حافظ محمدحسن زاده

مقدمه: امروزه پژوهش های کیفی با توجه به ارائه نتایج تفسیری و معنایی، مقبولیتی عام یافته اند. امکان پژوهش بر روی مفاهیمی چون تجارب زنده، هیجانات و احساسات، تحرکات اجتماعی، تعاملات بین افراد و جوامع، کشف علل ظهور و از بین رفتن پدیده های اجتماعی، همه و همه انگیزه ای مضاعف و زمینه ای مساعد برای گرایش پژوهشگران به این گونه پژوهش ها به وجود می آورند. بر این اساس ابزارهای لازم جهت انجام چنین تحقیقاتی روز به روز در حال گسترش می باشند. روش کار: این مقاله به روش مروری بر متون تهیه شده است. پژوهش کیفی از منظر صاحبنظران به طور کلی مورد بحث قرار گرفته شده است و به زمینه های کاربرد رویکرد کیفی در پژوهش های رشته کتابداری و اطلاع رسانی اشاره شد. همچنین به اصول پژوهش های کیفی از منظر کارکردهای نرم افزاری پرداخته شد، و در پایان چند نمونه پرکاربرد از نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی بطور مفصل معرفی شده اند. یافته ها: با توجه به اینکه پژوهش های کیفی اساساً به مطالعه افراد و پدیده ها در محیط طبیعی خود آنها می پردازد و تعامل با عوامل مورد بررسی، با توجه به خصوصیات خودشان صورت می پذیرد، و ارائه نتایج به صورت تفسیری است، همچنین اصول و قواعد از پیش تعیین شده و استانداردی برای روش شناسی و تحلیل داده ها(مانند پژوهش های کمّی)، وجود ندارد، باعث ایجاد نگرانی از غیر قابل اطمینان بودن نتایج و ورود قضاوتهای شخصی محقق به جریان تحقیق می شود. لذا بهره گیری از ابزارهای استاندارد تحلیل داده ها(نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی) جهت اطمینان از صحت نتایج- همانند تحقیقات کمّی- لازم و ضروری است. بحث: نرم افزارهای تحلیل داده های کیفی به استانداردسازی پژوهش های کیفی می پردازند. این نرم افزارها گرچه اصول و قواعدی خاص، برای تحلیل داده ها ارائه نمی دهند، ولی با نظارت بر مسیر انجام پژوهش(جمع آوری داده ها، سازماندهی داده ها، ارائه گزارش ها و...) به وضعیت گاه آشفته آن سر و سامان می بخشند.

مقدمه: ساختار شبکه های هم تألیفی ( co-authorship ) از گرهها/نویسندگان و روابط بین گرهها تشکیل شده است. فنون تحلیل شبکه اجتماعی برای کشف الگوهای این روابط به کار می رود. هدف از این پژوهش، ترسیم شبکه علمی حوزه طب اورژانس ایران طی سالهای 2001 تا 2011 است. روش کار : پژوهش حاضر با استفاده از فنون تحلیل شبکه اجتماعی و تحلیل خوشه انجام شده است منبع گردآوری داده ها، پایگاه اطلاعاتی web of science است. گردآوری داده ها به دو صورت جستجوی موضوعی و جستجو با نام تک تک متخصصین صورت گرفت. برای تعیین الگوهای استنادی از دو شاخص، عامل تأثیر و تعداد استنادات استفاده شد . تجزیه و تحلیل داده ها از طریق نرم افزار های Histcite ، Bibexcel و Pajek صورت گرفت. یافته ها: یافته ها نشان دادند که روند صعودی مقالات حوزه طب اورژانس، در سه سال اخیر بوده است. بیشترین همکاری بین المللی در سال 2011 با هفت مقاله مشاهده شد. بیشترین تعداد مقالات در سال2011 با 37 مقاله و بیشتیرین میزان استناد در سال 2007 با 84 استناد بود. ترسیم شبکه حوزه طب اورژانس از هفت خوشه و شبکه متخصصین طب اورژانس از 11 خوشه تشکیل شده است. بحث: به علت بین رشته ای بودن حوزه طب اورژانس، همکاری و اشتراک دانش متخصصین طب اورژانس با متخصصین سایر رشته ها در پیشرفت این حوزه می تواند موثر واقع شود

