تحلیل متن شناسانه ریاض المحبین: اثری اخلاقی-عرفانی در دوره قارجار (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
این پژوهش با هدف تبیین جایگاه و اهمیت ریاض المحبّین در ادب فارسی، به تحلیل و بررسی محتوا و ساختار آن پرداخته است. ریاض المحبّین اثری است که بین سال های 1264 تا 1270 ق. در زمینه اخلاق و عرفان نگاشته شده است. این کتاب شامل حکایات داستانی و تاریخی درباره محبت و اقسام آن است که با چاشنی تمثیل ها، آیات، احادیث و سخنان بزرگان و مشایخ پرداخته شده است. در متن این کتاب همچنین اشعار بسیاری از مولانا، سعدی، حافظ و دیگر شاعران بزرگ زبان و ادب فارسی به کاررفته که نشان دهنده مطالعات ادبی مؤلف است. نویسنده ریاض المحبّین، رضاقلی بن محمدقلی نوری، شاعر نیز بوده و شعرهای بسیاری عمدتاً در قالب مثنوی از خود در این کتاب گنجانده، که هرچند از حیث مرتبه شعری متوسط است، برخی از آن ها مناسب حال بوده و ضمن حکایات، از زبان شخصیت های داستان ها بیان شده است. همچنین بخش دیگری از اشعار او، در پایان کتاب، مضمونی پرسوزوگداز از حماسه حسینی دارد که در زمره تأثربرانگیزترین اشعار عاشورایی قرار می گیرد و بیانگر احساسات و اعتقادات راسخ نویسنده ریاض المحبّین به خامس آل عبا و پیروان اوست. همچنین در این پژوهش، درباره شبهه انتساب ریاض المحبّین به رضاقلی خان هدایت سخن به میان آمده و با استناد به شواهد مندرج در متن کتاب، این ادعا رد شده است. در ادامه صحیح ترین نسخه قابل مراجعه از میان نسخ چاپی و خطی موجود از این اثر معرفی شده است. در این مقاله در ابتدا از طریق روش کتابخانه ای مطالب گردآوری شد. سپس اطلاعات به دست آمده طبقه بندی و با مطالعه موردی ریاض المحبّین ویژگی های سبکی آن از دیدگاه سبک شناسی تاریخی و از لحاظ ساختاری استخراج شد.An analythical study of Riyaz ol-Mohebbin: A Mystic-Ethical Work from the Qajar Period
This research is an analytical study of Riyādh al-Moḥebbin to recognize its place and importance in Persian literature. Riyādh al-Moḥebbin is a work of ethics and mysticism written between 1264 and 1270 AH. This book contains fictional and historical anecdotes about love and all its kinds. The book also contains many poems by Mawlanā, Sa'adi, Ḥāfeẓ, and other great Persian poets that represent the author's literary studies. The author also, has composed many poems, mainly in the form of a Masnavi, that, although are poetically moderate, some have been appropriate to state and expressed while anecdotes through the characters' language. Also, at the end of the book, some other parts of his poems have a poignant theme of the epic of Ḥosayni, one of the most influential Āšurā poems, expressing the strong feelings and beliefs of the writer for the fifth of al-Aba. The study also argues about the pseudonym assignment of Riyādh al-Moḥebbin to Rezā-Qolī Ḵān Hedayāt, and this claim is rejected on the basis of the evidences contained in the text. In continue, the most accurate reference available from the printed and manuscript versions of this work has been introduced. In this contribution, firstly, the materials were collected through library research, and then the research questions and hypotheses were organized. Subsequently, the obtained information was classified and its stylistic characteristics were extracted from the point of view of historical stylistics and a structural point of view with the case study of Riyādh al-Moḥebbin.
تبلیغات
