جلوه هایی از پیر و شیخ و نقش آن در دیوان سنایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
سنایی یکی از شاعران اندیشمند در ادبیات عرفانی و آثارش از رویکردهای مختلف موردتحقیق قرارگرفته، اما کمتر بر دیوان اشعارش کنکاش انجام شده است. یکی از عناصر برجسته و پربسامد در عرفان و تصوف و دیوان اشعار سنایی، بحث «پیران و مشایخ» هست که به عنوان رهنمایان معنوی، نقش مؤثر و غیرقابل انکاری در تربیت سالکان و مریدان سفر معنوی طریقت دارند و سالکان با استمداد از ارشادات آنان از گردنه ها و عقبه های سیر باطنی رهایی یافته و مسیر پرمخاطره سلوک را به سلامت طی می نمایند. این نوشتار در صدد است تا به روشی توصیفی– تحلیلی از رهگذر کشف و تحلیل شواهد شعری، به تبیین دیدگاه این سراینده ادبیات عرفانی در مورد پیران و مشایخ و نقش آن ها در سیر و سلوک عرفانی بپردازد و به این نتیجه رسیده است که حضور پیر هدایت گر به دو شکل و دوبعدی بودن جلوه گر است. گاهی طالب برخورداری از لذات مادی و تنعمات دنیوی بوده و هم نیازمند تنعمات عالم حقیقت در جامه زاهد و صوفی و هدایت گری و وارستگی از تعلقات دنیوی بوده است و از همه مهم تر، عشق و فنا را درراه رسیدن به وصال الهی به پیران روحانی نسبت می دهند که جامع تمامی صفات انسان کامل است.Some Manifestations of Mentor and Sheikh and its Role in Sanai’s Divan
Sanai is one of the intellectual poets in mystical literature whose works has been researched from different approaches but whose divan of poems have rarely been scrutinized. One of the outstanding and frequent elements in mysticism and Sufism and Sanai’s divan of poems is the subject on “mentor and sheikh” that as the spiritual guideline they have an effective and undeniable impact on rearing mystic wayfarer and followers of spiritual journey of Tariqa, with whose guidelines wayfarers go through the internal journey and passages and risky paths. This paper tries to explain the standpoint view of this mystical literature about mentors and sheikhs in mystical journey via a descriptive analytic method within the poetic signs and evidences. It is concluded that the availability of guiding mentor is manifested in two forms and dual dimensions, sometimes seeking materialistic joys and virtues and some other times in search of other world’s virtues, dressed as Sufi and ascetic and leadership, free from worldly engagement, and above all love and fatality toward reaching the spiritual and comprehensive mentors of a perfect man.