همکاری علمی، اغلب نمایشی از کیفیت کار پژوهشگران همکار و نیز گروه های پژوهشی است. یکی از راه های افزایش تولید علم، تبادل دانش و به اشتراک گذاری آن است. چرا که عدم ارتباط علمی گروه های آموزشی دانشگاه ها با یکدیگر، باعث منزوی شدن آن ها و ایجاد پدیده ی «انقباض علم» می شود. شاخص هایی که تا کنون جهت اندازه گیری میزان همکاری پیشنهاد شده اند، میزان همکاری را در زمینه ی هدف اصلی پژوهشی گروه محل تحقیق پژوهشگر، مورد ارزیابی قرار نمی دهند. با توجه به این که پژوهشگر زمانی به حداکثر موفقیت می رسد که عضوی از یک گروه پژوهشی با هدف مشخص باشد؛ و گروه نیز زمانی موفق می شود که دارای اهداف تعریف شده باشد، همکاری هایی با اهمیت تلقی می شوند که در جهت اهداف پژوهشی گروه باشند. در این مقاله، دو شاخص جدید تحت عناوین «شاخص h همکاری» و «شاخص h پژوهشگر همکار» پیشنهاد میشوند و با در نظر گرفتن مفاهیم فوق، به ارزیابی میزان همکاری در گروه های پژوهشی و پژوهشگران شاغل در این گروه ها پرداخته میشود.

مقدمه: در ارزیابیهای علم سنجی، اصلیترین معیار برای تعیین جایگاه علمی و رتبه بندی کشورها، مراکز علمی و به ویژه دانشگاه ها، میزان مشارکت در تولید علم، نوآوری، فن آوری و به طور کلی مشارکت در روند توسعه ی علم جهانی عنوان شده است. در این پژوهش با بهره گیری از روش های علم سنجی، به مطالعه ی میزان تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان در طی 11 سال پرداخته شده است. روش بررسی: این مطالعه، پیمایشی- مقطعی و از نوع کاربردی بود. کلیه ی تولیدات علمی نمایه شده ی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان در پایگاه های استنادی Scopus و Web of science (WOS) در فاصله ی زمانی 2008-1998 (472 رکورد)، جامعه ی این پژوهش را تشکیل داد. برای گردآوری اطلاعات، از جست وجوی پیشرفته ی هر دو پایگاه با محدودیت زمانی 11 ساله استفاده گردید. برای تحلیل داده ها از نرم افزارهای تحلیل گر ISI و Scopus.exe و آمار توصیفی استفاده شد. یافته ها: بیشترین تعداد تولیدات علمی دانشگاه علوم پزشکی همدان مربوط به سال 2008 (61 مدرک در WOS و 79 مدرک در Scopus) بود. فعال ترین نویسنده ی این دانشگاه، آقای مهرداد حاجیلویی (با 17 مقاله در WOS و 17 مقاله در Scopus) بود. دانشگاه علوم پزشکی تهران بیشترین همکاری (23 مدرک در WOS و 51 مدرک در Scopus) را با دانشگاه علوم پزشکی همدان در تولید علم داشته است. مجله ی Saudi medical journal با 9 مدرک در WOS و مجله ی Iranian biomedical journal با 13 مدرک در Scopus، انتشار بیشترین تعداد تولیدات علمی این دانشگاه را به خود اختصاص داده اند. حوزه های موضوعی علوم اعصاب (با 26 مقاله در WOS) و پزشکی عمومی (با 196 مقاله در Scopus) فعال ترین حوزه های پژوهشی در تولیدات علمی پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان بوده اند. نتیجه گیری: هر چند تولید علم دانشگاه علوم پزشکی همدان نسبت به دانشگاه های تیپ یک علوم پزشکی کشور کمتر است، اما در کل با روند به نسبت مطلوبی در حال افزایش است که ادامه ی این روند، وابسته به عوامل مختلفی همچون تعامل پژوهشگران دانشگاه با دانشمندان و دانشگاه های داخلی و خارجی، افزایش بودجه ی پژوهشی دانشگاه، برگزاری دوره های آموزشی شیوه های نگارش مقالات علمی به زبان انگلیسی و ... میباشد.

