تأویل و تفسیر آیات قرآن به مفاهیم کیمیایی در کیمیای متعالی حسن بن زاهد کرمانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
حسن بن زاهد کرمانی، کیمیاگر مسلمان ایرانی در سده هشتم هجری است که به سرزمین هند مهاجرت نموده؛ در آنجا مقیم شده است و دست کم سه اثر ارزشمند کیمیایی به زبان فارسی بر جای گذاشته است. کیمیا در اندیشه او، از سویی دانشی تلقی می شود که واجد منشاء الهی و متکی بر اشارات وحیانی است؛ و از سوی دیگر در بستر طبیعیات، طرح و تفصیل یافته است. او در تبیین شأن متعالی کیمیا به عنوان اشرف علوم، به آیات و عبارات قرآنی استشهاد کرده است. وی همچنین در موارد متعددی، بیان قرآن را مستقیماً به مفاهیم کیمیایی تأویل نموده است. در این مقاله، عمده ترین تأویلات و کاربست های کیمیایی آیات قرآن در دو وجه مذکور، از متن آثار وی استخراج و ارائه شده است. علاوه بر این دو، موارد متعددی از آیات و عبارات قرآنی نیز در متن آثار حسن بن زاهد وجود دارد که گرچه دلالتی بر شأن کیمیا یا تأویل کیمیایی ندارند؛ اما دست کم نشان دهنده آشنایی و انس این کیمیاگر با قرآن می باشد. چنان که در این نوشتار نشان داده شده است، نظر حسن بن زاهد منطبق بر این دیدگاه است که همه دانش ها و ازجمله کیمیا، در قرآن مستتر است و لذا از آن قابل استفاده است. نویسنده مقاله در بیشتر موارد، نظر حسن بن زاهد را اغراق آمیز می داند.Alchemical Interpretation of Quran Verses in Hassan ibn Zāhed Kermāni`s Opinion
Hassan ibn Zāhed Kermāni is the Persian Muslim alchemist of the 8th century, who immigrated to India and wrote, at least, three valuable alchemical works in the Persian language. He explains alchemy as a knowledge relying on divine revelation hints which on the other hand, can also be interpreted in a natural science context. In some issues, Hassan ibn Zāhed uses Quran verses and phrases to explain the divine dignity of alchemy as the superior science. Also, in some other cases, he interprets Quran expressions to alchemical concepts and instructions, directly. In the present study, Quran phrases inserted in Kermāni`s books have been reviewed and then major alchemical interpretations of the Quran on two above-mentioned issues have been discussed. However, his texts contain some other Quran phrases, although have no alchemical indications, at least demonstrate Kermāni`s full experience in the holy Quran as a Muslim scientist. As concluded in this paper, the context of Hassan ibn Zāhed Kermāni confirms this point of view that all of the sciences, including alchemy, are included in the Quran and hence could be deduced from the holy Quran. What is stated in this article is a representation of Hassan ibn Zāhed`s opinion and is not necessarily approved by the author. The author believes that Kermāni`s opinion about the alchemical interpretation of Quran verses is exaggerated.
تبلیغات
