصاویر هوایی با در اختیار گذاشتن منابع مختلف داده یکی از کارآمدترین راه های کسب و استخراج اطلاعات مکانی دقیق و به هنگام است. که در پروسه تهیه اطلاعات مکانی از این منابع، مشکل ترین بخش استخراج عوارض موجود در تصاویر می باشد. در این تحقیق یک روش متفاوت جهت استخراج ساختمان ها با استفاده از داده های لیدار هوابرد و تصاویر اولتراکم بر روی محدوده مشخصی از شهر بندر انزلی با انواع تراکم ساختمانی پیاده سازی شد. سیستم پیشنهادی از اطلاعات هندسی و مکانی داده های لیدار و تصاویر اولتراکم استفاده کرده که شامل سه مرحله کلی می باشد، در مرحله اول، داده های لیدار فیلتر شدند و با استفاده از خوشه بندی طیفی در محیط eCoginition، ساختمان ها استخراج شد. در مرحله دوم، مدل به دست آمده با مرزهای دو بعدی ساختمان ها که به روش حد آستانه ارتفاعی در محیط ENVI Lidar به دست آمده بود مقایسه گردید. در مرحله سوم؛ پس از استخراج، مرزهای اولیه ساختمانی با ساختمان های استخراج شده از طریق الگوریتم شطرنجی، ادغام شدند. در بخش خطایابی ساختمان ها به ساختمان های دارای خطا پرداخته شد. ارزیابی نتایج نشان داد که سیستم به کار گرفته شده به طور نسبی به اهداف تعیین شده رسیده است. خطای تک تک ساختمان ها ابتدا به صورت کلی و سپس به صورت جزئی مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید تکنولوژی لیدار هوایی قابلیت فوق العاده ای را در جمع آوری نمونه های بسیار دقیق و متراکم از اندازه گیری های ارتفاعی سطح شهرها دارد و می توان سطح جدیدی از جزئیات اطلاعات دقیق تراکم ساختمان را به طور اتوماتیک و کار آمد از داده های لیدار هوایی استخراج کرد. در تعداد 417 ساختمانی که مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت دستیابی به ارتفاع ساختمان ها با دقت بسیار بالا میسر گردید و تمامی ساختمان های محدوده مورد مطالعه با تراکم فشرده و ارگانیک و نیز پراکنده و برنامه ریزی شده استخراج گردیدند.
۱۳.

شناسایی و تحلیل پیشران های کلیدی موثر بر ایجاد برندینگ شهری با رویکرد آِینده پژوهی، مطالعه موردی کلانشهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱-۳ (پیاپی ۳۹) 23 - 41

کلید واژه ها: برندینگ شهری آینده پژوهی تحلیل ساختاری میک مک کلانشهر تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۷ تعداد دانلود : ۱۸۸
امروزه هریک از شهر های جهان به فراخور ظرفیت، امکانات و فعالیت های خود از نوعی شهرت و آوازه برخوردارند که از آن به عنوان برند شهری یاد می شود. برای اینکه یک شهر دارای برند خوب باشد بایستی از ویژگی های متمایزی برخوردار باشد. و مولفه هایی را جهت برند شدن داشته باشد. بدین منظور در این پژوهش سعی گردیده است که پیشران-های کلیدی موثر بر ایجاد برندینگ در کلانشهر تبریز شناسایی و تحلیل شوند. در این پژوهش ابتدا با تکنیک پویش محیطی و دلفی، 31 عامل در پنج بعد زیرساخت های اساسی و تسهیلات خدماتی و عمومی شهر، بعد جاذبه های تاریخی و معماری و تفریحی، بعد حمل و نقل و ترافیک، بعد وجه بین المللی و شناخت شهر، بعد فرهنگی و مسائل فرهنگی استخراج شده و سپس با استفاده از روش دلفی ، ماتریس اثرات متقاطع مولفه ها تشکیل گردیده است. در مرحله بعدی از طریق نرم افزار میک مک نسبت به تحلیل ماتریس اقدام شده است. نتایج حاصل از پراکندگی متغیر ها در محور تاثیر گذاری و تاثیر-پذیری عوامل در نرم افزار میک مک، حاکی از ناپایداری سیستم در ایجاد برندینگ برای محدوده مورد مطالعه است و بر همین اساس پنج دسته متغیر مورد شناسایی قرار گرفت. در نهایت با توجه به امتیاز بالای اثر گذاری مستقیم و غیرمستقیم عوامل، ده عامل اصلی به عنوان پیشران های کلیدی در ایجاد برند شهری برای کلانشهر تبریز مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین پیشران-های مورد بررسی نیز، متغیر های بعد وجه بین المللی بیشترین تأثیر را بر ایجاد برندینگ در محدوده مورد مطالعه و عوامل مربوط به بعد حمل و نقل و ترافیک کمترین درجه تأثیرگذاری را به خود اختصاص دادند.
۱۴.

