تحلیل کالبدی و فضایی سکونتگاه های عشایر کوچ رو استان لرستان، از منظر معماری و جغرافیای مسکن (مطالعه موردی: عشایر کوچ رو منطقه زیبا محمد) (مقاله علمی وزارت علوم)
عشایر تیره قاسمی از طایفه موسوی، یکی از قدیمی ترین قوم های ایرانی هستند که در منطقه زیبا محمد استان لرستان سکونت دارند و از سالیان دور تاکنون زندگی کوچ نشینی در میان آن ها رواج داشته است. ویژگی های منحصربه فرد سکونتگاه های آن ها به گونه ای است که به خوبی نوعی تکنولوژی بومی اصیل و ابتکار را به نمایش گذاشته و باعث بروز کیفیات مناسب در محیط زندگی عشایر می شوند. این پژوهش باهدف جستجوی تأثیر زندگی کوچ نشینان بر خصوصیات کالبدی و فضایی سکونتگاه های عشایر منطقه زیبا محمد استان لرستان از منظر معماری و جغرافیای مسکن انجام شده و نوآوری آن ازاین جهت است که بامطالعه شیوه زندگی عشایر منطقه زیبا محمد، برای نخستین بار به بررسی سکونتگاه های عشایر لرستان از منظر معماری و جغرافیای مسکن پرداخته و بخش های مختلف سیاه چادر و نحوه برپایی آن و همچنین چگونگی تحقق سازمان یافتگی فضا در کالبد حداقلی مسکن عشایر لرستان را مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. این پژوهش دارای ماهیتی کیفی و با رویکرد قوم نگاری است. داده ها از مطالعات اسنادی و میدانی گردآوری شده اند. در روش میدانی از مشاهده مستقیم و تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که کوچ نشینان منطقه موردمطالعه به دلیل سبک زندگی متفاوت، به مسکنی سبک و منعطف نیاز دارند؛ عناصر کالبدی در حداقل صورت کمّی، در بستر محیطی سکونتگاه های عشایر حضور دارند و ویژگی های منحصربه فرد معماری سکونتگاه های عشایر به گونه ای است که باعث بروز کیفیات مناسب در محیط زندگی عشایر می شوند. خصوصیات فضایی و کالبدی در سکونتگاه عشایر کوچ رو زیبا محمد، بر مبنای خصوصیاتی همچون قرارگاه های رفتاری، فواصل و حرایم میان مجموعه چادرها و شبکه ارتباطی بین آن ها و تفکیک عملکردی بخش های مختلف بر مبنای عرصه های خصوصی، نیمه عمومی و عمومی و نحوه ارتباط بخش سکونت انسان و دام شکل گرفته است.