اختلاط حقیقیه و خارجیه: ضرب های منتج و نتایج (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شمس الدین سمرقندی در دو کتاب قسطاس الأفکار و شرح القسطاس درباره قیاس های مختلط از حقیقیه و خارجیه، دو دیدگاه متفاوت را به دست داده است که تحت عنوان های «تحریر اول» و «تحریر دوم» در مقالات دیگری به آن ها پرداخته و نشان داده ایم هرکدامشان دچار خطاهای متعددی هستند و از این روی، هیچ کدام از آن ها تحلیلی درست و کامل از اختلاط قضیه های حقیقیه و خارجیه به دست نمی دهند. در این مقاله قصد داریم نتایج درست اختلاط این قضایا را به دست دهیم؛ به گونه ای که برپایه مبانی فکری منطق دانان مسلمان همچون سمرقندی، هیچ اعتراضی بر این نتایج وارد نباشد و بتوان آن ها را تقریری کاملاً درست از اختلاط قضایای حقیقیه و خارجیه دانست. در هریک از شکل های چهارگانه قیاس ارسطویی، اختلاط خارجیه-حقیقیه و حقیقیه-خارجیه را جداگانه بررسی کرده ایم؛ همچنین ضرب ها و اختلاط های عقیم و منتج را به صورت موردی مشخص کرده و نتایج هر ضرب و اختلاط منتج را جداگانه نشان داده و نتایج قابل اثبات را اثبات کرده ایم. بررسی اختلاط های عقیم و نتایج غیر قابل اثبات، نیازمند بررسی نظام مند مثال های نقض است که آن را به مقاله ای دیگر وامی گذاریم.Mixed Ḥaqīqī-Khārijī Syllogisms: The Productive Moods and Their Conclusions
In both of his logical books, Qisṭās al-afkār and its self-commentary Sharḥ al-Qisṭās , Shams al-Dīn Samarqandī presents two versions of mixed ḥaqīqī-khārijī syllogisms. In previous papers, we discussed these two versions and demonstrated that both contain numerous errors. As a result, neither version provides a correct and comprehensive analysis of mixed ḥaqīqī-khārijī syllogisms. In this paper, we aim to present the accurate conclusions of mixed syllogisms. By adhering to the principles accepted by Arabic logicians, including Samarqandī, our version should be beyond objection and can be considered a wholly correct interpretation of mixed ḥaqīqī-khārijī syllogisms. We will examine the khārijī-ḥaqīqī and ḥaqīqī-khārijī mixes separately within each of the four traditional figures of syllogism. We will determine the sterile and productive mood-mixes on a case-by-case basis and elucidate the true conclusions of each productive mood-mix individually. The systematic study of counterexamples for the sterile mood-mixes will be deferred to future research.
تبلیغات