آینده پژوهی تغییرات کاربری اراضی شهری در کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: برنامه ریزی فضایی سال دهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۳۷) 1 - 22

کلید واژه ها: آینده پژوهی تغییر کاربری اراضی تحلیل آثار متقاطع تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۳۴ تعداد دانلود : ۳۹۱
طرح مسئله : یکی از مهم ترین مباحث توسعه پایدار شهری، بررسی و پیش بینی الگوی تغییرات کاربری اراضی است که در ارتباط مستقیم با آلودگی آب وهوا، فرسایش خاک و تغییرات جمعیتی و اقتصادی قرار دارد. شهر فردا، نتیجه تصمیمات امروز است؛ بنابراین نمی توان بدون توجه به آینده و آینده پژوهی برای مسائل و چالش های پیش رو به ویژه درزمینه کاربری اراضی در کلان شهرها آماده بود. هدف: این پژوهش با رویکرد آینده پژوهی به دنبال بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر تغییرات کاربری اراضی کلان شهر تبریز در افق زمانی 1397 تا 1407 است. روش : روش پژوهش حاضر از نوع تحلیلی اکتشافی است. اطلاعات لازم از بررسی اسناد فرادست و پرسش نامه پژوهشگرساخته گردآوری شده است. برای تحلیل نتایج نیز، تکنیک تحلیل آثار متقاطع در نرم افزار میک مک به کار رفته است. نتایج: نتایج پژوهش نشان می دهد رشد و توسعه شهری، وابستگی اقتصادی، نقش اقتصادی غالب شهر، طرح های توسعه شهری، گسترش بازار مسکن، روابط تولیدی حاکم، انباشت سرمایه، تغییر عملکرد شهری، بازساخت اقتصادی، قیمت اراضی و مهاجرت، به ترتیب بیشترین تأثیرگذاری را بر تغییرات کاربری اراضی در کلان شهر تبریز دارند.
۱۵.

تحلیل فضایی توسعه منطقه ای کشور بر مبنای شاخص های اجتماعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آمایش سرزمین دوره شانزدهم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 1 - 28

کلید واژه ها: ایران آنتروپی شانون تحلیل فضایی توسعه منطقه ای عدالت اجتماعی واسپاس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۳۶ تعداد دانلود : ۹۱۸
شناخت نحوه توزیع امکانات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره به عنوان اولین گام در برنامه ریزی توسعه فضایی، می تواند موجب بهبود خدمات رسانی و افزایش تعادل و برابری بین مناطق شود. بنابراین، با توجه به اهمیت شناخت وضعیت مناطق، پژوهش حاضر استان های کشور ایران را که بر مبنای آخرین تقسیمات کشوری شامل 31 استان است، از نظر برخورداری از شاخص های اجتماعی تحلیل کرده است. بنابراین، پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی است. داده های مورد نیاز از سالنامه آماری سال 1395 در قالب 52 شاخص مهم اجتماعی که شامل داده های مرتبط با مؤلفه های اجتماعی، فرهنگی، رفاهی، آموزشی و بهداشتی است، گردآوری شده است. آنتروپی شانون، ضریب تغییرات و واسپاس به ترتیب برای وزن دهی، بررسی پراکنش و تعیین سطح توسعه یافتگی در بستر متلب به کار گرفته شدند. نتایج پژوهش توسعه نامتوازن و نامتعادل اجتماعی بین استان های ایران را نشان داد. به طوری که فقط چهار استان تهران، اصفهان، خراسان رضوی و فارس در سطح بالاتری از توسعه اجتماعی قرار دارند و استان های البرز، زنجان، چهارمحال بختیاری، سمنان، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، ایلام و کهگیلویه و بویراحمد به عنوان محروم ترین مناطق کشور از لحاظ شاخص های اجتماعی محسوب می شوند. در کل، نتایج نشان داد وضعیت توسعه اجتماعی در استان های ایران سنخیتی با عدالت اجتماعی و فضایی ندارد و نیازمند توجه و مدیریت صحیح و کارآمد است.
۱۶.

