ابوالفضل (اردشیر) تاج زاده نمین

ارزیابی ظرفیتهای موجود و فرصت های قابل استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات در مقاصد گردشگری، می تواند به مدیران این صنعت برای توسعه فعالیت های فنّاورانه کمک کند. هدف پژوهش پیش رو، ارائه مدل ارزیابی آمادگی گردشگری الکترونیک است، که با این مدل امکان سنجش استعداد یا میزان بهره برداری یک مقصد گردشگری از فناوری اطلاعات فراهم شود. این پژوهش از نوع پژوهش های آمیخته است و بنیاد آن بر استفاده از نظر30 خبره آشنا با فناوری اطلاعات در بخش گردشگری بنا شده است. برای انجام پژوهش، نخست، مدل اولیه شامل عناصر (ابعاد، مولفه ها و شاخص ها) و ارتباطات آنها با روش تحلیل محتوای تلفیقی استخراج شد. سپس از روش فن گروه اسمی برای تایید اعتبار یا اصلاح ابعاد، مولفه ها و چینش آنها و از روش دلفی برای تایید حضور شاخص ها در مدل استفاده شد. سرانجام، روش مقایسات زوجی فازی برای وزن دهی به عناصرمدل به کار رفته است. دستاورد این مطالعه، گسترش مفهوم آمادگی الکترونیکی از سطح کشور یا سازمان به صنعت گردشگری است که می تواند وضعیت آمادگی گردشگری برای الکترونیکی شدن را در سطح کشور یا یک مقصد گردشگری، در ابعاد، مولفه ها و شاخص های مختلف نشان دهد. یافته پژوهش، مدلی وزندار با 5 بعد، 15 مولفه و 88 شاخص است. ابعاد مدل به ترتیب اهمیت شامل: زیرساخت های فناوری اطلاعات، توانمند سازهای گردشگری الکترونیک، آمادگی کسب وکارهای گردشگری، جامعه اطلاعاتی و آمادگی سازمان های مدیریت مقصد است. نتیجه مطالعه تعیین شاخص های پراهمیت برای توسعه گردشگری الکترونیک در استان همدان است.

ایران، با بهره مندی از پهنه وسیع جغرافیایی، غنای تاریخی و تنوع قومی، ظرفیت های بسیاری را برای توسعه گردشگری میراث ناملموس دارد؛ اما تاکنون نظام مدونی برای جذب این گونه گردشگر وجود نداشته است. ازاین رو، هدف از این پژوهش طراحی الگویی برای توسعه گردشگری میراث ناملموس در ایران با استفاده از رویکرد کیفی داده بنیاد است. بدین منظور، مصاحبه ای نیمه ساختاریافته متشکل از پنج سؤال کلی با نوزده کارشناس در این حوزه شامل استادان دانشگاه، مدیران گردشگری و راهنمایان فرهنگی تورها انجام شد. این کارشناسان با روش نمونه گیری هدفمند و با رویکرد گلوله برفی انتخاب شده بودند. داده ها با نرم افزار کیفی مکس کیودا و روش کدبندی دستی تجزیه وتحلیل شد. به منظور بررسی روایی صوری و محتوایی، یافته ها در اختیار چند نفر از مشارکت کنندگان قرار گرفت و نظر آنان اِعمال شد. پایایی نیز با روش توافق درون موضوعی بررسی شد که میزان توافق 84 درصد به دست آمد. بنابر یافته های پژوهش، عوامل علّی شامل عوامل اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، تاریخی و دیپلماسی، بسترها و زمینه ها شامل خط مشی گذاری، سازمانی، آموزش و پژوهش و برنامه ریزی، موانع شامل نوگرایی (مدرنیسم)، دیوان سالاری (بروکراسی)، مدیریت تعارض و دولت، راهکارها شامل بازاریابی، سیستم اطلاعاتی منسجم، مدیریت رویدادها، پشتیبانی و مشارکت، و نتایج و پیامدها شامل پیامدهای اقتصادی، فرهنگی   اجتماعی، ادراکی، توسعه ای و پایداری بود. نتایج این پژوهش به سیاست گذاران توسعه گردشگری میراث ناملموس در برنامه ریزی و اجرا کمک خواهد کرد.

