نقوش و مضامین تزیینی سنگ قبرهای برخوار در دوره های صفوی تا قاجار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
سنگ قبور دوره اسلامی از جمله یادگارهای ارزشمندی است که نه تنها از منظر پژوهش های هنرشناسانه و شناخت سیر تحول خطوط و کتیبه ها اسلامی و هنر سنگ تراشی، در بردارنده اطلاعات قابل توجهی است؛ بلکه در زمینه های گوناگون فرهنگی، تاریخی، مذهبی، اجتماعی، اقتصادی و ادبی نیز، اطلاعات ارزشمندی را فرا روی پژوهش گران قرار داده است. از این رو در پژوهش پیشِ رو، سنگ قبرهای دوره اسلامی منطقه برخوار اصفهان به منظور پاسخ به سوالات ذیل، به شیوه توصیفی-تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است؛ 1- نقش مایه های تزیینی سنگ قبرهای برخوار در دوره های صفوی تا قاجار شامل چه مواردی بوده است؟ 2-این نقوش در بردارنده کدام نمادها، مضامین فرهنگی، اجتماعی و مذهبی و اصول و معیارهای هنری بوده است؟ بر اساس نتایج حاصله، نقوش گیاهی(ترنج، اسلیمی، سرو، خرما، نیلوفر، گل چند پر بته جقه)، حیوانی(شیر، آهو، اردک، کبوتر، بلبل، طاووس، قوش)، اشیاء(مهر، تسبیح، شانه، انگشتر، آینه، قیچی، قفل، گلاب پاش، عصا)، هندسی(دایره، انواع قاب بندهای مربع، مستطیل، دایره، بیضی، دالبردار، ذوزنقه ای)، خورشید و تشت آب از جمله نقوش مورد استفاد در سنگ قبور برخوار بوده است. برخی از نقوش جنبه اطلاع رسانی داشته و از حالات معنوی، باورهای مذهبی، خصایل اخلاقی، جنسیت و جایگاه اجتماعی متوفی خبر می داده است. برخی جنبه نمادین داشته و نشان هایی از باغ بهشت، مرگ و نیستی و حیات مجدد، زمان بی انتها و جاودانه، وحدانیت خالق و مخلوق، مانایی روح و طلب خیر و برکت بر متوفی بوده و برخی جنبه تزیینی صرف داشته است. ظرافت هنری و نظام ترکیب بندی نقوش بر حسب مواردی همچون نوع نقش مایه، گونه ریختی، جنس، ابعاد، سطوح سنگ، دوره زمانی، نحوه ترکیب با دیگر نقوش، وجود یا عدم وجود و تعداد قاب بندها، شیوه های متفاوتی را نشان می دهد.Motifs and decorative themes of Borkhar tombstones in the Safavid to Qajar periods
Tombstones of the Islamic period are among the valuable monuments that contain significant information not only from the perspective of artistic research and knowledge of the evolution of Islamic lines and inscriptions and the art of stone carving; Moreover, it has provided researchers with valuable information in various cultural, historical, religious, social, economic and literary fields. Therefore, in the present research, the tombstones of the Islamic period in the Borkhor region of Isfahan have been studied in a descriptive-analytical way in order to answer the following questions; 1- What were the decorative motifs of Borkhor tombstones in the Safavid to Qajar periods? 2- Which symbols, cultural, social and religious themes and artistic principles and standards did these motifs contain? Based on the results, plant motifs (bergamot, arabesque, cypress, date, lotus, multi-petaled flower), animal motifs (lion, deer, duck, pigeon, nightingale, peacock, hawk), objects (seal, rosary, comb, Ring, mirror, scissors, lock, water sprayer, cane), geometric (circle, square, rectangular, circular, oval, gabled, trapezoidal), sun and water pan are among the motifs used in Borkhor tombstones. Some motifs have an informative aspect and inform about the spiritual states, religious beliefs, moral characteristics, gender and social status of the deceased. Some had a symbolic aspect and were signs of the Garden of Paradise, death and nothingness and rebirth, endless and eternal time, the oneness of the creator and the created, Permanence of the soul and asking for good and blessings on the deceased, and some had a purely decorative aspect. The artistic elegance and composition system of motifs according to such things as the type of motif, morphological type, material, dimensions, stone surfaces, time period, the way of combining with other motifs, the presence or absence and the number of frames, shows different methods.
تبلیغات