تحلیل فضایی توسعه منطقه ای استان های کشور بر مبنای شاخص های اقتصادی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۴ زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷۴ 61 - 72

کلید واژه ها: توسعه اقتصادی توسعه منطقه ای رویکردهای توسعه ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۲۶۳
امروزه با توجه به روندها و تحولات فراگیر جهانی و سرعت فزاینده آن ها، اهمیت مطالعات منطقه ای بیش ازپیش ضروری تلقی می شود. شناخت وضعیت موجود مناطق و برنامه ریزی در راستای توسعه منطقه ای هم راستا با شرایط نوین جهانی امری اجتناب ناپذیر است که در کشور ایران مورد غفلت قرار گرفته است. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است. شاخص های مورد نیاز پژوهش از بررسی سالنامه آماری (1395) در قالب 30 شاخص استخراج و تحلیل شده اند. جهت تحلیل نتایج از تکنیک های تصمیم گیری چندمعیاره از جمله از آنتروپی شانون، ضریب تغییرات و ویکور استفاده شده است. نتایج پژوهش حاکی از عدم توسعه متوازن و متعادل اقتصادی بین استان های ایران هست. استان های اصفهان، خراسان رضوی، تهران، کرمان، فارس، آذربایجان شرقی در بالاترین سطح توسعه اقتصادی قرار دارند و استان های آذربایجان غربی، مازندران، مرکزی، سمنان، یزد، خراسان جنوبی، خوزستان در سطح توسعه متوسط؛ استان های گیلان، زنجان، کردستان، البرز، لرستان، همدان، گلستان، خراسان شمالی، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان در سطح توسعه پایین و استان های اردبیل، قزوین، قم، کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد در پایین ترین سطح توسعه اقتصادی قرار دارند.
۱۷.

تحلیل توزیع پارک های شهری با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: شهر بناب)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیای اجتماعی شهری سال ششم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۱۴) 43 - 56

کلید واژه ها: پارک های شهری عدالت فضایی تحلیل شبکه شهر بناب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۹۲ تعداد دانلود : ۴۰۲
تبیین موضوع: پارک های شهری بخشی از زیرساخت های عمومی اند که کارکردهای مفیدی برای محیط شهر، از جمله بهبود کیفیت هوا، انجام فعالیت های تفریحی، ثبات عاطفی شهروندان و ارتقای کیفیت زندگی شهری دارد. اما تضادها و نابرابری های موجود در توزیع چنین کاربری ها، از اساسی ترین چالش ها در زمینه عدالت فضایی شهری است. هدف تحقیق حاضر، تحلیل توزیع فضایی پارک های شهر بناب با رویکرد عدالت فضایی است. روش: نوع پژوهش، کاربردی و با توجه به ماهیت موضوع، روش پژوهش، توصیفی تحلیلی است. روش گردآوری داده ها به صورت ترکیبی مبتنی بر اسنادی و پیمایشی است؛ به این ترتیب که برای تدوین چارچوب نظری و استخراج شاخص ها، مروری بر تحقیقات پیشین و داده های مرکز آمار ایران صورت گرفته است؛ هم چنین، برای تطبیق داده ها و شاخص های مورد استفاده با واقعیت های موجود از روش پیمایشی بهره گرفته شد. برای پردازش داده ها از شاخص میانگین نزدیک ترین همسایه و تحلیل شبکه به صورت تلفیقی با سایر قابلیت های فضایی ArcGIS استفاده شد. یافته ها: نتایج بدست آمده نشان دهنده خوشه ای بودن توزیع فضایی پارک ها است که بیانگر توزیع نسبتاً مناسب پارک های شهر بناب در مناطق مرکزی و شمال شرقی شهر و نامناسب بودن آن در سایر بخش های شهری می باشد. بعلاوه، توزیع پارک ها تا حدودی مطابق با تراکم جمعیتی در بخش های مختلف شهر بناب صورت گرفته ولی توزیع فضایی این خدمات در محلات حاشیه نشین شهر بناب مطلوب نیست. نتایج: آنچه از این تحقیق بر می آید این است که عدالت فضایی در توزیع پارک های شهر بناب چندان رعایت نشده است.
۱۸.