گردشگری فیلم از دهه 1990 مورد توجه قرار گرفته است و برخی کشورها فعالانه در ترویج آن تلاش کرده اند. هدف این مقاله اولویت بندی فعالیت های بازاریابی گردشگری فیلم است. بدین منظور از مدل فرصت های بازاریابی گردشگری فیلم هادسون و ریچی استفاده شده است. در این پژوهش که از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی است جامعه آماری تهیه کنندگان فیلم و سریال شهر تهران و ابزار سنجش، پرسشنامه است که به روش نمونه گیری قضاوتی و گلوله برفی توزیع شده است. از ۸۰ پرسشنامه توزیع شده، ۴۷ عدد مؤثر بوده است؛ داده ها با نرم افزار SPSS تحلیل شده است. طبق نتایج آزمون تی تک گروهی، همه مولفه ها از سطح اهمیت بسیار زیادی برخوردارند و نتیجه اولویت بندی مولفه ها با استفاده از آزمون فریدمن حاکی از آن است که استفاده کردن از تأثیر فیلم اولویت نخست را داراست. اطلاع رسانی به عموم با استفاده از رسانه، تشویق استودیوها/شرکت های فیلمسازی برای ساختن فیلم در لوکیشن، و ترویج لوکیشن فیلم به ترتیب در اولویت های بعدی هستند. شاخص های هر یک از این مولفه ها نیز اولویت بندی شده است.

قرن بیست و یکم سده بهره گیری از فرصت های تجاری ارزشمند در بخش خدماتی به ویژه گردشگری است. چیزی که امروزه در این صنعت رقابتی اهمیت پیدا کرده بحث کارآفرینی گرایی و نوآوری گرایی بازیگران این صنعت در ارائه تجربیاتی جدید و منحصربه فرد به مشتریان این صنعت دارای رشد سریع میباشد. اگرچه تحقیقات زیادی در حوزه مشتری گرایی و کارآفرینی و نوآوری در سازمان های مختلف انجام شده است اما تحقیقات کمی درباره ی این موضوعات در صنعت گردشگری انجام شده است. هدف این تحقیق بررسی تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم این متغییرها بر یکدیگر و بر عملکرد می باشد. داده ها مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه از 278 نفر از مدیران و کارکنان دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی دارای مجوز بند "ب" استان مازندران برای بررسی تأثیر متغییرها بر یکدیگر جمع آوری شد. تحلیل داده ها از طریق معادلات ساختاری و روش حداقل مربعات جزیی به کمک نرم افزار SMART-PLS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که کارآفرینی گرایی و نوآوری گرایی بطور مستقیم بر عملکرد کسب و کار دفاتر خدمات مسافرتی و جهانگردی تأثیر دارند. همچنین مشتری گرایی و کارآفرینی گرایی بطور غیر مستقیم و از طریق متغیر میانجی نوآوری گرایی بر عملکرد کسب وکار دفاتر تأثیر می گذارند.

گردشگری پزشکی موضوع نسبتاً جدیدی است. علی رغم وجود مطالعات بسیار در حوزهٔ سلامت در ایران، مطالعهٔ چندانی در حوزهٔ بازار گردشگری پزشکی انجام نشده است. هدف پژوهش حاضر بررسی پیشایندهای جذب گردشگران پزشکی در شهرک های سلامت اصفهان است. روش پژوهش کاربردی و آمیخته از نوع کیفی و کمّی است. در پژوهش کیفی، با انجام روش کدگذاری، به روش تم، مدل نظری به دست آمده و سپس، از طریق روش دیمتل و تحلیل شبکهٔ فازی، متغیرهای اثرگذار و اثرپذیر احصا شده است. یافته ها نشان دادند که بیشترین وزن، با وزنی برابر با 193/0، مربوط به بعد «هزینه های سفر» است. در بین معیارها، «هزینهٔ جراحی» اولویت اول را کسب کرد. معیارهای «فاصله از مبدأ» اولویت دوم، «پکیج های کامل توریستی و درمانی» اولویت سوم، «هزینه های حمل ونقل» اولویت چهارم و «هماهنگی بین کادر درمان» اولویت پنجم و «هزینهٔ دارو» اولویت ششم در بین 36 معیار را کسب کردند که تقریباً 21 درصد از وزن کل معیارها را به خود اختصاص دادند و این نشان از اهمیت فراوان این معیارها است. نتایج پژوهش نشان می دهد که متغیرهای اثرگذار شامل فنّاوری و تجهیزات درمان، کیفیت خدمات و جاذبه های گردشگری، شرایط فرهنگی و متغیرهای اثرپذیر شامل هزینه های سفر، کارکنان و فرایند درمان، تبلیغات و بازاریابی بوده که اثرگذارترین آن ها متغیر فنّاوری و تجهیزات درمان و اثرپذیرترین آن ها متغیر هزینه های سفر است.