بازسازی روش ابن سینا در نفس شناسی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
وجه اشتراک بخش های مختلفی که فلسفه نظری را تشکیل می دهند، شناخت برهانیِ جهان است؛ هرچند مبادی برهانی هر بخش، متناسب با موضوع آن بخش تفاوت دارد. در دسته بندی بدیهیات، مبادی اختصاصی نفس شناسی درزمره وجدانیات قرار می گیرند که ابن سینا درک آن ها را به حواس باطنی و خود نفس نسبت داده است. یک مسئله این است که آیا هیچ یک از قوای باطنی براساس کارکردهایی که ابن سینا برای هرکدامشان مشخص کرده، می توانند درکنار خود نفس، مبدأ شناخت نفس قرار گیرند یا خیر. تنها قوه نامزد این امر، قوه واهمه است؛ اما کارکرد آن، ادراک معانی جزئی است؛ نه معرفت به ادراک معانی جزئی که به شناخت نفس می انجامد. مسئله دیگر این است که نفس چگونه می تواند به قوای حیوانی و گیاهی خود که مادّی و منطبع در بدن هستند، معرفت یابد. در مقاله حاضر، با بررسی کارکردهایی که ابن سینا به قوای نفس نسبت داده است، نشان خواهیم داد هیچ یک از حواس ظاهری و باطنی نفس به کار شناخت آن نمی آیند و خود نفس ناطقه با ادراک بی واسطه خویش و احوال و افعالش به گزاره هایی که مبدأ نفس شناسی اند، معرفت می یابد؛ افزون بر این، معرفت به قوای حیوانی و مادّی نفس نیز ازطریق ادراک مستقیم افعال این قوا صورت می گیرد که درعین حال، اَعراض نفس هستند.Reconstruction of Avicenna’s Method in Psychology
The common point of the various sections that make up Islamic theoretical philosophy is the apodictique knowledge of the world, although the apodictique principles of each section differ according to the subject of that section. In the classification of immediates, the specific principles of psychology fall into the category of sensa, which Avicenna attributes their perception to the internal senses and the very soul. One question is, based on the functions that Avicenna defines for each of them, whether any of the internal senses can be, next to the soul, the source of knowledge of the soul or not. The only faculty that is a candidate for this is the faculty of estimation. But its function is the perception of particular meanings, not the knowledge of the perception of particular meanings that leads to the knowledge of the soul. Another question is how the soul can know the animal and plant faculties of the soul that are material and impressed in the body. The present article, by examining the functions that Avicenna attributes to the faculties of the soul, shows that none of the external and internal senses of the soul are used for the knowledge of the soul, and that it is the soul itself that knows the apodictique principles of psychology by perceiving itself and its states and actions immediately. In addition, knowledge of the animal and material faculties of the soul is achieved through the direct perception of actions of these faculties, which are at the same time accidents of the soul.
تبلیغات
