«قانون نویسیِ تنظیماتی» در عصرِ ناصری (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یکی از نواحی کمترشناخته شده در تاریخ تجددِ ایران، کوشش هایی است که درباره «قانون نویسی» در عصرِ قاجار تا پیش از تشکیل مجلس شورای ملی انجام شد. بخش مهمی از این تلاش ها، مبتنی بر رویکرد تنظیمات بود که در این پژوهش با عنوان «قانون نویسیِ تنظیماتی» به آن توجه شده است. این پژوهش، با هدف شناخت این موضوع آن را در دو گونه «کلان» و «خُرد» بررسی کرده است. منظور از «قانون نویسیِ تنظیماتیِ کلان»، نوشته هایی است که از رسالات سیاسی متمایز و اساساً قانون هستند، اما رویکردِ آن ها به ساختارِ حکومت معطوف است. در این پژوهش، دو نمونه مهمِ آن بحث و بررسی شده است؛ یکی بخش دوم «دفتر تنظیمات» ملکم و دیگری «کتابچه تنظیماتِ حسنه دولتِ علّیّه و ممالکِ محروسه ایرانِ» سپهسالار و گونه دوم، «قانون نویسیِ تنظیماتیِ خُرد» است. این قوانین، برایِ موضوعات یا نهادهایِ کوچک تر نوشته شد و آن ها را باید ذیلِ قوانینِ کلان تعریف نمود. این قوانین بررسی شدند: «لایحه تشکیل دارالتنزیل»، «انتظام لشکر و مجلس تنظیمات»، «کتابچه قانون دخانیات»، «کلید استطاعت»، «کتابچه دستورالعمل دیوان خانه عدلیه اعظم»، «تکالیف مشترکه مجالس وزارت عدلیه اعظم» و «رساله در تقسیمات اداری وزارت خارجه». مهم ترین یافته پژوهش این است که اساسِ قوانینِ تنظیماتی، قوانینِ کلان بودند و قوانین «خُرد» برمبنایِ رویکردِ آن ها برای ایجادِ نظم و تحول در ساختارِ حکومت، بر مبنایِ قانون نوشته شدند.Regulatory Law-Codifying in the Naseri Era
The modern history of Iran's Qajar era holds a lesser-known aspect in the realm of law codification prior to the establishment of the National Assembly. This research delves into the efforts made in the field of law-codifying during this period, particularly focusing on the configuration approach termed as Regulatory law-codifying. The research aims to comprehensively understand this issue by examining two distinct types: "large" and "small" regulatory law codifying. Macro Regulatory law-codifying pertains to writings distinct from political treatises, focusing on governmental structure. Two notable examples discussed in this research are the second part of Malkam's "Daftar-e-Tanzimat" and Sepehsalar's "Ketabcheye TnazimatE Hasaneye Dowlate Elliyeh va Mamaleke Mahrouseye Iran". The second type, Small Regulatory law-codifying, encompasses laws tailored for smaller subjects or institutions, defined under macro laws. The research scrutinizes laws such as "Layeheye Dar al-Tanzil", "Entezam-e Lashkar va Majles-e Tanzimat", "Ketabcheye Ghannoun-e Dokhaniat", "Klid-e Esteta’at", "Ketebcheye Dastorolamal-e Divankhaneye Adliyeye A’zam", "Takalif-e Moshtarak-e Majales-e Vezarat-e Adliyeye A’zam", and "Resaleh Dar Taghsimat-e Edariye Vezarat-e Omour-e Kharejeh". The research identifies that regulatory laws were primarily based on macro laws, and the formulation of "Small" laws aimed to instill order and drive transformation in the government structure.
تبلیغات
