واکاوی معنایی و بازنمود بصری نقش مایه سرو در آرایه های بناهای مذهبی مازندران دوره قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تزیینات در معماری ایرانی اسلامی از ظهور باورها و آرمان هایی حکایت دارد که در کالبد بناها مکان مند شده و تجسد یافته اند. اندیشه های مکنون در این آرایه ها مفاهیم و باورهای روح زمانه را بازمی نمایانند. حضور انواع نقش مایه ها در معماری، بیانگر ایده های ازلی در ساحتی مفهومی است که به واسطه نقوش نمادین به ظهور رسیده اند. در میان انبوه نقش مایه ها، نقش سرو از نمادهای دیرینی است که همواره در بناهای ایران از دوران باستان تا دوران اسلامی به شکل های متنوع متجلی شده است. به دلیل محتوای غنی و سرشار این نقش مایه در معماری بومی مازندران نمونه های فراوان و بدیعی از آن بر پیکر بناها مشاهده می شود که حاکی از جایگاه ارزشمند این نماد نزد مردمان منطقه است. پژوهش حاضر با هدف کشف لایه های پنهان و معناشناختی نقش سرو در معماری مازندران دوره قاجار صورت گرفته است و با کنکاشی توسعه ای مبتنی بر روش کیفی و رهیافتی توصیفی 16 بنای قاجاری این منطقه را واکاوی می کند. نگارندگان با بهره گیری از مطالعات اسنادی و میدانی در تلاش برای پاسخ به این پرسش ها هستند که نقش مایه سرو در تزیینات بناهای مذهبی مازندران دوره قاجار دربردارنده چه لایه های پنهان و معناشناختی بوده و از چه ویژگی های بصری برخوردار است؟ یافته ها نشان می دهند که بن مایه های ذهنی نقش مایه سرو برخاسته از روایت های اساطیری، باورهای آیینی و اعتقادات مذهبی مردمان منطقه بوده و در ترکیب با نقش مایه های جانوری، گیاهی، هندسی، آسمانی و خط نوشته، متناسب با کاربری بناهای قاجاری مازندران، در قالب مفاهیمی چون باروری، برکت، جاودانگی، آزادگی، راست قامتی و تجدید حیات نمود یافته است و هنرمندان با بهره گیری از جنبه های نمادین این نقش مایه و نیز گزینش آگاهانه سایر نقوش در تلفیق با آن ترکیبی شگفت از رمزهای تصویری و صور مثالی را با استفاده از فنونی متنوع به عینیت رسانده اند.Semantic Analysis and Visual Representation of the Motif of Cedar in the Decorations of Religious Buildings in Mazandaran during the Qajar Era
Decoration in Iranian-Islamic architecture talks about the emergence of beliefs and ideals that have been localized and embodied in the body of buildings. Maknoon’s thoughts in these arrays reflect the concepts and beliefs of the spirit of the times. The presence of all kinds of motifs in architecture represents eternal ideas in a conceptual field that have emerged through symbolic motifs. Among the multitude of motifs, plant motifs have played a major role in the decorations of Iranian Islamic architecture. The cypress pattern is one of the ancient symbols that has always been manifested in various forms in the buildings of Iran from the ancient times to the Islamic era. Due to the rich content of this motif in the native architecture of Mazandaran, many and original examples of it can be seen on the structure of buildings, which indicates the valuable position of this symbol among the people of the region. The current research has been carried out with the aim of discovering the hidden and semantic layers of the role of cedar in the architecture of Mazandaran during the Qajar era, and it analyzes 18 Qajar buildings of this region with a developmental excavation based on a qualitative method and a descriptive-analytical approach. The authors are trying to answer this question by using documentary and field studies, what are the hidden and semantic layers of the role of cedar in the architectural decorations of Mazandaran during the Qajar period? The findings show that the mental motifs of the cypress pattern originated from mythological narratives, ritual beliefs and religious beliefs of the people of the region, and in combination with motifs such as animal, vegetable, geometric, asemani and calligraphy, according to the use of Qajar buildings in Mazandaran, have been expressed in the form of concepts such as fertility, blessing, immortality, freedom, uprightness and rebirth, and artists have used the symbolic aspects of this motif. Furthermore, the conscious selection of other motifs in combination with it has made a wonderful combination of pictorial codes and exemplary images objectified by using various techniques.
تبلیغات
