منطق نگاری فارسی در دار السلطنه عثمانی: شرح شمسیّه اثر شیخ علی بسطامی (د. 875 ق) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بسیاری از کتاب های تمدّن اسلامی هنوز ناشناخته مانده اند. یکی از آنها شرح فارسی بر رساله شمسیّه اثر شیخ علی بسطامی (875-803 ق) است. شمسیّه درسنامه منطقی است که کاتبی، منطق دان برجسته، نگاشته و ادبیّات گسترده ای حول آن شکل گرفته است که شرح بسطامی از این جمله محسوب می شود. این شرح دربردارنده ترجمه و تدقیق در عبارت ها و مضامین متن، و گاه همراه با داوری میان نظرات شارحان است. همچنین نوآوری های محتوایی در آن دیده می شود که نمونه آن در تعریف تصدیق به عنوان یکی از اقسام علم اکتسابی است. ویژگی مهمّ دیگر شرح بسطامی بر شمسیّه آن است که به زبان فارسی نوشته شده و لذا آگاهی ارزنده ای درباره سبک نگارش متون علمی به زبان فارسی در سده نهم هجری به دست می دهد. تاکنون از این اثر چهار نسخه دستنویس شناسایی شده است. تصحیح انتقادی شرح بسطامی بر شمسیّه زاویه جدیدی را در تاریخ منطق دوره اسلامی خواهد گشود.Writing Logic in Farsi at the Ottoman Seat of Government: A Commentary on Shamsiyya by Sheikh Ali Bastami (d. 875/1470)
Many of the scientific works of Islamic civilization are yet under-explored. A case in this regard is a book on logic by Sheikh Ali Bastami (d. 875/1470), who composed a commentary on Shamsiyya in Farsi. The Bastamis’s commentary contains a neat translation of Shamsiyya, while exploring the wording and content of the text, and sometimes giving an account of the views of other logicians. Meanwhile, some doctrinal novelties may also be traced in the work, prominent among them is the discussion on the definition of the logical term “Tasdiq” (Assent). Being written in Farsi, Bastamis’s commentary may be considered as a rare, valuable source that represent the style of scientific Farsi prose in the 9th/15th century. A critical edition of this work is much needed for both the scholars of Islamic logic and those of Farsi language, and would open new directions in the study of the history of logic.
تبلیغات
