بررسی مقایسه ای موضوعات عرفانی در نهج البلاغه و تذکرهالاولیای عطّار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بدون شک بعد از قرآن کریم، نهج البلاغه، مهم ترین کتاب دینی شیعیان است که تجلی گاه عشق، انسانیت، حکومت، عدالت، تربیت، عبادت و... است. تذکره الاولیاء نیز سرگذشت ها، کرامت ها و اندیشه های نودوشش تن از اولیا و مشایخ با ذکر مقامات و مناقب و مکارم اخلاقی و مواعظ و سخنان حکمت آمیز آنان است و تمام بخش های آن آکنده از حکمت و معرفت و یک اثر بی نظیر عرفانی است. این دو اثر گران قدر، همواره در طول تاریخ، منابع مهمی برای دریافت و درک معانی عرفانی مسلمانان هستند و بررسی مقایسه ای این دو اثر، بی شک زوایای مهمی از تفاوت ها و شباهت ها آن ها را برای پژوهشگران روشن می سازد. در این پژوهش، ابتدا نکات مهم عرفانی، دو اثر استخراج گردید و سپس با بررسی مضامین، موارد مشترک و متفاوت آن ها مشخص شد و بعدازآن با معیار قرار دادن بعضی از آیات قرآن و احادیث نبوی به تحلیل آن ها پرداخته شد. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیل مضمون انجام شده است و سعی شده است به پرسش اصلی پژوهش، یعنی موارد تشابه و تفاوت اندیشه های نهج البلاغه و تذکره الاولیاء پرداخته شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که هر دو اثر از منابع قرآن و سنّت سرچشمه گرفتند؛ ولی دلیل بعضی تفاوت ها، نوع نگرش و تفسیر آن هاست. پس از بررسی و تحلیل نمونه های مستخرج، مهم ترین نتایج به دست آمده عبارت اند از: برتری جنبه ادبی تذکره بر جنبه تعلیمی آن، نگاه دینی و مذهبی و تعلیمی نهج البلاغه، دیدگاه های افراطی بعضی اقوال تذکره، استفاده از آرایه های ادبی در تذکره، تناقض در اقوال و اغراق های داستانی و... باعث تفاوت هایی در این دو اثر گشته است.Comparative analysis of mystic themes in Nahj al-Balaghah and Tazkerat al-Awliya
Undoubtedly, Nahj al-Balaghah, following holy Quran, is the most important Shi’ah book which is the manifestation of love, knowledge, humanity, government, justice, education, rhetoric, etc. Attar Neyshabouri's Tazkirat al-Awliya is about the fate, virtues, words and thoughts of ninety-six saints and elders have been mentioned with moral virtues sermons and words, and all its parts are full of the springs wisdom and knowledge and a unique mystical work. A comparative study of these two works undoubtedly reveals important aspects of their differences and similarities for researchers. In the present research, at first it is tried to extract the important mystical, points of the two works, and then to identify common and different themes by examining their similarities and differences, at last to use some verses of the Qur'an and prophetic hadiths as criteria to Analyze them. In this research which was conducted in a descriptive-analytical method, it is tried to work on the main question of the research ie. the similarities and differences between them. The results of this research demonstrate that both of the works originate from Quran and Sunnah, however, the reason of some differences in type of attitude and interpretation. After examining and analyzing the extracted samples, the most important results include superiority of literal aspect of Tazkereh al-Awliya on the educational aspect, The extreme views of some sayings in Tazkereh al-Awliya, the use of literary arrays in it, contradictions in sayings, the expression of dignity and fictional exaggerations, etc. have caused differences in these two works.
تبلیغات
