بررسی رابطه بیش متنی نقش عقاب دو سر در دوران آل بویه و ساسانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نقش عقاب دو سر که نام آن با پارچه های مشهور آل بویه پیوند خورده، نقشی کم تکرار، منحصربفرد و رمزآمیز در هنر ادوار مختلف ایران است که زوایای کاوش نشده ی بسیار دارد. این نقش پیش از آن که بر روی منسوجات این دوران خودنمایی کند، بر روی بشقابی فلزی متعلق به دوران ساسانی نیز دیده می شود؛ موضوعی که برای اولین بار توسط پژوهش حاضر لحاظ شده است. با توجه به تأثیرپذیری های فراوان خاندان بویه از ساسانیان در حیطه های مختلفی نظیر سیاست و فرهنگ و نیز برگرفتگی های متعدد این خاندان از هنر ساسانی، این پژوهش نقش مذکور در دوران ساسانی را پیش متن همین نقش در دوران آل بویه معرفی می کند. هدف تحقیق پیش رو بررسی روابط بین دو متن و آشکار کردن انواع گونه شناسی بیش متنی است. جستار حاضر می کوشد به این سوالات پاسخ روشنی بدهد: ارتباط این نقش در دوران آل بویه با پیش متن خود چگونه تبیین می شود؟ در فرآیند اقتباس این نقش از دوران ساسانی توسط آل بویه چه تغییراتی رخ داده است؟ این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و تطبیقی انجام گرفته است و از نظریه ی ترامتنیت ژرار ژنت سود می جوید. یافته های این تحقیق حاکی از آن است که با تلفیق نظام های نوشتاری و تصویری، رابطه ی بیش متنی از نوع تراگونگی و جایگشت است و این تراگونگی به شیوه ی گسترش، یعنی همزمانی توسعه ی مضمونی و افزایش سبکی، صورت پذیرفته است. جایگشت مورد نظر توسط هنرمند دوران آل بویه نشان از تلاش برای هم آمیزی و موافق کردن اعتقادات اسلامی و میراث فرهنگی دوران باستان دارد.An Analysis of Hypertextuality on Double-headed Eagle in the Buwayhid and the Sassanid era
The motif of the double-headed eagle which is associated with the famous fabrics of Al-Buwayh is a rare, unique, and cryptic motif in the art of different historical periods of Iran that has many unexplored aspects. This motif can also be seen on a metal plate belonging to the Sassanid era, before appearing on the textiles of this period. This evidence has not been covered by any research before the present study. Considering the many influences of the Buwayhid dynasty from the Sassanid in various fields such as politics and culture, as well as the numerous derivations of this dynasty from Sassanid art, this study introduces the mentioned motif in the Sassanid era as a pretext for the Buwayhid era. The purpose of this study is to investigate the relationship between the two texts (the pretext in the Sassanid era and the Hypertext in the Buwayhid period) and to reveal the types of hypertext typology. The present article tries to give a clear answer to these questions: How can the connection between this motif in the period of Al-Buwayh and its predecessor be explained? What changes have taken place in the process of adaptation of this role from the Sassanid era by Al-Buwayh? This research has been done by descriptive-analytical and comparative methods and applies Gerard Genet's theory of Transtextuality. The findings of this study indicate that with the combination of written and visual signs, the relationship is transposition and by simultaneous thematic development and increase in stylistic issues, Development has taken place. The permutation by the artist of the Buwayhid period shows the effort to harmonize and reconcile Islamic beliefs and the cultural heritage of antiquity.
تبلیغات
