پارادوکس بوسعید، راه حلّ بوعلی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
میان شیخ ابوسعید ابوالخیر (357-440 ﻫ. ق.)، عارف نامدار، و شیخ ابوعلی ابن سینا (359-416 ﻫ. ق.) منطق دان و فیلسوف پرآوازه، نامه نگاری معروفی رخ داده است که در آن بوسعید درباره معرفت بخشی قیاسْ دشواره دور را درمی افکند، و بوعلی پاسخی فروتنانه به آن می دهد. درباره این نامه نگاری تا کنون دو پژوهش انجام یافته اند که بیشتر صبغه تاریخی دارند و وضوح منطقیِ رضایت بخشی به بحث نمی دهند. جستار پیشِ رو، افزون بر تلاش برای زدودن این کاستی، چهار نکته تازه را به ادبیات بحث می افزاید: (1) بوعلی در پاسخ به نامه بوسعید، بر خلاف برخی ظواهر متن، دو تقریر از یک راه حلّ را پیش می نهد، نه دو راه حلّ جداگانه را. (2) راه حلّ بوعلی را می توان مبتنی بر پیش دیدی از تمایز میان قضایای حقیقی و خارجی دانست. (3) مدّعای ابراهیم نوئی که می گوید چنین راه حلّی را جز غروی نائینی هیچ منطق دانی مطرح نکرده دیگر پذیرفتنی نخواهد بود. (4) برخی از پس زمینه های تاریخیِ طرح دوگانه حقیقی/خارجی از سوی فخرالدین رازی، و احتساب آن در قیاس ها از سوی شمس الدین سمرقندی، آشکار خواهد شد.Abu Saʿīd’s Paradox, Ibn Sina’s Solution
There is a famous correspondence between Abu Saʿīd Abu al-Khair and Ibn Sina in which the former claims that the syllogistic is suffering from vicious circle and the latter tries to deny the accusation. About this correspondence, two studies have been conducted so far, which are mostly historical and do not provide satisfactory logical clarity to the discussion. The current essay, in addition to trying to remove this shortcoming, adds four new points to the discussion: (1) Contrary to some appearances of the text, Ibn Sina presents two interpretations of the same solution, not two separate solutions. (2) Ibn Sina's solution can be considered based on the distinction between Essentialistic and Actualistic Propositions. (3) Ibrahim Noi's claim - who says that no logician has proposed such a solution except for Naini - will no longer be acceptable. (4) Some of the historical background of Fakhr al-Din Razi's Essentialistic/Actualistic distinction, and its application in Syllogistic by Shams al-Din Samarqandi, will be revealed.
تبلیغات
