پاسخ به منتقدان ملاصدرا درباره معاد جسمانی: ردّ ادعای تعارض با شریعت و حصر آن در معاد روحانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نظریه ی معاد جسمانی ملاصدرا، علاوه بر هماهنگی با مبانی دینی، بر اصول و مبانی فلسفی و عقلی ابتنا دارد. ملاصدرا چون ناظر به اشکالات متکلمین خصوصاً فخررازی بود، بر آن شد تا برای اجتناب از اشکالات ایشان، برای نخستین بار به اثبات عقلی معاد جسمانی بپردازد. لذا در صورت بندی این نظریه از اصول فلسفی نوین مکتب خود بهره برد. او با ردّ معاد جسمانی عنصری و نیز اعتقاد به معاد جسمانی اخروی، در مقابل دیدگاه اکثر متکلمین - یعنی بازگشت اجزای متفرق مادی عنصری در آخرت که دار تجرد است - ایستاد. همچنین او به عینیت فرد مُعاد با فردی که در دنیا بوده معتقد شد تا راه را بر منتقدینی که مدعی تعارض نظریه او با شریعت بودند، مسدود سازد. در مقابل انتقادات و ابهامات متنوعی بر این نظریه مطرح شد. برخی منتقدین آن را نظریه ای فلسفی و متعارض با شریعت دانسته، برخی با ابعادی از آن همراه شده و آن را تحسین نمودند. اما مفسرینی هم متعرض ناسازگاری این نظریه با شریعت نشده و با آن موافقت نمودند. در مجموع عدم بررسی همه جانبه ی این نظریه توسط منتقدین، موجب ایجاد این تردیدها گردید. ملاصدرا با طرح نشئات سه گانه (طبیعی، عالم مثال و عالم عقلی) و نیز سه گونه انسان (حسی، نفسی و عقلی)، معاد هایی فراتر از معاد مثالی و همچنین معاد برای سایر موجودات را اثبات نمود. نهایتاً ملاصدرا با ارائه دیدگاه ابتکاری، شناخت مسئله معاد را در گرو طریق معرفت نفس و معرفت قوا می داند.Response to Mulla Sadra’s Critics on Corporeal Resurrection: Denying Claims of Incosistency with Divine Law and Limitation to Spirtual Resurrection
MullaSadra’s theory of corporeal resurrection, in addition to consistency withreligious foundations, is rooted in rational and philosophical principles andfoundations. Since Mulla Sadra was aware of the shortcoming of previoustheologues, especially Fakhr Razi, stood away from these flaws and submitted rational proofs on corporeal resurrection for the first time. In the formulation ofthis theory, Sadra have used new philosophical principles of his school. By believingin the hereafter corporeal resurrection and denying the elemental corporealresurrection, Sadra stood against most of the thologues who believed in the elemental material distinct resurrection of the body in the hereafter which is anincorporeal world. He also rejected the inconsistency of his theory with divine lawby holding a belief in the assimilation of a resurrected individual and an individualexisting in this world. Despite that,the theory was subject to severe criticism and ambiguities. Some criticsbelieve that this theory is philosophical and inconsistent with divine law whilesome others approve some dimensions of the theory. However, some exegetesapprove this theory and support it. Itwas concluded that a unidimensional analysis of this theory had given rise tothese criticisms. Mulla Sadra proposes tripartite worlds (natural, imaginal,intellectual) and three types of Man (sensible, physical, and intellectual) andproves resurrections beyond imaginal resurrection that includes resurrectionfor other animals too.
تبلیغات
