رمانتیسم سیاه در مجموعه المسرح و المرایای آدونیس (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

رمانتیسم سیاه یکی از جریان های ادبی است که بر پایه نگاه یأس آلود و بدبینانه نسبت به مسائل فردی و اجتماعی بنا شده است و مضامینی چون: مرگ اندیشی، درد و رنج، بدبینی، تنهایی، توصیف ابتذال و جنبه های مشمئزکننده وجود انسانی، فضای مبهم و تاریک، ترس و هراس، نفی ارزش های انسانی، یأس و سرخوردگی نسبت به جامعه و موقعیت وجودی انسان و انزواطلبی را انعکاس می دهد. در آثار برخی از شاعران و نویسندگان، می توان به نمونه هایی از سیاه نویسی دست یافت که در اوضاع تاریخی خاص، نگاه نومیدانه و بدبینانه، نسبت به هستی بازتاب می دهد. آدونیس، شاعر معاصر عرب، از این امر مستثنی نیست. او شاعری سوری تبار است که بر اثر فعالیت های سیاسی و سرودن اشعار اعتراض آمیز علیه مقامات، به زندان افتاد؛ در میان شاعران معاصر عرب، برجسته ترین نقش را در شعر معاصر و جدید عرب ایفا کرد که او را در صف نخستین شاعران نوپرداز و نظریه پرداز قرار داد. برخلاف عده ای که معتقدند، آدونیس شاعری رمانتیسم نیست و در اشعار او بویی از رمانتیسم به مشام نمی رسد، ولی در آخرین دفتر شعری او با عنوان «المسرح و المرایا (صحنه ها و آینه ها)» رگه هایی از رمانتیسم سیاه وجود دارد که با زبانی مبهم و نمادین بیان شده است. هدف این پژوهش نشان دادن رمانتیسم سیاه در این مجموعه است. یافته های پژوهش نشان می دهد علت سیاه نویسی آدونیس در این مجموعه،گاه ریشه در شرایط اجتماع فاسد و گاهی هم نشأت گرفته از دست نیافته های اوست. «تعب» از پربسامدترین موتیف هایی است که شاعر برای به تصویر درآوردن ناکامی هایش از آن بیشترین بهره را جسته است. نگارندگان کوشیده اند تا با روش توصیفی - تحلیلی قطعه هایی از این دفتر که درصد سیاه نویسی در آن بیشتر بود را شناسایی و ترجمه کنند، سپس به تحلیل آن بپردازند. کاوش در زمینه ها و عوامل سیاه نویسی در این مجموعه موجب می شود تا با یکی از آثار ادبیات معاصر عرب که نشأت گرفته از اوضاع انقلابیِ سیاه و وخیم جامعه است، رویارویی آگاهانه داشته باشیم.