شناسایی عوامل کلیدی مؤثر بر قیمت مسکن با رویکرد آینده نگاری مورد پژوهی: کلان شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی سال ۲۳ بهار ۱۳۹۸ شماره ۶۷ 67-89

کلید واژه ها: آینده نگاری قیمت مسکن روش تحلیل تأثیرات متقاطع تبریز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۹ تعداد دانلود : ۴۸۶
پرداختن به آینده و برنامه ریزی برای آن، جزء جدانشدنی فرآیند برنامه ریزی است. در بیشتر موارد، پرداختن به آینده با اتکا به پیش بینی و تحلیل روندها، مشکلات بی شماری در اجرای برنامه ها به وجود آورده است. این مشکلات اغلب ناشی از بی توجهی به تأثیرات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و فناوری های نوظهور یا در حال ظهور در زندگی بشر و یا غفلت از نیروهای پیشران و عوامل کلیدی مؤثر بر تسهیل حل مشکلات چالش های آتی است. با عنایت به این امر، پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک تحلیل تأثیرات متقاطع -که یکی از روش های متداول و مورد پذیرش آینده نگاری است - با بهره گیری از نرم افزار میک مک به شناسایی عوامل کلیدی تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلان شهر تبریز پرداخته است. این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی می باشد. بدین منظور ابتدا 40 مؤلفه به روش دلفی و با استفاده از پرسش نامه های تشریحی توسط کارشناسان شناسایی شدند. در مرحله بعد، ماتریس تأثیرات متقاطع برای سنجش میزان تأثیرگذاری عوامل بر یکدیگر طراحی شده و در اختیار خبرگان قرار گرفت. نتایج با استفاده از روش تحلیل تأثیرات متقاطع تحت نرم افزار میک مک مورد بررسی قرار گرفت که در نهایت از مجموع 40 عامل اولیه تأثیرگذار بر قیمت مسکن در کلان شهر تبریز، تعداد 12 عامل به عنوان عوامل کلیدی سیستم شناسایی شدند. این عوامل که به عنوان بازیگران اصلی مؤثر بر قیمت مسکن در تبریز ایفای نقش می کنند. عبارت اند از: پایگاه اقتصادی ساکنین، درآمد سرانه خانوارها، نرخ شهرنشینی، موقعیت مکانی و منطقه شهری، ترکیب کالبدی، سیاست های عرضه زمین و مسکن، سرمایه گذاری، وسعت قطعات املاک، قیمت زمین، هزینه های ساخت وساز، کیفیت و نوع مصالح ساختمانی و تجهیزات و امکانات ساختمانی
۱۹.