مقدمه : هدف از این پژوهش، تجزیه و تحلیل وضعیت علمی حوزه علوم اعصاب ایران در نمایه های استنادی معتبر طی سالهای 2002 تا 2008 است. روش کار : روش پژوهش حاضر پیمایشی – توصیفی و از نوع کاربردی است و منبع گردآوری داده ها، پایگاه اطلاعاتی web of science است. داده ها از بخش حوزه موضوعی این پایگاه گردآوری و توسط متخصصین حوزه علوم اعصاب به 14 حوزه فرعی طبقه بندی گردید. برای تعیین الگوهای استنادی از دو شاخص، عامل تأثیر و تعداد استنادات استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها ازطریق نرم افزار های HISTCITE ، Excel 2007 و 16 SPSS صورت گرفت. یافته ها : یافته ها نشان دادند که روند صعودی مقالات حوزه علوم اعصاب، در سه سال اخیر بوده و از میان 14 زیرشاخه این حوزه علمی، بیشترین تعداد مقالات مربوط به حوزه نوروفارماکولوژی با 264 مقاله است. حوزه های هوش مصنوعی، نوروهیستوری و سایکوفارماکولوژی تعداد مقالات کمتری نسبت به دیگر حوزه ها را دارند. بیشترین همکاری بین المللی در زیر شاخه نورولوژی با 46 مقاله مشاهده شد. پژوهشگران ایرانی در 168 مقاله با نویسندگان سایر کشورها همکاری علمی داشتند که در 33 . 58 درصد، نویسندگان ایرانی به عنوان نویسنده اول حضور داشتند . 87 درصد از کل مقالات در مجلاتی با عامل تأثیر بین 0 تا 4 منتشر شده اند. 25 درصد از مقالات توسط نویسندگان دانشگاه علوم پزشکی تهران تألیف شده است. بحث : پیشرفت حوزه علوم اعصاب در ایران بیشتر در دو بعد نورو فارماکولوژی و نورولوژی است ، لذا پرداختن به دیگر زمینه های این حوزه بایستی در اولویت سیاستگذاران بهداشتی قرار گیرد.

مقدمه: هدف این پژوهش ارائ هی طرحی برای تعیین جایگاه واژگان و مفاهیم طبّ سنّتی ایران در ساختار زبان مشترک و تبیین (Unified Medical Language System = UMLS) ابراصطلاحنامه و شبکه معنایی نظام زبان واحد پزشکی جایگاه و سهم واژگان طبّ سنّتی ایرانی در واژگان و مفاهیم دانش جهانی پزشکی بود. روش بررسی: این طرح پژوهش سه بخش است: در بخش الف، نظام زبان واحد پزشکی جهت شناسایی ساختار کلی آن و شناسایی دقیق خلأ های آن در مورد مفاهیم طبّ سنّتی ایران، تحلیل م یشود. در بخش ب، متون و منابع اطلاعاتی مربوط به داروی مفرده » و « نشان هی رنگ ادرار » ،« بیماری صرع » : مفاهیم طبّ سنّتی ایران مطالعه؛ و نمون ههایی از مفاهیم کلی شامل با زیر شاخ ههای آ نها استخراج م یشود. در بخش ج، نمونه مفاهیم استخراج شده از میان مفاهیم پزشکی رایج « سنبل الطیب (غربی) ترسیم شده در ساختار نظام زبان واحد پزشکی- در خ لأهای مربوط به مفاهیم طبّ سنّتی ایران، درون ساختار ابراصطلاحنامه و شبکه معنایی این نظام، گنجانده م یشود. یافته ها: پیش نمونی از ساختار کلان طبّ سنّتی ایرانی که جایگاه آن در زبان پزشکی واحد ترسیم شده است با چگونگی تبادلات مفهومی طبّ سنّتی ایرانی با نظام زبان پزشکی واحد ارائه شد. نتیجه گیری: دامن هی فعلی یو ام ال اس تعداد قابل قبولی از مفاهیم مرتبط با طبّ سنّتی ایران را پوشش داده است. ولی جایگاه و دامن هی کامل و رسمی از دانش طبّ سنّتی ایران ارائه نم یکند. این پژوهش، موفق به تحلیل رد ههای کلان طبّ سنّتی ایرانی شده، و شیو هی برقراری تبادلات مفهومی را بین طبّ سنّتی ایرانی با طب امروزه جهانی، تحلیل کرده است.

واژه های کلیدی: پژوهشگر، مرکز تحقیقات h، موضوعی h، ارزیابی،

واژه های کلیدی: علم سنجی- ارزیابی پژوهش-شاخص هرش-شاخصg و پارامترm،