تحلیل و بررسی استقرا و تجربه نزد ابن سینا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
آراء ابن سینا درباره استقرا در میان فیلسوفان مسلمان و حتی در میان فیلسوفان غیرمسلمان متقدم، در شمار دقیق ترین نظرها است. این فیلسوف نامدار ایرانی، در همان چهارچوب ارسطویی به نقد استقراء ارسطو پرداخت و توانست با نقدی عالمانه، ناکارآمدی آن را نشان دهد. او با معرفی دقیق و موشکافانه مفهوم تجربه، استقرا را با یک قیاس خفی همراه کرد تا از رهگذر این همراهی مشکل دستیابی به یقین را حل کند؛ اما این یقین نمی توانست مطلق باشد، به همین دلیل به تعیین شرایط حصول یقین همت گماشت. او نشان داد که یقینِ حاصل از تجربه، یقین مشروط است و تنها تحت شرایطی خاص حاصل می شود؛ اما کبرای قیاس خفی، قاعده اتفاقی است که نقدهای بسیاری به آن وارد شده است. یکی از این نقدها، که مهم ترین آن ها نیز هست، تجربی بودن قاعده اتفاقی است. در این مقاله پس از بیان نظر ابن سینا، قول خواجه نیز درباره تجربه و استقرا ذکر، و با استفاده از نظر خواجه درباره تجربه، تحلیلی عقلی از قاعده اتفاقی بیان می شود؛ سپس نشان می دهد که قاعده اتفاقی، قاعده ای عقلی است و با استفاده از اصل علیت می توان تبیینی عقلی از آن بیان کرد.Ibn Sina on Induction and Experience
Ibn Sina's views on induction are considered among the most accurate, not only among Muslim philosophers but also among early philosophers in general. This renowned Iranian philosopher critiqued Aristotle's theory of induction while still working within the Aristotelian framework. Through his scholarly critique, he exposed its limitations. He then introduced the concept of experience in a precise manner and combined induction with a hidden analogy to address the problem of achieving certainty through induction. However, he recognized that this certainty could not be absolute. Therefore, Ibn Sina sought to determine the conditions for obtaining certainty. He showed that certainty derived from experience is conditional, achievable only under specific circumstances. The first premise of his hidden analogy is the ‘Random Rule’ (qaʿidat al-ittifaqi), which has been subject to much criticism. One of the most significant criticisms concerns the empirical nature of the Random Rule. This article will first explain Ibn Sina's perspective. It will then examine Khwajah Nasir's views on experience and induction. By drawing on Khwajah Nasir's ideas, the article will present a rational analysis of the Random Rule, demonstrating that it can be explained rationally using the principle of causality and is not merely an empirical rule.
تبلیغات