تأثیر جهانی شدن بر نهادهای مدنی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش سیاست نظری بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲۵

کلید واژه ها: جهانی شدن نهادهای مدنی رئالیسم انتقادی عدم تناظر جامعه مدنی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۶۴ تعداد دانلود : ۵۰۷
در قلمرو مطالعات علوم انسانی در دهه هشتاد میلادی، پدیده «جهانی شدن» و نیز «جامعه مدنی» در کانون توجه قرار گرفت و در این میان نسبت این دو با یکدیگر نیز در مرکز توجه و تحلیل اندیشمندان مختلف بوده است. مقوله جامعه مدنی در ایران نیز در نیمه دهه هفتاد شمسی مورد توجه قرار گرفت که مقارن با اواخر دهه 90 میلادی است. در این مقاله با استفاده از روش رئالیسم انتقادی، تأثیر جهانی شدن بر نهادهای مدنی در ایران تجزیه و تحلیل شده و نشان داده شده است که در سال های 1376-1390، تناظری میان تحول در نهادهای مدنی و جهانی شدن در ایران وجود نداشته است. رئالیسم انتقادی به این معنا که امر واقعی مورد مواجهه، یعنی نهادهای مدنی از سه سطح هستی-شناسانه، واقعیت مندی و داده ای تشکیل شده است. نهادهای عمومی (مشارکتی) به عنوان سطح هستی شناختی امر واقع، نهادهای اجتماعی به عنوان سطح واقعیت مندی امر واقع و نهادهای سیاسی به عنوان سطح داده مند امر واقع در نظر گرفته شده اند.
۲۰.

تحلیل نابرابری های فضایی براساس شاخص های بهداشت و درمان (مطالعه موردی: شهرستان های استان تهران)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و برنامه ریزی منطقه ای سال نهم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳۳) 17 - 28

کلید واژه ها: نابرابری های فضایی بهداشت و درمان تکنیک های تصمیم گیری چند معیاره تهران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۴۸
یکی از راههای تبیین نابرابرها و عدم تعادل ناحیه ای و بررسی توسعه انسانی- اجتماعی مطالعه شاخص های بهداشت و درمان در سطح نواحی یک منطقه جغرافیایی است. بررسی و ارزیابی شاخص های بهداشت و درمان و پراکندگی نامناسب آنها در سطح شهرستانهای یک استان، نشان از بی توجهی به عدالت فضایی در برنامه ریزی های ناحیه ای است. باتوجه به اهمیت نقش توزیع مطلوب امکانات و شاخص های بهداشتی در توسعه انسانی و بهبود کیفیت زندگی و در نهایت  توسعه پایدار شهری و ناحیه ای، در این پژوهش هدف تحلیل فضایی نابرابریهای ناحیه ای درسطح شهرستانهای استان تهران مورد نظر است.روش پژوهش اکتشافی تحلیلی بوده و در آن از مدل های تاپسیس، ویکور و ساو، مدل کپ لند و رگرسیون وزن دار جغرافیایی استفاد شده است. جامعه آماری این پژوهش 14 شهرستان استان تهران بوده است. داده های آماری مشتمل بر 57 شاخص از بخش بهداشت و درمان بوده که از آمار نامه 1390 استان تهران استخراج شده اند. یافته های پژوهش نشان می دهد که شاخص های بهداشت و درمان در سطح استان تهران از توزیع متوازن و متعادلی برخودار نیستند. براساس سطح بندی نهایی،شهرستان های تهران و فیروزکوه در سطح بسیار برخوردار، دماوند، شمیرانات و رباط کریم در سطح برخوردار، پیشوا، پاکدشت و ری در سطح نیمه برخوردار قرار گرفتند. در مقابل شهرستان های اسلامشهر، شهریار و ورامین در سطح محروم و ملارد، قدس و بهارستان در سطح بسیار محروم بوده اند. همچنین نتایج حاصل از رگرسیون جغرافیایی نشان داد که رابطه بین میزان جمعیت و پراکنش شاخص ها در تهران، شمیرانات، فیروزکوه، دماوند، پاکدشت، رباط کریم مثبت و در پیشوا، ورامین، ری، اسلامشهر، بهارستان، شهریار، ملارد و قدس منفی است که نشان می دهد نابرابری های فضایی بسیار بالایی در سطح منطقه ای وجود داشته و الگوی توزیع با عدالت فضایی تناسب ندارد. بنابراین لازم است توزیع متعادل به منظور کاهش و کنترل مهاجرت ها و پیامدهای ناگوار آن مد نظر قرار گیرد.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان